İstanbul Sanayi Odası’nın (İSO) “Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu” araştırmasına göre 2018 yılının zirvesinde 79 milyar TL’lik üretimden satışları ile yine TÜPRAŞ yer aldı. Listede Ford Otomotiv 31 milyar TL’lik üretimden satışlarıyla ikinciliğini, Toyota Otomotiv de 23,6 milyar TL üretimden satışlarıyla üçüncülüğünü korudu.
İstanbul Sanayi Odası’nın (İSO) “Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu-2018” araştırmasının sonuçları açıklandı. Düzenlenen basın toplantısında İSO Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan tarafından açıklanan “Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu” araştırmasına göre, 2018 yılında da en fazla ihracat yapan ilk üç kuruluş otomotiv sektörü firmalarından oluştu. Buna göre 2018 yılında sanayinin zirvesinde 79 milyar TL’lik üretimden satışları ile yine TÜPRAŞ yer aldı. Listede Ford Otomotiv 31 milyar TL’lik üretimden satışlarıyla ikinciliğini, Toyota Otomotiv de 23,6 milyar TL üretimden satışlarıyla üçüncülüğünü korudu.
İSO Başkanı Bahçıvan, 500 Büyük Sanayi Kuruluşunun 2017 yılında 652,7 milyar lira olan üretimden net satışlarının, 2018 yılında yüzde 34,5 gibi yüksek bir büyüme performansıyla 878 milyar liraya çıkardığını belirterek, “Bu hızlı büyümede, fiyat artışlarının yanı sıra döviz kurlarındaki yükselmenin ihracat gelirlerinde oluşturduğu artış da belirleyici rol oynadı” dedi.
İSO 500’ün yıllara göre üretimden satışlar performansına bakıldığında, 2012-2016 döneminde görülen zayıf büyümenin, 2017 yılında yerini reel büyümeye bıraktığının görüldüğünü söyleyen Bahçıvan, “Üretimden satışlarda 2018 yılında da reel büyüme eğilimi devam etmekle birlikte, bir önceki yılın altında kalmıştır. 2017 yılında yüzde 19 olan üretimden satışlardaki reel büyüme, 2018 yılında yüzde 11,8’e gerilemiştir. İSO 500’ü oluşturan şirketler 50’lik gruplar halinde değerlendirildiğinde, ilk 50’de yer alan kuruluşların toplam üretimden satışlar içinden aldığı payın 2017 yılında yüzde 50,2 iken 2018 yılında yüzde 50,6’ya yükseldiği görülmektedir.
Bu artış ilk 50 kuruluşun üretimden satışlarının diğer 450 kuruluşun üretimden satışlarından bir ölçüde hızlı büyüdüğünü göstermektedir. Üretimden satışlar itibarıyla ikinci ellilik grubun payı da yüzde 12,9’dan yüzde 13,1’e yükselmiştir. Diğer grupların üretimden satışlar içinden aldıkları paylar sınırlı kalmaya devam etmiştir” açıklamalarını yaptı.
“TOPLAM FAALİYET KARI MUTLAK BÜYÜKLÜĞÜ YÜZDE 52,7 ARTTI”
Bahçıvan, “500 Büyük’ün temel göstergelerini incelemeye devam ediyoruz. 2018 yılında İSO 500’ün faaliyet karı oranı 1,3 puan iyileşmiş ve yüzde 9,6’dan yüzde 10,9’a yükselmiştir. Toplam faaliyet karı mutlak büyüklüğü ise 2017 yılında 70,6 milyar TL iken 2018’de yüzde 52,7 artışla 107,8 milyar TL seviyesinde gerçekleşmiştir. Faaliyet karlarındaki artışın nedeni, satış maliyetlerinin ve faaliyet giderlerinin net satışlara göre daha düşük hızda artmış olmasıdır. Önemli bir finansal rasyo olarak FAVÖK (Faiz, Amortisman ve Vergi Öncesi Kar) bazlı sonuçlara baktığımızda, sanayi firmalarının yıllar itibarıyla esas işlerine yoğunlaşarak, FAVÖK büyüklüklerini daha yüksek oranlarda artırmakta oldukları görülmektedir. 2018 yılındaki zorlu koşullar içinde sanayi firmaları yine ana faaliyet konularına ağırlık vermişlerdir. İSO 500’ün FAVÖK büyüklüğü 2018 yılında yüzde 48 artarak 94,7 milyar TL’den 140,2 milyar TL’ye yükselmiş, böylece firmalar son altı yılın en yüksek FAVÖK artışını gerçekleştirmiştir. Vergi öncesi dönem kar ve zarar toplamı ise yüzde 19,7 artarak 53 milyar TL’den 63,5 milyar TL’ye yükselmiştir” verilerini verdi.
