İSTANBUL (AA) - MUSAB TURAN - Kale Grubu Başkan Yardımcısı ve Teknik Bölüm Başkanı Osman Okyay, "Milli Turbojet Motoru'nun son aşaması olan kalifikasyon testlerinin en geç aralık ortasında başlayıp bir ay içinde tamamlanmış olmasını planlıyoruz. Böylece geliştirme projesi tamamlanacak ve motorumuz artık seri üretime hazır hale gelmiş olacak. Motor kalifiye olduktan sonra biz bunu üretim hattımıza alıp seri üretime başlayacağız." açıklamasında bulundu.
Okyay, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank'la birlikte Kale Grubu'nun savunma ve havacılık şirketlerinden Kale Ar-Ge'nin Tuzla'da geliştirdiği Milli Turbojet Motoru'nun teslimat öncesi son testlerinden birine katıldı.
Testin ardından AA muhabirine açıklamalarda bulunan Okyay, Kale Ar-Ge olarak, Hava Kuvvetleri Komutanlığı'nın ihtiyacı olan Stand-Off Mühimmatın (SOM füzesi) seri üretiminde kullanılacak olan Milli Turbojet Motor’un ve motora ait alt sistemlerinin tasarımı, üretimi, testlerinin yapılması, teknoloji gösteriminin gerçekleştirilmesi, eğitim ve bakımı ile Teknik Veri Paketi'nin (TVP) hazırlanmasını üstlendiklerini hatırlattı.
Kale Grubu'nun, savunma ve havacılık sektörüne 1987 yılında Stinger Füze Sistemleri Projesi'ne 22 değişik parça üretimiyle girdiğini aktaran Okyay, savunma ve havacılık sektörlerinin ülkeler ve şirketler için kritik önem taşıdığını söyledi.
Okyay şunları kaydetti:
"Siz teknoloji alanında birtakım yeniliklere imza atacaksanız eğer, onların birçoğunun doğduğu sektör savunma ve havacılık sanayidir. Bunun yanında bu sektördeki dışa bağımlılık ülkenizin birçok alandaki diğer politikalarını da etkiler. Dolayısıyla buradaki dışa bağımlılığınızı ne kadar azaltabiliyorsanız o kadar diğer alanlardaki politikalarınızı daha serbestçe yapabilir hale gelirsiniz. Savunma sanayi ülkemizin de önemle ihtiyaç duyduğu bir sektör. Dolayısıyla bu harcamanın ülke içinde kalması ve ülkedeki firmaların bu alanda faaliyet göstermesi ülke ekonomisi açısından da çok önemli.
Kale Grubu olarak 1987 yılında yurt dışına Stinger füze parçaları üreterek başladığımız bu serüvende, geldiğimiz bu noktada bünyemizde bu alanda faaliyet gösteren 5 tane şirketimiz var. Bunlardan bir tanesi Kale Havacılık. Orada askeri ve sivil uçakların önemli parça ve aksamları üretiliyor. Boeing ve Airbus gibi firmalar müşterimiz."
- "Milli irtifa test düzeneğini Türkiye'de ilke ve tek olarak tasarlayıp geliştirdik"
Okyay, Kale Havacılığın yüksek katma değerli üretimiyle ülkenin dış ticaretine katkı sağladığını ifade ederek, ihracatı artırmak için nitelikli üretimlerle çalışmaya devam ettiklerini söyledi.
Kale Ar-Ge'nin 2012'de milli gaz türbinli motorlar geliştirmek için kurulduğunu anlatan Okyay, ilk projelerinin Milli Turbojet Motoru olduğunu kaydetti.
Okyay, şu bilgileri verdi:
"Ülkemizde geliştirilen ilk milli ölçekteki jet motoru üzerinde çalışıyoruz. Tamamen milli imkanlarla bunu geliştirdik. Mühendislerimizin, burada çalışan ekibin başarısıdır. Sadece motor geliştirmekle kalmadık, motorun bütün alt sistemleri diyebileceğimiz elektronik kontrol ünitesi, yakıt grubu gibi, piroteknik ateşleyicisi gibi, alternatör gibi birçok alt sistemini de yine yerli ve milli olarak geliştirdik.
Motorun dışında bir de milli irtifa test düzeneğini Türkiye'de ilk ve tek olarak tasarlayıp geliştirdik. Çok zor bir iştir. Gerçekten bir motor geliştirmek kadar da zor bir iştir, irtifa test düzeneğinin mühendisliğini yapıp, onu kurmak ve işletmek ve bakımını yapmak. Burada motorumuzun irtifadaki testlerini, uçuş testlerini yapıyoruz. Yani uçuşta motor ne hissediyorsa, nasıl bir ortamın içindeyse onları birebir yerde sağlayabiliyoruz ki havadaki performansını yerde test edebilir hale geliyoruz. Bunu yapmadan motor geliştirmeniz mümkün değil. Bu bir bakım test düzeneği değil, geliştirme test düzeneği."
