ANKARA (AA) - Hazine ve Maliye Bakanlığınca yürütülecek çalışmayla harcamalar gözden geçirilecek ve verimsiz harcama alanları tasfiye edilecek. Bu yolla oluşturulacak mali kaynak başta eğitim, sağlık ve üretim olmak üzere büyümeye katkı sağlayacak alanlara aktarılacak.
TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'ndaki bütçe görüşmelerinde, Hazine ve Maliye Bakanlığının yürüttüğü projeler ve 2020 hedefleri ortaya konuldu.
Buna göre, finansal saldırılara karşı yerinde ve zamanında yapılan müdahalelerle döviz kurundaki dalgalanma azaldı ve finansal piyasalar normalleşti. Bu sayede, ekonomik aktivitede ılımlı toparlanma gerçekleşti. Dış ticarette ve turizmde kaydedilen olumlu gelişmeler sayesinde cari işlemler dengesinde Cumhuriyet tarihinin en iyi seviyelerine ulaşıldı. Enflasyon, tüketici fiyatları üzerindeki üretici fiyatları kaynaklı baskıların zayıflaması, enflasyon beklentilerindeki iyileşme ve güçlü baz etkisinin devreye girmesiyle tek haneli seviyeleri gördü.
Sektör odaklı vergi indirimleriyle ekonomik aktivite canlandırıldı. Vergi kayıpları, vergi artışları yerine alternatif gelir kaynaklarıyla telafi edilerek bütçe dengeleri korundu. Eşel mobil uygulamasıyla petrol fiyatlarındaki oynaklık sınırlandırıldı.
Yüksek gelir gruplarından daha fazla vergi alınmasına yönelik hükümler içeren kanun Mecliste kabul edildi. Uyumlu mükellefler için getirilen yüzde 5'lik vergi indirimi uygulamasından daha fazla mükellefin yararlanması için düzenleme yapıldı.
İnteraktif Vergi Dairesi üzerinden sunulan hizmet sayısı 123'e çıkarıldı. Bu hizmetler kapsamında vatandaşlar tarafından yaklaşık 7 milyon adet dilekçe elektronik ortamda verildi.
Kağıt ortamında düzenlenen dekont belgesi, döviz alım satım belgesi, sigorta poliçesi, sigorta komisyon gider belgesi ve gider pusulası belgesi elektronik ortamda düzenlenebilir hale geldi.
e-Fatura ve e-Defter uygulamasına yönelik ciro limitleri 10 milyon liradan 5 milyon liraya indirilerek, daha fazla mükellefin kağıt yerine elektronik ortamda fatura ve defter kullanması sağlandı.
2019-2021 dönemini kapsayan Kayıt Dışı Ekonomiyle Mücadele Stratejisi Eylem Planı yürürlüğe konuldu.
Hazine Destekli Kredi Garanti Uygulaması kapsamında, kefalet hacmi kasım ayı itibarıyla yaklaşık olarak 320 milyar liraya, kredi hacmi ise 367 milyar liraya ulaştı, 295 bin işletme sistemden faydalandı. Bu yıl uygulamaya konulan KOBİ Değer I, KOBİ Değer II ve Ekonomi Değer paketleriyle toplam 60 milyar liralık ilave kefalet imkanı firmalara sunuldu.
Konut Hesabı Uygulaması kapsamında gerekli en az 3 yıllık tasarruf süresini yakın zamanda dolduran katılımcıların devlet katkısı başvuruları başladı, yıl sonuna kadar sistemden katılımcılara devlet katkısı ödemelerine başlanacak.
Finansal İstikrar Komitesi, Finansal İstikrar ve Kalkınma Komitesi olarak yeniden yapılandırıldı. Türk lirası bazlı Borsa İstanbul'un referans niteliğindeki TLREF faiz oranı hayata geçirildi, ulusal kredi derecelendirme şirketinin kurulması yönünde adım atıldı, omnibus hesaplarla uluslararası yatırımcıların hareket kabiliyetleri artırıldı.
