ANKARA (AA)- Bakan Mustafa Varank, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda bakanlığının 2020 yılı bütçesinin sunumunu yaptı.
Zorlu bir küresel ekonomik görünümle karşı karşıya bulunulduğuna işaret eden Varank, 2019 yılı için yüzde 3’lük bir küresel büyüme tahmini yapıldığını, bunun 2008-2009 global finans krizinden bu yana en düşük orana karşılık geldiğini söyledi.
Türkiye’nin ise Ağustos 2018'de ekonomik temellerinden bağımsız ciddi bir dış şokla karşılaştığına değinen Varank, "Uyguladığımız koordineli ve iyi tasarlanmış politikalarla şokun etkisini hafiflettik. Sanayi üretiminde son dönemdeki gelişmeler olumlu trende işaret ediyor. Sene başından itibaren toparlanma eğilimi gösteren sanayi üretimi, eylülde yıllık bazda yeniden pozitif seviyelere ulaştı. İmalat sanayisinde siparişlerle birlikte kapasite kullanım oranları artıyor. Ekonomik güven göstergeleri yukarı yönlü seyrediyor. Yılın başında Türkiye için karamsar tablo çizen uluslararası kuruluşlar, büyüme tahminlerini tek tek yükseltiyor." dedi.
Varank, sanayi sektöründeki iyileşmenin kalıcı olması için tüm imkanları seferber ettiklerini, katma değerli üretim öncülüğünde, büyümeyi teşvik edecek uygulamalara hız kazandırdıklarını dile getirdi. Bakan Varank, "Sonuç-odaklı politikalarla, güçlü ve sürdürülebilir büyüme oranlarını yakalayacağız." diye konuştu.
Ekonomik ve teknolojik bağımsızlığı tesis edecek, küresel yarışta Türkiye'yi ön sıralara taşıyacak politikaları Milli Teknoloji Hamlesi anlayışıyla tasarladıklarını anlatan Varank, Sanayi ve Teknoloji Stratejisi'nin omurgasında da bu anlayışın olduğunu söyledi.
İmalat sanayisinin ihracatını ve milli gelirdeki payını artıracaklarını vurgulayan Varank, ihracatta orta-yüksek ve yüksek teknolojili ürünlerin payını yüzde 50’ye çıkaracaklarını belirtti.
Yüksek katma değerli ürünlerin, yerli imkan ve kabiliyetlerle üretilmesi için Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı'nı başlattıklarını ifade eden Varank, pilot uygulamanın hayata geçirildiği makine sektöründe yoğun bir ilgiyle karşılaştıklarını, sanayicilerin talebi üzerine başvuru süresini uzattıklarını kaydetti. Varank, 2020'nin ilk çeyreğinden itibaren, diğer odak sektörlere yönelik çağrıya çıkmak üzere hazırlık yaptıklarını bildirdi.
Milli Yüksek Hızlı Tren11. Kalkınma Planı'ndaki sektörel öncelikler çerçevesinde raylı sistemleri odağa aldıklarına işaret eden Varank, şöyle konuştu:
"Yerli firmalarımız artık Avrupa Birliği ve Uzak Doğu ülkelerine raylı sistem araçları ihraç ediyor. Bu araçların tüm kritik bileşenlerini daha yüksek yerlilik oranlarıyla üretmeyi hedefliyoruz. Bu amaçla; TÜBİTAK ve TCDD ortaklığında Raylı Ulaşım Teknolojileri Enstitüsünü kurduk. Enstitü, ülkemizin ihtiyaç duyduğu demir yolu teknolojilerini yerli ve milli imkanlarla tasarlayarak geliştirecek. Milli Yüksek Hızlı Tren projesi kapsamında, ilk prototipi 2023 yılında raylarla buluşturacağız. Aynı şekilde deniz teknolojileri ve gemi yan sanayimizin rekabet gücünü artırmak için de çalışmalarımız sürüyor."
Türkiye'nin Otomobili"Türkiye’nin Otomobili" projesinin devam ettiğini belirten Varank, projenin elektrikli, otonom ve bağlantılı araç teknolojilerinin temelden dönüştürdüğü otomotiv endüstrisinde Türkiye'ye bir fırsat penceresi sunacağını söyledi.
