İSTANBUL - Mustafa Dala
Libya'da Muammed Kaddafi rejimine son veren devrimden bu yana bir türlü istikrar sağlanamazken birtakım odaklar tarafından sahaya sürülen General Halife Hafter, başkent Trablus ve ülkenin batısında etkinlik gösteremiyor.
Hafter'e bağlı güçler Libya'nın doğusundaki Barka bölgesinin büyük kısmının yanı sıra orta kesimdeki Cufra ili ve güneybatıdaki Fizan bölgesinin bazı kısımlarını elinde tutsa da ülkenin batısındaki Misrata kenti ile başkent Trablus'taki güçlü silahlı gruplara karşı koyamıyor. Söz konusu silahlı gruplar Hafter'in ülkenin batısına ve dolayısıyla başkente hakim olarak kendisini tüm Libya'nın lideri ilan etmesine engel oluyor.
Ancak bu silahlı gruplar genellikle Hafter'e karşı mücadele zemininde birlikte hareket etse de zaman zaman kendi aralarında bölünmeler hatta bazen parçalanmalar yaşıyor. Bu grupları Misrata, Trablus ve Zintan tugayları şeklinde sıralamak mümkün.
Misrata TugaylarıLibya'nın batısındaki en büyük askeri güç olarak kabul edilen Misrata Tugayları, sahip olduğu 17 binden fazla savaşçı, 5 bin kadar askeri araç, yüzlerce tankın yanı sıra karadan karaya orta menzilli füzeler, Hafter güçlerine ait birçok helikopteri düşüren karadan havaya füzeler (SAM 7), Mig 25 savaş uçakları ve askeri nakliye uçakları ile adeta küçük bir ordu kapasitesine sahip.
Misrata Tugayları'nın en önemli başarısı 2014'te Zintan Tugaylarını yenilgiye uğratmaları, "Üçüncü Güçler" adı erilen silahlı grup sayesinde özellikle Sebha ve Ubari başta olmak üzere Libya'nın güneyinde güvenliği sağlamaları ve sonuncusu hatta en önemlisi olarak Sirte kentini ele geçiren terör örgütü DEAŞ'ı bölgeden temizlemeleri ve kenti örgütün elinden almaları gösterilebilir.
Bununla birlikte birçok silahlı grubu içinde barındıran Misrata Tugayları, kendi içinde keskin bölünmeler yaşadı.
Söz konusu bölünmede Fayiz Serrac başkanlığındaki Ulusal Mutabakat Hükümeti'ni (UMH) destekleyen Mahcup Güçleri ve Halbus Güçleri üzerinde etkili bir isim olan İçişleri Bakanı Fethi Başağa bir tarafta kalırken, Milli Genel Kongreye (MGK) bağlı Halife el-Guveyl başkanlığındaki Ulusal Kurtuluş Hükümeti yanlısı Salah Badi (Fecr-i Libya komutanlarından) ve liderliğini yaptığı Sumud Güçleri ise diğer tarafta yerini aldı.
Taraflar arasındaki ayrılık Guveyl'i destekleyen Misratalı grupların Trablus'tan çıkarılmasından sonra da devam ederken, ülkenin orta kesimindeki Cufra ve Sebha illerini korumakla görevli Üçüncü Güçler'in Misrata'ya çekilmesiyle de çatlak iyice derinleşti.
Trablus TugaylarıMisratalılar gibi düzenli ve birbirine bağlı bir güç olmayan Trablus Tugayları, kendilerini tek çatı altında toplayacak bir askeri konseye de sahip değil.
UMH'ye bağlılıklarını ilan eden Trabluslu gruplar, MGK'ya bağlı hükümeti destekleyen güçler ile Terhune Yedinci Tugayı'nı başkentten çıkarma konusunda işbirliği yaparken, kendi içlerinde yer alan grupları 4 isim (Trablus Devrimci Güçleri, Nevasi Güçleri, Caydırıcı Güç, Guveyra Taburu) altında toplamak mümkün.
Trablus Devrimci GüçleriHeysem et-Tacuri liderliğindeki grup Trablus'ta en bilinen silahlı yapılardan biri olarak gösteriliyor.
MGK'ya bağlı Ulusal Kurtuluş Hükümeti'ni destekleyen silahlı grupların 2017'e Trablus'tan çıkarılmasında rol oynayan Trablus Devrimci Güçleri , Terhune Yedinci Tugayı'na karşı yapılan son operasyonlarda da rol oynadı.
Nevasi GüçleriMustafa Kaddur liderliğindeki grup, başkentteki Mitiga Havalanı'nın bulunduğu Cuma Çarşısı bölgesini kontrol ediyor.
Hafter'e karşı en şiddetli muhalefeti gösteren gruplardan biri olarak bilinen Nevasi Güçleri, Mayıs 2017'de UMH'ye bağlı Dışişleri Bakanı Muhammed Siyale'nin Hafter'i "Libya silahlı kuvvetlerinin komutanı" olarak tanıdığını ilan etmesi üzerine Trablus sokaklarına tanklar çıkarmasıyla biliniyor.