Finansal dalgalanmalar azaltıldıFinansal piyasalarda yaşanan dalgalanmaları azaltmak, likidite sıkışıklığını gidermek, finansal istikrarı desteklemek ve piyasaların etkin işleyişini sağlamak amacıyla Türk lirası ve döviz likiditesine yönelik tedbirler alındı. Döviz kredisi kullanımına ilişkin düzenlemeyle firmaların döviz borçluluğu yönetilebilir seviyeye getirildi. Döviz cinsinden veya dövize endeksli yapılan sözleşmelerin bazı istisnalar haricinde Türk lirası cinsinden belirlenmesini zorunlu tutan düzenlemeyle Türk lirasına güven artırıldı.
Dolar yükümlülüklerin düşük faizli avro yükümlülüklere swaplanması neticesinde son işlemin faiz maliyeti avro cinsinden yüzde 3,3 gibi bir seviyeyle ülke tarihinin uluslararası sermaye piyasalarında avro cinsinden en düşük maliyetine geriledi.
Ülke risk primindeki azalış ve enflasyon beklentilerdeki iyileşme sonucunda borçlanma maliyetlerinde belirgin düşüş gerçekleşti. Bu yıl içinde yüzde 26 seviyesinin üzerine kadar çıkan Türk lirası borçlanma maliyeti 2017 yılı Ekim ayından beri en düşük seviye olan yüzde 12'nin altına indi.
2002 yılında Hazine garantili kredilerden üstlenim oranı yüzde 51,9 iken, 2019 yılı Ekim ayı sonu itibarıyla yüzde 1,7 seviyesine düştü.
Hazine Finansman Programı çerçevesinde uluslararası sermaye piyasalarından 11,2 milyar dolar tutarında dış finansman sağlandı.
Bu yıl dolar, avro ve kira sertifikası piyasalarında gerçekleştirilen borçlanma işlemlerine uluslararası yatırımcılar yoğun ilgi gösterdi. Özellikle kasım ayında yapılan dolar cinsi tahvil ihracına gelen talep miktarı, Nisan 2015'ten bu yana gerçekleştirilen tahvil ihraçları içinde en yüksek miktar oldu.
Kasım ayı itibarıyla, bireysel emeklilik sisteminde katılımcı sayısı 6,8 milyon kişiye ulaştı, devlet katkısı fon tutarı 16,4 milyar liraya, toplam fon büyüklüğü ise 112,8 milyar liraya yükseldi.
Yılın başında devreye alınan KOBİ'lere yönelik Devlet Destekli Ticari Alacak Sigortası ile 5 bin 400 KOBİ'ye yaklaşık 300 milyon liralık teminat sağlandı.
2020 hedefleriYeni Ekonomi Programı (YEP) doğrultusunda gelecek yıl büyümenin yüzde 5, işsizlik oranının yüzde 11,8, ihracatın 190 milyar dolar, ithalatın ise 231,5 milyar dolar olması hedefleniyor. 2020 yılında iç talepteki iyileşmeyle cari işlemler dengesinin dış finansman ihtiyacını düşük düzeylerde tutacak şekilde seyretmesi öngörülüyor. Cari işlemler dengesinin milli gelire oranının yüzde -1,2 olması bekleniyor. Para ve maliye politikalarının koordinasyonuyla rekabet ve verimliliği artıracak yapısal tedbirler hayata geçirilerek, enflasyon kalıcı olarak düşük tek haneli seviyelere indirilecek. Bu çerçevede, gelecek yıl enflasyonun yüzde 8,5'e düşmesi bekleniyor.
Gelecek dönemde büyümenin temel unsurlarını, enflasyon ve faiz oranlarının gerilemesi, beklentilerdeki ve finansal koşullardaki iyileşmeyle ertelenen iç talebin devreye girmesi oluşturacak. Ayrıca ihracat ve turizm gelirlerinin artırılmasına yönelik hazırlanan master planlar ve uygulamalarla sanayi sektöründe üretkenliğin iyileştirilmesine ve yenilikçi üretimin desteklenmesine yönelik tedbirler bu sürece katkı sağlayacak.
2020 yılında maliye ve para politikaları arasındaki eşgüdüm artırılacak, sürekli ve kalıcı gelir kaynakları oluşturularak kamu kaynaklarının verimli ve tasarruflu kullanılması amacıyla yapısal değişiklikler hayata geçirilecek.
