Namibya 'kazan-kazan' yatırımları istiyor

WİNDHOEK (AA) - HÜSEYİN ERDOĞAN - Afrika ülkesi Namibya, zengin uranyum, elmas, altın ve kömür yataklarını uluslararası yatırımcılarla kazan-kazan temelinde işleyerek küresel piyasada daha güçlü yer almak istiyor.

Afrika kıtasının güneybatısında, Atlas Okyanusu'na bin 500 kilometrelik kıyısı bulunan eski Almanya ve Güney Afrika sömürgesi Namibya'da ülke ekonomisi daha çok tarım, hayvancılık, balıkçılık, gıda işleme, madencilik, cevher ve elmas işleme sektörülerine dayanıyor.

Ülkenin çok zengin yeraltı kaynakları bulunmasına rağmen kırsal kesim başta olmak üzere nüfusun büyük çoğunluğunun yaşamını doğrudan veya dolaylı tarımsal faaliyetlerle sürdürmesi, bu sektörlerde istihdam ve üretim sorununa yol açıyor.

Bu noktada Namibya, tüm zenginliklere karşın dünyada gelir dağılımının en dengesiz olduğu ülkelerden biri olarak anılıyor.

Kazan-kazan modeliyle yatırım bekliyor

Ülkede, yeraltı zenginlikleri açısından en çok uranyum, altın, çinko, kurşun ve manganezin çıkarılıyor.

Ancak ülkede doğrudan yabancı yatırım miktarının 2009-2014 yıllarında 4,4 milyar dolar gibi çok düşük bir düzeyinde kaldığı görülüyor.

Namibya yönetimi, ham yeraltı kaynaklarının kazan-kazan modeli çerçevesinde işlenip pazara sunulmaya hazır ürün haline getirilmesi için uluslararası yatırımcılardan destek bekliyor.

AA muhabirine değerlendirmelerde bulunan ülkenin üst düzey yetkilileri de Namibya'nın istikrarlı politika ve ekonomisiyle yabancı yatırımcılara güvenilir ortam sunduğunu vurguluyor.

Uranyum üretiminde dünya ikincisi olacak

Mevcut iki tesisle dünyada çıkarılan uranyumun yüzde 10'unu üretebilme kapasitesine sahip olan ülke, uranyum üretiminde Kazakistan, Kanada, Avustralya ve Nijer'den sonra beşinci sırada yer alıyor.

Çin'in nükleer alanda devlet şirketinin üstlendiği, ham made olarak uranyumun çıkarılarak işleneceği Husab uranyum projesinin bu yıl tam kapasiteye ulaşmasıyla da Namibya'nın dünya uranyum üretiminde 5'inci sıradan 2'nci sıraya çıkması öngörülüyor.

Ayrıca Husab projesindeki uranyum rezervinin 20 bin megavat elektrik kapasiteli bir nükleer santral için 40 yıllık yakıt sağlayabileceği hesaplanıyor.

Dolayısıyla iki yıl önce dünyanın en büyük uranyum üretim tesisini kuran ülke, kapasitesini yabancı yatırımcı davet ederek artırmayı planlıyor.

Yenilenebilir enerjide yatırım potansiyeli yüksek

Zengin uranyum kaynaklarının tamamını doğrudan yurt dışına ihraç eden ülkede önümüzdeki yıllarda yaşanması muhtemel enerji açığının önlenmesi ve yerel uranyum kaynaklarının değerlendirilebilmesi için de hükümete nükleer enerjiye geçiş çalışmalarını başlatması yönünde çağrıda bulunuluyor.

Elektrik ihtiyacının yaklaşık yüzde 70'ini bölge ülkelerinden, ağırlıklı olarak Güney Afrika'dan karşılayan Namibya, gerek enerji ihtiyacını karşılama gerekse sürdürebilir kalkınma ve iklim değişikliğiyle mücadele bağlamında yenilenebilir enerji kaynaklarının geliştirilmesine ve enerji arz güvenliğine önem veriyor.

Ülke, yıllık 3 bin 300 saat güneş ışığı alması ve bin 500 kilometrelik sahil şeridiyle güneş ve rüzgar enerjisi üretimi bakımından yatırımcılar için büyük potansiyel ve fırsatlar sunuyor.

Ancak 5 megavattan büyük projeler yapıp elektrik üretmeyi planlayan yatırımcıların özel izinler almaları da gerekiyor.

Türk şirketlere doğalgaza yatırım fırsat

Yenilenebilir enerjinin yanı sıra 1974'te keşfedilen Kudu doğalgaz sahasında yaklaşık 37 milyar metreküplük doğalgaz rezervi olduğu tahmin ediliyor.

Bu rezervin elektrik üretimine dönüştürülmesi noktasında ülke, doğalgazdan elektrik üretim santrali projelerine ihtiyaç duyuyor.

Bu konuda yurt dışında santral inşa deneyimi bulunan Türk şirketleri için Namibya'da yatırım fırsatları yer alıyor.

Elmas işlemede bilgi transferi istiyor

Bunun yanında elmas üretiminde 6'ncı sırada yer alan Namibya, geçen yıl 915 milyon dolarlık üretim gerçekleştirerek ülkedeki döviz getirisinin yarısını elmas ticaretinden sağladı.

Dünyanın en kaliteli elmaslarının çıktığı Namibya, bu elmasları işleyerek dünya elmas piyasasına satmak istiyor. Dolayısıyla ülkede, vasıflı işgücü eksikliği nedeniyle özellikle altın ve elmas işleme alanında teknik bilgi transferi (know-how) yapabilecek şirketlere gereksinim duyuluyor.

Ayrıca Namibya'da, cevherden ergitme yöntemiyle bakır ve çinko üretimi de önemli sektörleri oluştururken, yatırımcılar için lojistik, turizm, imalat ve tarım alanları da stratejik sektörler olarak beliriyor.

Ülke yönetimi de bu sektörlere yapılacak yatırımların artmasını istiyor.

Karayollarında yatırım imkanları

Namibya, Atlas Okyanusu kıyısındaki limanları sebebiyle Afrika'nın içlerine ulaşmak isteyen ülkeler için geçiş noktası konumunda yer alıyor.

Bu konumundan dolayı Namibya'da komşu ülkelere ulaşımı sağlayan asfalt yollar dikkati çekiyor ancak ülkenin iç kesimlerindeki yolların büyük bir bölümünde yatırım eksikliği görülüyor.

Bu açıdan ülkede yolların sadece yüzde 25'i asfaltlanmışken, geri kalan toprak yol şeklindeki yüzde 75'lik kısım ciddi yatırım bekliyor.

Uluslararası havalimanı ihtiyacı

Namibya yönetimi, ulaştırma alanında ayrıca yeni liman projeleri ve uluslararası standartlara sahip havalimanı için de yatırımcıları davet ediyor.

Başkent Windhoek'ta bulunan Hosea Kutako Uluslararası Havalimanı'nı geliştirme projesiyle müteahhitlik firmaları ülkeye çağırılıyor.

Bu noktada ulaştırma ve altyapı projelerinde deneyimli Türk şirketler için ülkedeki otoyol, havalimanı ve liman geliştirme projelerinde çeşitli fırsatlar öne çıkıyor.

Öte yandan Türk Havayolları (THY) ile Namibya Havayolları şubat ayında kod paylaşımı anlaşmasıyla yolcu paylaşımında bulunuyor.