2018 yılında İSO 500’de kar eden kuruluş sayısının 422’den 381’e düştüğünü, zarar eden kuruluş sayısının ise 78’den 119’a yükseldiği bilgisini veren Bahçıvan, şunları kaydetti: “Faiz, amortisman ve vergi öncesi kar (FAVÖK) eden firma sayısı 2018 yılında değişmemiş ve 488 olarak gerçekleşmiştir. Firma sayısı, FAVÖK’ün ölçüldüğü son altı yıllık dönemdeki en yüksek seviyesinde kalmıştır.
İSO 500’de teknoloji yoğunluklarına göre oluşturulan katma değer dağılımına baktığımızda 2018 yılında oluşturulan katma değer itibarıyla en yüksek payı yüzde 37,5 ile tekrar düşük teknoloji yoğunluklu sanayilerin aldığı görülmektedir.
Orta-düşük teknoloji yoğunluklu sanayilerin payı ise 2018 yılında 4,9 puan azalmış ve yüzde 35 olmuştur. Fakat sevindirici olan orta-yüksek teknoloji yoğunluklu sanayiler grubunun payının 2017 yılında yüzde 20,2 iken 2018 yılında yüzde 22,2’ye yükselmiş olmasıdır. Yine yüksek teknoloji yoğunluklu sanayiler grubunun payı da 2017 yılında yüzde 3,6 iken 2018 yılında yüzde 5,3 olmuştur.
İSO 500 içinde orta yüksek ve yüksek teknoloji yoğunluklu sektörlerdeki firmaların oluşturduğu katma değer payı 2017 yılında yüzde 23,8 iken 2018 yılında yüzde 27,5 olmuştur.
Türkiye’de sanayinin yüksek katma değerli ve yüksek teknoloji yoğunluklu sektörlere dönüşüm ihtiyacı sürmekle birlikte, yüksek teknoloji yoğunluklu sanayilerin payında ilk kez hissedilir bir artış yaşanması, bu yılki araştırmamızın ortaya çıkardığı en çarpıcı sonuçlardan biri olarak değerlendirilmelidir. Bu artışın özellikle son yıllarda büyük bir atılım gösteren savunma ve havacılık sanayi sektörlerinden kaynaklandığı düşünülmektedir.”
İSO 500’DE İLK 10 BÜYÜK ŞİRKET
Erdal Bahçıvan’ın paylaştığı bilgilere göre İSO Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu çalışmasında 2018 yılında üretimden satışlara göre en büyük kuruluş 79 milyar TL’lik cirosu ile “Tüpraş-Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.” oldu.
2018 yılında üretimden satışlara göre ikinci büyük kuruluş 31,1 milyar TL ile “Ford Otomotiv Sanayi A.Ş.”, üçüncü büyük kuruluş ise 23,6 milyar TL ile “Toyota Otomotiv Sanayi Türkiye A.Ş.” oldu. Her iki kuruluş da geçen seneki sıralarını korudu.
2018 yılında üretimden satışlara göre ilk 10 büyük kuruluş, geçen yıla göre değişmedi. İlk 10 büyük kuruluş sıralamasındaki tek değişiklik, 2017 yılında dördüncü sırada olan “Tofaş Türk Otomobil Fabrikası A.Ş.”nin 2018 yılında beşinci sıraya gerilemesi, buna karşılık 2017 yılında beşinci sırada yer alan “Oyak-Renault Otomobil Fabrikaları A.Ş.”nin 2018 yılında dördüncü sıraya yükselmesi oldu. Oyak Renault 20,2 milyar TL ile dördüncü olurken, Tofaş da 17,1 milyar TL ile beşinciliğe yerleşti.
İSO Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu’nun 2018 sonuçlarına göre altıncı sırayı 16,6 Milyar TL ile Arçelik almış, İskenderun Demir Çelik de 15,8 milyar TL ile yedinci sıradaki yerini korudu. Sıralamada daha sonra 13,8 milyar TL ile Ereğli Demir Çelik sekizinci sırada, 12 milyar TL ile İçdaş Çelik ve son olarak 11,1 milyar TL ile de Hyundai yer aldı.
EN FAZLA İHRACAT YAPAN ŞİRKETLER
2018 yılında en fazla ihracat yapan ilk üç kuruluş sırasıyla 5,7 milyar dolar ile “Ford Otomotiv Sanayi A.Ş.”, 4,3 milyar dolar ile “Toyota Otomotiv Sanayi Türkiye A.Ş.” ve 3,4 milyar dolar ile “Oyak-Renault Otomobil Fabrikaları A.Ş.” oldu.
2016 ve 2017 yıllarında olduğu gibi 2018 yılında en fazla ihracat yapan ilk üç kuruluş otomotiv sektörü firmalarından oluştu.
(Ali Canberk Özbuğutu - Murat Ergin /İHA)