Türkiye’nin Otomobili Girişim Grubu'nun, geleceğin teknolojilerini yakalayan yeni nesil araçların üretilmesine yönelik çalışmalarını sürdürdüğüne değinen Varank, projeye ilişkin şu bilgileri verdi:
"Uluslararası deneyime sahip profesyonel bir ekibin liderliğinde, 100’den fazla Ar-Ge ve tasarım personeli, Bilişim Vadisi’ne taşınarak çalışmalarına hız verdi. Özel sektör firmalarımızın ve araştırma altyapılarımızın bu projeye en üst düzeyde katkı vermesini önemsiyoruz. Geçen yılki bütçe görüşmelerinde ifade ettiğimiz gibi; Girişim Grubu, aralık ayında ön gösterim araçlarını kamuoyuna tanıtacak."
İnsansız hava araçlarından kanser tedavisineSanayide dijital dönüşüm kapsamında Ankara ve Bursa’da model fabrikaların açıldığını, gelecek yıl İzmir, Gaziantep, Mersin, Konya ve Kayseri’de yeni merkezler oluşturulacağını ifade etti.
Varank, bu yıl sonu itibarıyla, 15 bin kişiye iş imkanı sağlayacak 7 organize sanayi bölgesi ve 4 sanayi sitesini tamamlayacaklarını, 2020'de ise 7 yeni organize sanayi bölgesi ve 5 sanayi sitesini daha bitirerek 25 bin kişiye istihdam imkanı oluşturacaklarını bildirdi.
Ar-Ge harcamalarındaki artışa işaret eden Varank, "Milli insansız hava araçlarından ödeme sistemi yazılımlarına, kanser tedavisi çalışmalarından nanoteknolojik malzemelere kadar, ülkemizin kritik Ar-Ge projelerinin neredeyse tamamı desteklerimizle hayata geçiyor." dedi.
Yatırımlar ve istihdam rakamlarıVarank, 2019’un üçüncü çeyreği itibarıyla sabit yatırım tutarı 88 milyar lira olan, 3 bin 666 yatırım teşvik belgesi düzenlediklerini belirtti.
Bu yatırımlar gerçekleştiğinde 145 bin kişiye istihdam imkanı doğacağını ifade eden Varank, aynı dönemde, sabit yatırım tutarı 95 milyar lira olan 3 bin 313 yatırım teşvik belgesinin tamamlama vizesini yaptıkları, bu projelerle 142 bin kişiye istihdam imkanı sağladıkları bilgisini paylaştı.
Sade, verimli ve daha etkin bir yatırım teşvik sistemi için çalıştıklarını dile getiren Varank, "Yatırımcılarımızın yoğun şekilde talep ettiği İlçe Bazlı Bölgesel Teşvik Modeli’ne geçişte son aşamaya geldik." diye konuştu.
Bakan Varank, 13 milyar lira tutarındaki 20 bin 400 bölgesel kalkınma projesine ise bugüne kadar 7,4 milyar lira katkı verdiklerini belirtti.
Cazibe Merkezlerini Destekleme Programı'na ilişkin değerlendirmede bulunan Varank, bugüne kadar 11 ilde 71 projeye, 533 milyon lira destekte bulunduklarını anlattı.
Denetim ve cezalarVarank, ticaretin korunması ve haksız rekabetin önlenmesi için yılın 10 ayında, 1 milyon 354 bin 934 ölçü aletinin muayenesini gerçekleştirdiklerini ve teknik düzenlemelere aykırı bulunan 3 bin 900 ölçü aleti için ceza kestiklerini ifade etti.
Mustafa Varank, periyodik muayenesi geçmiş ölçü aletleri için, bir defaya mahsus tanınan muafiyetle; atıl durumda bulunan 130 milyon lira değerindeki 160 bin cihazın yeniden ekonomiye kazandırıldığına değindi.
Piyasa gözetimi ve denetimi faaliyetlerine ilişkin de bilgiler veren Varank, "Yılın ilk 10 ayında 59 bin 873 ürünü denetledik. 17 bin 189 ürün için teknik mevzuata uygunsuzluktan ceza kestik. 573 ürünü güvensizlik şüphesiyle teste gönderdik. 141 ürün hakkında toplatma kararı aldık." dedi.
"Kutup Araştırmaları Enstitüsü kurulacak"Varank, Antarktika Bilimsel Araştırma ve Bilim Üssü Projesi kapsamında nihai hedeflerinin Antarktika Antlaşmalar Sistemi'nde danışman ülke statüsüne geçmek olduğunu ifade etti.
Bugüne kadar bilim insanlarının kıtaya gerçekleştirdiği seferlerde 41 bilimsel projeyi desteklediklerini anlatan Varank, "TÜBİTAK çatısı altında Kutup Araştırmaları Enstitüsünü kurma kararı aldık. Bu Enstitü, Antarktika'yla ilgili projeleri daha kurumsal bir yapıda sürdürecek ve kutup araştırmalarını koordine edecek." dedi.
