Türkiye-Rusya ekonomik ilişkilerinde kritik görüşme

MOSKOVA (AA) - EMRE GÜRKAN ABAY - Türkiye ve Rusya arasında yarın gerçekleşecek üst düzey zirvenin odak noktasının Suriye krizi olması beklenirken, ikili ticaret ve Türk vatandaşlarına yönelik bariyerlerin de tekrar masada olması öngörülüyor.

İki ülke arasında yaşanan uçak krizinden bu yana St. Petersburg, Çin, İstanbul ve Moskova’dan sonra yarın Soçi'de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin arasında "kritik" bir görüşme daha yapılacak.

Suriye krizi konusu başta olmak üzere, bölgenin iki önemli aktörü arasında bu süreçte başbakan ve bakanlar seviyesinde birçok kez temas kurulurken, yaşanan sıkıntıların sona erdirilmesi amacıyla özellikle tarım ve turizme yönelik bazı önemli adımlar atılmıştı.

İkili ticarette uçak krizinden önceki seviyelere dönülmesi arzusu, iki liderin sıklıkla dile getirdiği bir husus olsa da, devletin en üst kademelerinde dillendirilen bu arzunun henüz alt kademelere tam anlamıyla indiğini söylemek mümkün değil.

Rusya’da yaşayan ve ticaretle uğraşan Türk vatandaşlarının en büyük sıkıntısı olarak görülen çalışma izinleri, vize ve şirketlere yönelik faaliyet yasakları, 10 Mart’ta yapılan 6'ncı Türkiye-Rusya Üst Düzey İşbirliği Konseyi Zirvesi'nde Putin tarafından "Türk vatandaşlarına uygulanan yasakları kaldıracağız" açıklamasına karşın devam ederken, Türk tarım ürünlerine yönelik yaptırımlar da hala tam anlamıyla kaldırılmış değil...

Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Aleksey Meşkov, geçen hafta yaptığı açıklamada, Rusya Dışişleri Bakanlığı’nın, bazı kategorilerdeki Türk vatandaşları için vize rejiminde kolaylaştırma yoluna gitmeye hazır olduğunu duyurmuştu.

Rusya Başbakan Yardımcısı Arkadiy Dvorkoviç de tarım ürünlerine yönelik yasaklarla ilgili bir süre önce yaptığı değerlendirmede, Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek ile nisan ayında Moskova’da gerçekleştirdiği görüşme sonrası gelecek günlerde karşılıklı istişarelerin neticelenerek Rus tarım ürünlerine yönelik sorunların aşılması konusunda umutlu olduklarını belirtmişti.

Rus Türk İşadamları Birliği (RTİB) Başkanı Naki Karaaslan, yarın gerçekleşecek zirveye ilişkin AA muhabirine yaptığı açıklamada, Türk vatandaşlarına uygulanan çalışma, Türk firmalarına uygulanan sektörel faaliyet ve tarım ürünlerine uygulanan ithalat yasaklarının tamamen kaldırılmasının büyük önem taşıdığını kaydetti.

Çalışma vizeleri, teknik vizeler ve uygulanan işçi kotalarındaki sorunların da giderilmesini arzu ettiklerini ifade eden Karaaslan, "Rusya’da 100 bin çalışan istihdam eden Türk sermayeli firmalar aslında Rus şirketleridir. Rusya, bu yasaklarla kendisine de zarar veriyor." diye konuştu.

Türk tarım ürünlerine uygulanan yasaklar nedeniyle de halihazırda ekonomik durgunluğun devam ettiği Rusya’da halkın bu ürünlere yüzde 30 ila yüzde 40 arasında daha fazla para harcamak zorunda kaldığını vurgulayan Karaaslan, "Bu işlerin artık karşılıklı kızgınlıklarla değil, akıl ve salıkla çözüme kavuşturulması gerekiyor." dedi.

Rusya Dışişleri Bakanlığı'na bağlı Moskova Devlet Uluslararası İlişkiler Üniversitesi Dünya Ekonomisi Departmanı Uzmanı Nigyar Masumova da Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın bir süre önce gerçekleştirdiği Moskova ziyareti sonrası Türk vatandaşlarına yönelik vize uygulamasıyla ilgili verilen sözlere rağmen hala somut adımların gelmemiş olmasına dikkati çekti.

Bu konuda Soçi zirvesinden sonra çok büyük olasılıkla bir açıklama yapılacağını tahmin ettiğini belirten Masumova, bu yaz çok sayıda Rus vatandaşın Türkiye’yi ziyaret edeceğini, bu olumlu gelişme sayesinde iki ülke ekonomik ilişkilerinin tekrar güçleneceğini kaydetti.

Masumova, Rus tahıl ürünlerinde yaşanan problemlere ilişkin de, "Türk domates ve salatalık ürünlerine karşı uygulanan yaptırımların kaldırılmasıyla bir çözüme ulaşılacağını düşünüyorum. Bu yasaklar tarımın çok hassas sektörlerine yönelik ve iki ülkenin sosyal yapısı açısından çok önemli noktadalar." ifadelerini kullandı.

Bu arada, devam eden yasaklara karşın iki ülkenin ekonomik ilişkilerinde normalleşme süreci sayesinde bir toparlanma yaşanıyor.

TÜİK verilerine göre, Türkiye’nin Rusya’ya ihracatı bu yılın ilk çeyreğinde 2016'nın aynı dönemine göre yüzde 40,9 artarak 498,1 milyon dolara yükseldi. Söz konusu dönemde Rusya'dan gerçekleştirilen ithalat yüzde 11,5 artışla 4,4 milyar dolara yaklaşırken, bu artışın en önemli nedeni soğuk geçen kış şartları nedeniyle şubat ayında 2 milyar 500 milyon metreküpe çıkan doğal gaz ithalatı oldu.

Tarım ürünlerinde de Rusya'nın önemli bir müşterisi olan Türkiye, geçen yıl Rusya'dan 4,7 milyon ton tahıl ürünü ithal etti.

Türkiye'den tavuk eti, hindi eti, domates, salatalık, turşu, üzüm, elma, armut ve çilek ithalatı yasağı ise Rusya nezdinde hala devam ediyor. Bu konuda yaşanan son gelişme ise Türkiye'nin Rusya’dan ithal ettiği buğday ve mısıra yüzde 130, pirince yüzde 45, ayçiçek yağına yüzde 36, ayçiçeği küspesine yüzde 13,5 ve bakliyat ürünlerine yüzde 9,7 vergi artışını öngören düzenlemeye geçildiği iddiasıydı.

Rusya Tarım Bakanı Aleksandr Tkaçev de Türkiye ile tarım ürünlerine yönelik iki tarafı da memnun edecek bir anlaşmaya yakın olduklarını, Türk yetkililerle görüşmelerin devam ettiğini ve sonunda "mantığın" kazanmasını umduklarını söylemişti.