Mimar Sinan'ın Bosna Hersek'teki imzası: Drina Köprüsü

VİSEGRAD - KAYHAN GÜL

Osmanlı tarihinin en önemli sadrazamlarından biri olarak kabul edilen Sokollu Mehmed Paşa adına Bosna Hersek'in doğusundaki Visegrad şehrinde Mimar Sinan tarafından inşa edilen Drina Köprüsü, ülkedeki en önemli Osmanlı eserleri arasında yer alıyor.

Drina Nehri üzerine 1571-1577 yıllarında inşa edilen ve "Sokollu Mehmed Paşa Köprüsü" olarak da bilinen tarihi köprü, Mimar Sinan'ın Bosna Hersek'teki imzası olarak bugün de tüm ihtişamıyla dimdik ayakta duruyor.

Osmanlı'nın Balkanlar'da en çok eserinin bulunduğu ülkelerin başında gelen Bosna Hersek, tarihi boyunca yaşadığı birçok savaşa rağmen korumayı başardığı camiler, köprüler, han ve hamamlarla adeta açık hava müzesini andırıyor.

Osmanlı Devleti'nin bölgede hüküm sürdüğü dönemde inşa edilen ve bugüne kadar ayakta kalmayı başarmış en önemli tarihi miraslardan biri de Drina Köprüsü.

Osmanlı'nın en parlak döneminde üç padişaha sadrazamlık yapan Sokollu Mehmet Paşa tarafından Mimar Sinan'a yaptırılan bu köprü, hem teknoloji tarihi hem de dünya kültür tarihi açısından büyük önem taşıyor.

O dönem Bosna Vilayeti ile başkent İstanbul arasındaki anayol üzerinde inşa edilen köprü, etrafındaki köy ve şehirlerin gelişmesinde de anahtar rol üstlenmişti.

Drina Nehri üzerine dönemin koşullarında yaptırılan Visegrad şehrindeki bu tarihi köprü, gerek mimarisi gerekse heybetiyle görenleri adeta büyülüyor.

UNESCO tarafından 2007 yılında Dünya Kültür Mirası Listesi'ne de alınan köprü, aynı zamanda dünya kültür mirası içinde yer alan 6 tarihi köprüden biri olarak biliniyor.

Yurt dışında Osmanlı dönemine ait 307 köprüden 121 tanesi Bosna Hersek'te bulunuyor. Bosna Hersek'teki tarihi Mostar Köprüsü ile Sokullu Mehmet Paşa Köprüsü, dünya mimarisine damga vuran iki önemli eser olarak ön plana çıkıyor.

Osmanlı döneminde küçük bir kasaba olan Visegrad, İstanbul'dan Saraybosna'ya giden anayol üzerinde son derece önemli konuma sahip olduğundan, devletin özel ilgisini görmüş ve kısa zamanda gelişmişti. Sokollu Mehmet Paşa, memleketi Visegrad'da köprünün yanı sıra han, hamam, imaret, cami ve dükkan gibi eserler yaptırılsa da köprü dışındaki diğer eserler günümüze kadar ulaşamadı.

Köprüye bugünkü ününü kazandıran ise bölgede yaşayan farklı etnik gruplar arasındaki ilişkinin son 350 yılını Drina Köprüsü'nün tanıklığıyla aktaran ve yazarı İvo Andric'e Nobel Ödülü kazandıran "Drina Köprüsü" isimli roman oldu.

Drina Köprüsü'nde zaman içinde meydana gelen su taşkınları ve İkinci Dünya Savaşı'nda yaşadığı tahribatlar nedeniyle ağır hasarlar meydana geldi.

Drina Köprüsü'nün, Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA) tarafından Karayolları Genel Müdürlüğü kontrolörlüğünde yürütülen restorasyon çalışmaları 15 Mayıs 2016'da tamamlandı. TİKA'nın Balkanlar'daki en büyük restorasyon projelerinden Tarihi Sokollu Mehmet Paşa Köprüsü Restorasyonu Projesi ile Bosna Hersek'teki ortak kültürel miras koruma altına alınarak köprünün gelecek nesillere aktarılmasına imkan sağlandı.

TİKA, tarihi mirasın korunması, yeniden ihyası, gelecek kuşaklara aktarılması, etnik ve dini zenginliğin olduğu bölgede birlikte yaşama kültürüne destek olmak amacıyla Osmanlı'nın 550 yıl hüküm sürdüğü Balkanlar'daki ecdat yadigarı eserlerin restorasyonuna ve bunların geleceğe taşınmasına büyük önem veriyor.

Bu kapsamda, Kosova'da Prizren Askeri Rüştiye Mektebi, Makedonya'da Sultan Murat Camisi, Romanya'da Mamut Yazıcı Camisi, Arnavutluk'ta Gjirokastra Saat Kulesi, Karadağ'da Ulçin Ali Paşa Hamamı, Bosna Hersek'te Karagözbey Medresesi, Macaristan'da Gül Baba Türbesi, Sırbistan'da Ram Kalesi başta olmak üzere 100'e yakın ecdat yadigarı eseri TİKA ayağa kaldırıyor.