- "Sayın bakanımızla beraber yaptığımız test sorunsuz tamamlandı"
Okyay, Milli Turbojet Motoru Projesi'yle ilk etapta SOM füzelerine motor üretileceğini ifade ederek, KTJ-3200 isimli motorun testini Bakan Varank'la birlikte yapmaktan gurur duyduklarını söyledi.
Motorun testine ilişkin bilgiler veren Okyay, "Motorumuz çok şükür gayet güzel çalıştı. Elektrik kontrol ünitesinin vermiş olduğu bütün komutları birebir yerine getirdi. Sayın Sanayi ve Teknoloji Bakanımız Mustafa Varank'la beraber yaptığımız test sorunsuz olarak tamamlandı ve ardından motorumuzu kapattık. Gerçekten artık bu alanda kendimizi artık rahat hissedebiliyoruz. Bu ve bunun gibi başka motorları da geliştirebilecek seviyeye geldiğimizi hissediyoruz açıkçası." bilgilerini verdi.
Milli Turbojet Motoru Projesi üzerinde 8,5 yıldır çalıştıklarını belirten Okyay, bu sürede ciddi tecrübeler kazandıklarını söyledi.
- "Üretime hazırlık çalışmalarına biz ağustos ayından beri devam ediyoruz"
Osman Okyay, motorun teslim programına hazır hale geldiğini ifade ederek, "Şu anda biz fabrika kabul testlerini yapıyoruz. Arkasından motorun kalifikasyon testleriyle beraber teslim süreci tamamlanmış olacak." dedi.
Motorun kalifikasyon testlerini aralık ayında yapacaklarını aktaran Okyay, şöyle konuştu:
"Milli Turbojet Motoru'nun son aşaması olan kalifikasyon testlerinin en geç aralık ortasında başlayıp bir ay içinde tamamlanmış olmasını planlıyoruz. Böylece geliştirme projesi tamamlanacak ve motorumuz artık seri üretime hazır hale gelmiş olacak. Havacılık sektöründe üretim işi zaten bizim senelerdir yaptığımız bir şey. Ayrıca testler için çok sayıda prototip motor ürettik. 8,5 yıllık sürede işler her zaman iyi gitmedi, bazen motorda hasarlar oldu. Hemen yenilerini ürettik. Dolayısıyla motor üretme tarafında bizim hiçbir sıkıntımız yok. Bir de biz uluslararası alanda dünyanın en büyük havacılık firmalarına, Boeing'e, Airbus'a direkt alt yapımcı konumundayız. Dolayısıyla üretme tarafı bizim için bir motoru sıfırdan geliştirmeye oranla daha kolay kısmı. Bu motor kalifiye olduktan sonra biz bunu üretim hattımıza alıp seri üretime başlayacağız.
Üretime hazırlık çalışmalarına biz ağustos ayından beri devam ediyoruz. Dolayısıyla çok rahat bir şekilde seri üretime alırız. O bizim en güçlü olduğumuz yönümüz."
- "Sadece SOM füzesinde kullanılmayacak"
Okyay, motorun itkisinin 3.200 newton seviyesinde olduğunu hatırlatarak, bunun da 900 beygirlik bir güce denk geldiğini söyledi.
Motorun jet motoru olması nedeniyle oldukça küçük boyutta tasarlandığını aktaran Okyay, bu motorun birden fazla uçan cisme, uçan platforma itici güç sağlayacağını kaydetti.
Okyay, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Milli Turbojet Motoru ilk olarak SOM füzesinde kullanılacak. Geliştirdiğimiz motor SOM füzesi için geliştirildi ama sadece SOM füzesinde kullanılmayacak. Birden fazla uçan sistemimizin motoru görevini üstlenecek bu motor. Bundan sonra yapılması gereken şöyle bir işlem var, bu motorun alınıp roket içine, füze içine yerleştirilmesi... Roketle motorun entegre edilmesi gerekiyor. Bu işlem paralelinde zaten bizim de seri üretime hazırlık fazımız tamamlanmış olacak. Dolayısıyla takvimler birbirine çok uyuyor. Daha sonrasında da füzeyle uçuşlu testler yapılacak. Yani ürettiğimiz motorla uçan füzeler 2021 başlarında test edilmeye başlanacak. Bunların hepsinin en fazla 7-9 ay içerisinde tamamlanabileceğini öngörüyorum. 2021 içinde Milli Turbojet Motor'la uçan füzelerimiz inşallah envanterdeki yerlerini almış olacaklar."