Caydırıcı GüçAbdulkadir Kara liderliğindeki grup, Trablus'taki en güçlü güvenlik gücü olarak görülüyor.
Grup, faaliyetlerini başta DEAŞ yanlıları olmak üzere terörle ve suçla mücadele alanlarında yoğunlaştırıyor.
Merkezi Güvenlik Ebu Selim Güçleri (Gıneyva Taburu)Abdulgani el-Kikli yönetimindeki grup Trablus'un orta kesimindeki Ebu Selim Mahallesi'nde etkin.
Söz konusu güçler, geçtiğimiz dönemde MGK'ya bağlı Ulusal Kurtuluş Hükümeti yanlıları ve Terhune Yedinci Tugayı ile çatışmaya giren grupların yanında yer aldı.
Trablus'ta ayrıca UMH'ye bağlı olduğunu ilan eden başka küçük silahlı gruplar da bulunuyor.
Zintan TugaylarıMisratalılardan sonra Libya'nın batısındaki en güçlü gruplar olarak bilinen Zintan kenti merkezli bu tugay, oluşturdukları askeri meclisin yönetimi altında hareket ediyor.
Usame el-Cuveyli liderliğindeki Zintan Tugayları, Misratalılarla olan düşmanlıkları dolayısıyla bir dönem Hafter ile aynı düzlemde hareket etmişti.
Zintan Tugayları, 2015'teki Suheyrat Anlaşması sonrası Usame el-Cuveyli komutasındaki UMH yanlıları (bu güç daha sonra UMH tarafından Batı Bölgesi Komutanlığı olarak tayin edildi) ve İdris Madi komutasındaki Hafter yanlıları olmak üzere kiye ayrıldı.
Hafter 2017'de güçlerinin Trablus'a girmeye hazırlandığını ilan ettiğinde Zintan Tugayları buna karşı çıktı.
Zintan ile Misratalı grupların 2018'de anlaşarak aralarındaki düşmanlığı sonra erdirmesinden sonra Hafter, yaptığı basın açıklamasında Zintan Tugayları'nı tanımadığını duyurdu.
Zintanlıların Hafter'den uzaklaşmasına neden olan bu durum, Hafter'in Libya'nın batısındaki gücünü daha da zayıflattı.
Libya'nın batısında etkin olan bu üç tugay (Misrata, Trablus ve Zintan), aralarındaki bölünmüşlüğe ve zaman zaman yaşanan ayrılıklara rağmen, Hafter'in Trablus'a hakim olmasına engel oluyorlar.
Söz konusu üç tugayın yanı sıra ülkenin batısında Terhune'deki Yedinci Tugay ve Sebha'daki Altıncı Tugay gibi başka askeri gruplar da bulunuyor.
Daha önce defalarca Hafter'e karşı silahlı mücadele veren Terhune Yedinci Tugayı bir taraftan UMH'ye bağlı olduğunu ileri sürerken diğer taraftan ise UMH yanlısı Trabluslu diğer taburlarla savaşıyor.
Sebha'daki Altıncı Tugay ise UMH ve Hafter yanlıları olarak kendi aralarında bölünmüş durumda. Ancak bu güçler güneyde Çadlı silahlı gruplara karşı ortak mücadele yürütüyor.
Libya'daki silahlı güçlerin genel durumuLibya'da silahlı güçlerin hemen hemen hepsi Savunma veya İçişleri bakanlığı ya da Genelkurmay Başkanlığı gibi resmi kurumlar çatısı altında devlete bağlı olarak faaliyet gösteriyor. Ancak farklı siyasi tarafları destekleyen birçok silahlı yapı, bu tarafların birtakım politikalarını desteklerken aynı zamanda bazı politikalarına da karşı durabiliyor.
Siyasi olarak bir tarafa yakın olan silahlı bir güç, yeri geldiğinde diğer taraflar ile aynı doğrultuda tavır ve eylem içinde bulunabiliyor. Söz konusu durum sebebiyle silahlı gruplar, siyasi ya da ekonomik gerekçelerle taraf değiştirebiliyor.
UMH'nin meşru otorite olduğu Trablus, Misrata ve Sirte gibi şehirlerde mutabakat hükümetini destekleyen güçler ile desteklemeyen veya tarafsız duran güçler Hafter'e karşı ortak hareket edebiliyor. Bununla birlikte söz konusu güçler zaman zaman çeşitli sebeplerle kendi aralarında da karşı karşıya gelebiliyor.
Mevcut yapılarını devam ettirebilmek ve güvenlik gibi gerekçelerle kapalı bir yapıya sahip olan birçok grubun silah güçleri ve milis sayıları hakkında ise net bilgiler bulunmuyor.
Kaynak: AA
dikGAZETE.com