"Türkiye Uzay Ajansı ülke güvenliğine katkı sunacak"Türkiye Uzay Ajansının yapılanmasını sürdürdüklerini ve teknik projeleri planlamaya başladıklarını bildiren Varank, "(Uzayda olmayan ülkelerin, gelecekte yeryüzünde sözü olmayacak) anlayışıyla hazırladığımız Milli Uzay Programını, 2020 yılında ilan edeceğiz." diye konuştu.
Varank, Türkiye Uzay Ajansının yeni kurulmuş olmasına rağmen, pek çok ülkeden işbirliğine yönelik teklifler aldığına dikkati çekerek, "Ukrayna ve Macaristan ile uzay alanında iş birliği mutabakat zabıtlarını imzaladık. Türkiye Uzay Ajansı, uzay sistemlerimizi geliştirip, ülke güvenliğine de önemli katkılar sunacak. Ayrıca, uzaya erişim için fırlatma sistemlerini geliştirecek, yerli imkanlarla üretilecek hava ve uzay araçları projelerine teknoloji transferi sağlayacak." değerlendirmesinde bulundu.
KOSGEB desteğinde teminat bedeli yüzde 1'e çekiliyorKOSGEB ile KOBİ'leri bölgesel, sektörel veya işletmeye özgü modellerle desteklediklerini ve dijitalleşmelerine katkı sağladıklarını dile getiren Varank, dijitalleşme alanındaki ilk destek programı olan KOBİGEL ile KOBİ'lere 71,5 milyon liralık kaynak sağladıkları bilgisini verdi.
Varank, KOBİ Finansman Destek Programı ile işletme ve makine teçhizat kredilerinde finansmana erişimi kolaylaştırdıklarını anlatarak, "Bu programda geçtiğimiz hafta 175 baz puan faiz indirdik. Kredi Garanti Fonu tarafından uygulanan yüzde 1,5'luk teminat bedelini de yüzde 1'e çekiyoruz." dedi.
Son 10 yılda, 396 bin işletmeye 3,2 milyar lira kredi faiz destek ödemesi yaparak 22,3 milyar liralık kredi hacmi oluşturduklarına işaret eden Varank, destek programlarıyla sadece bu sene 64 bin işletmeye 2,3 milyar liralık ödeme yaptıklarını, bu ödemeler içinde imalat sanayi işletmelerinin payı yüzde 62 olduğunu ve bu payı 2023'e kadar yüzde 75'e, orta-yüksek ve yüksek teknolojili alanlara ayrılan payı da yüzde 40'a çıkaracaklarını söyledi.
"Marka başvurularında Avrupa 1'incisiyiz"Mustafa Varank, Türk Standartları Enstitüsüne ilişkin çalışmalara da değinerek, standardizasyon ve uygunluk değerlendirme alt yapısını güçlendirmek için Gebze, Tuzla ve İzmir’deki kampüslere ilave olarak Ankara'da da bir kalite kampüsü kuracaklarının bilgisini verdi.
Varank, 2002-2018 döneminde yerli patent başvuru sayısının 18, yerli patent tescil sayısının da 38 kat arttığının altını çizerek şöyle devam etti:
"Bu artışlar, Bakanlıkça verdiğimiz Ar-Ge ve inovasyon desteklerinin somut çıktılarını gösteriyor. Marka başvurularında 2011 yılından bu yana istisnasız her yıl Avrupa'da 1'inci sıradayız. Toplam yerli sınai mülkiyet verilerinde dünyada 11'inciyiz. Tescilli coğrafi işaret sayımız da 463'e ulaştı. Avrupa Birliğinde tescilli coğrafi işaret sayımızı arttırmak için harekete geçtik, 35 yeni tescilimiz sırada bekliyor. Bu tesciller sayesinde, ürünlerimizi daha fazla ihraç edebilecek, kötüye kullanım ve taklitleri engelleyeceğiz."
TÜBİTAK'tan 10 ayda 511 milyon lira hibeTÜBİTAK'ın yılın ilk 10 ayında firmaların 3 bin 72 Ar-Ge projesine 511 milyon lira hibe desteği verdiğini bildiren Varank, kurumun programlarında sanayicilerin lehine iyileştirmeler yaptıklarını, teminat mektubu verme zorunluluğunu kaldırarak bir defaya mahsus 150 bin lira ön ödeme yapılabilmesinin ve projede kullanılan alet, teçhizatla yazılımlar için yerli malı belgesi getirenlere yüzde 15 ek destek verilebilmesinin önünü açtıklarını söyledi.