Gelecek dönemde gelir politikaları,mali disiplinden taviz vermeden, ekonomik istikrarın korunmasına, büyümenin desteklenmesine, yurt içi tasarrufların ve yatırımların teşvikine katkı sağlayacak şekilde uygulanacak. Bu kapsamda, vergi kanunlarında yer alan indirim, istisna ve muafiyetler gözden geçirilecek. Vergiye gönüllü uyum gözetilerek vergi tahsilatının etkinliği artırılacak ve kayıt dışı ekonomiyle yürütülen planlı mücadele kararlı şekilde sürdürülecek. Mükellef dostu uygulamalarla, teknolojik imkanlardan en üst düzeyde yararlanmaya devam edilecek.
İnteraktif Vergi Danışmanı uygulamasının kapsamını genişletilecek. 2020 yılı başından itibaren zirai kazanç elde eden mükellefler de kapsama alınacak.
Gelecek yıl e-uygulamalardan yararlanan mükellef sayısının 140 binden 350 bin seviyesine çıkması bekleniyor. e-Dekont uygulamasıyla bankaların kağıt dekont kullanımı azaltılacak. Sadece dekont belgesinin kağıt yerine elektronik ortamda düzenlenmesinden dolayı bankaların yıllık yaklaşık olarak 100 milyon lira civarında tasarruf edebileceği değerlendiriliyor.
Hal kayıt sistemi de e-belge uygulamalarına entegre edilecek, böylece sebze ve meyve fiyatlarında yapılan manipülasyonlar anlık izlenebilecek. e-Serbest Meslek Makbuzu uygulaması gelecek yılın ortasından itibaren tüm serbest meslek erbabı için zorunlu hale gelecek.
Uygulanacak sıkı maliye politikalarının bir yansıması olarak tasarruf adımları atılacak. Harcamalar gözden geçirilerek verimsiz harcama alanları tasfiye edilecek, bu yolla oluşturulacak mali kaynak ise politika öncelikleri kapsamında başta eğitim, sağlık ve katma değeri yüksek üretim olmak üzere sürdürülebilir büyümeye katkı sağlayacak alanlarda kullanılacak.
Çiftçilere düşük faizli kredi kullandırımı nedeniyle oluşan gelir kayıplarının karşılanması amacıyla 2020 yılı için 4,2 milyar lira ödenek ayrılacak. Halk Bankasınca esnaf ve sanatkarlara kullandırılan kredi bakiyesi için 2020 yılı bütçesinde 2,2 milyar lira ödenek öngörülüyor. Girişim sermayesi fonlarına kaynak aktarımı kapsamında 5 yıllık dönem içinde 2 milyar lira aktarılacak.
Ülkedeki tasarrufları artırmaya yönelik yeni araçlar geliştirip uygulanacak.
Hububat sektöründe üretimin devamlılığı, tarımsal ürünlerde üretici ve tüketiciler için makul fiyat oluşumu ve muhtaç aileler için ısınma amaçlı kömür ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla 2020 yılı için 1,7 milyar lira ayrılacak. Bireysel emeklilik sisteminde devlet katkısı için de 2020 yılında bütçeden 5,1 milyar lira aktarılacak.
Kamu ödemelerinde e-fatura kullanımına başlanırken, 2020 yılı sonuna kadar merkezi yönetim kapsamındaki tüm kamu idareleri e-fatura kapsamına alınacak.
Kamuda e-teminat uygulamasına gümrük noktalarında başlanırken, tüm kamuda yaygınlaştırılacak.
Ekonomide verimlilik artışı ve kamu mali dengelerini iyileştirme hedefleri doğrultusunda özelleştirme uygulamalarına devam edilecek. Gelecek dönemde özelleştirme uygulamalarına uzun vadeli sektörel öncelikler ve belirlenmiş bir program dahilinde halka arz dahil olmak üzere yeni ve alternatif modeller kullanarak devam edilecek.
Hazine ve Maliye Bakanlığının 2020 yılı toplam bütçe teklifi ise 468,3 milyar lira oldu.
Muhabir: Deniz Çiçek Palabıyık
