Konya
Çumra Sulaması ana iletim kanalı olan Apa Alemdar İsale Kanalı'nın (Çarşamba Kanalı) 18. kilometresinde tarihi Kısıkyayla Regülatörü'nün taş ayağının kenarında 22 Mayıs'ta oluşan obruk nedeniyle kanalda suyun akışı kesildi.
Oluşum anı cep telefonu kamerasıyla görüntülenen dev çukuru kapatmak için DSİ ekipleri, proje çalışması başlattı.
İş makineleriyle büyük kayalarla doldurulan yere, kil ve çakıl başta olmak üzere onlarca kamyon malzeme getirildi.
Obruğun kapatılmasıyla kanala tekrar su verilmeye başlandı.
Tekniğine uygun doldurma yapılmayan obruklar tehlikeli
Konya Teknik Üniversitesi Obruk Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Prof. Dr. Fetullah Arık, Konya Kapalı Havzası'nda binlerce büyüklü küçüklü obruk olduğunu anımsattı.
Obrukların doldurulması ve kapatılmasıyla ilgili bugüne kadar doğru bir mühendislik çalışmasının yapılmadığını anlatan Arık, "Özellikle vatandaşların kendi imkanlarıyla arazi malzemesiyle doldurduğu obruklar güvenli değil. Zira tekniğine uygun şekilde doldurulmadıklarından daha sonradan yeniden çökebiliyorlar ki havza içinde çok sayıda obrukta bunu gözlemledik." dedi.
Obrukları kapatmak için çeşitli mühendislik yöntemleri var
Arık, obruklara yönelik iyileştirme çalışmalarından örnekler vererek, şöyle konuştu:
"Dereceli malzemeyle doldurma, derin karıştırmalı enjeksiyon yöntemleri ya da doğrudan yutma deliğine enjeksiyon yapılarak da mühendislik çözümleri üretilebiliyor. Nihayetinde yer altında obruğun tabanında kaçma deliği ya da yutak dediğimiz malzemenin gittiği bir bölge var. Bu bölgenin tıkanması önemli çünkü altta büyük bir karstik sistem var. Bunun tamamını doldurma şansımız yok. Sadece o obrukla ilgili bir iyileştirme yapılması lazım. Mühendislik çözümlerinin tamamı o obruğa özeldir. Yani bir obrukta uygulanan çözüm, diğerine tıpatıp uygulanamayabilir. Orada detaylı mühendislik çalışmasının yapılıp ondan sonra çözümünün üretilmesi gerekiyor."
"Bölgede toplamda 20'nin üzerinde farklı çöküntü yapısı meydana geldi"
Çarşamba Kanalı üzerindeki obrukların karstik boşluklara malzemenin hareket etmesi sonucunda oluştuğunu vurgulayan Arık, "Kanalın içinde tabii kaplamanın olduğu yerde özellikle uzun süreli kurak dönemde ince çatlaklar, yarıklar genişlemiş, Apa Barajı'ndan sulama için su verildiğinde yoğun bir şekilde su hareket ederek yer altına obrukları oluşturmuş. Gökhüyük'ten başlayarak Balçıkhisar, Doğanlı, Kısıkyayla ve güneyde Dineksaray'da olmak üzere toplamda 20'nin üzerinde farklı çöküntü yapısı meydana geldi." ifadelerini kullandı.
"Yutma deliğine büyük kaya blokları atılıyor"
Arık, Kısıkyayla Regülatörü'nün taş ayağının kenarındaki obruğun DSİ'nin mühendislik çalışmasıyla kapatıldığını belirterek, şunları kaydetti:
"Bölgede daha sonra yaptığımız incelemelerde DSİ'nin iyileştirme çalışması yaptığını gördük. Önce yutma deliğine büyük kaya blokları atılıyor. Kapanma sağlandıktan sonra daha ince malzemeyle dolgulanıyor, araya killi malzemeler koyuluyor. Sonra giderek incelen malzemeyle en üste de kil dolguyla geçirimsizlik sağlanıyor. Geçirimsizliğin sağlandığını artık oradan suyun kaçmadığını gözlemledik. Bu da bölgede mühendislik anlamında proje geliştirerek yapılan ilk çalışma olarak kayıtlara geçmiş oldu."
Kaynak: AA
dikGAZETE.com