Varank, bu yıl 146 girişimcinin Bireysel Genç Girişimci programı kapsamında 24 milyon liralık desteklerden faydalandığını belirterek, "Bin 110 akademik Ar-Ge projesine yılın ilk 10 ayında 633 milyon lira kaynak sağladık. 5 bin 180 bilim insanımıza 192 milyon lira destek verdik, yıl sonuna kadar bu tutar 280 milyon liraya ulaşacak." diye konuştu.
Yüksek teknolojili ürünlerin özel sektör ve üniversite iş birliğiyle geliştirilmesi için Mükemmeliyet Merkezleri Programı ile Sanayi Yenilik Ağ Mekanizması Programı'nı hayata geçirdiklerini anımsatan Varank, bu programlar kapsamında destekleyecekleri 20 araştırma platformuna, 4 yıl içinde 1 milyar liraya kadar bütçe aktaracaklarını vurguladı.
Varank, teknoloji tabanlı girişimlere sermaye desteği verdiklerinin altını çizerek, Hazine ve Maliye Bakanlığı ile birlikte hayata geçirdikleri Tech-InvesTR programıyla, 5 yeni girişim sermayesi fonunun teknoloji girişimleri için 1,1 milyar liralık kaynak oluşturacağını ifade etti.
Savunma sanayi şirketleri 9 ürün için 7 milyar liralık sipariş aldıTÜBİTAK Savunma Sanayii Araştırma ve Geliştirme Enstitüsünün (SAGE) geliştirdiği 9 ürünün Hava Kuvvetlerinin envanterine girdiğine işaret eden Varank, "Bu ürünler için savunma sanayisi şirketlerimiz son beş yılda 7 milyar liraya yakın yurt içi ve yurt dışı sipariş aldı. Türk Silahlı Kuvvetlerimizin hakimiyetini artıracak, F-16'lardan atılabilen görüş içi ve görüş ötesi hava-hava füzelerine ilişkin çalışmalarımız büyük bir hızla sürüyor. GÖKTUĞ projesi kapsamında geliştirmekte olduğumuz iki yeni hava-hava füzesiyle, büyük maliyetlerle yurt dışından sınırlı sayıda alabildiğimiz füzeleri, artık kendimiz üretebileceğiz." diye konuştu.
Katlanabilir metal mayın detektörü OZAN'ı geliştirerek Kara Kuvvetleri Komutanlığına teslim ettiklerini bildiren Varank, milli işlemci ÇAKIL'ın ilk prototipini 2020 yılında üreteceklerini açıkladı.
Yapay Zeka Enstitüsü ve Açık Kaynak PlatformuVarank, Yapay Zeka Enstitüsünü kurduklarını da anlatarak, "Hızla gelişen yapay zeka tabanlı teknolojilerinin dünya ekonomisine yıllık etkisinin, 2030'da 15 trilyon doların üzerinde olacağı öngörülüyor. Ülkemizin bu alandan hak ettiği payı almasını sağlayacağız." dedi.
Enstitünün yapay zeka alanındaki projelere öncülük edeceğini belirten Varank, verinin yönetimi, korunması ve yayımı gibi konularda standartların oluşturulmasına katkı sunacağını dile getirdi.
Varank, teknoloji şirketleri, sivil toplum kuruluşları ve ilgili kurumlarla Açık Kaynak Platformu inisiyatifini başlattıklarını hatırlatarak, "Yazılımcı ekosistemini geliştirmeyi, ülkemizde üretilen yazılımların niteliğini artırmayı ve açık kaynak kodlamayı yaygınlaştırmayı amaçlıyoruz. Yerli açık kaynak çözümleri geliştirerek dışa bağımlılığı azaltacak, mali tasarrufları artıracak ve olası siber güvenlik sorunlarını bertaraf edeceğiz." ifadesini kullandı.
TÜBA Fuat Sezgin Ödülleri'ni ihdas ettiklerini ve başvuru değerlendirme sürecini tamamladıklarını aktaran Varank, tüm kategorilerde ödül kazananları aralık ayında kamuoyuyla paylaşacaklarını bildirdi.
Mustafa Varank, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının 2020 yılı bütçesinin 14 milyar 257 milyon 291 bin lira olduğunu kaydetti.
Muhabir: Dilara Zengin,Göksel Yıldırım
