Lekeleri çıkarmak başlı başına bir problemdir. Ancak birkaç ana kurala dikkat ettiğiniz takdirde lekenin daha kolay çıkarılacağını göreceksiniz. Leke çıkarmada en önemli bilgi lekenin ne cins ve zorlukta olduğunu bilmektir. Birde lekeye mümkün oldukça hızlı şekilde müdahale etmeniz gerektiğini unutmamakta fayda var.
KUMAŞLARDAKİ ZOR LEKELER NASIL ÇIKARILIR?
Lekeler için aslında iki çeşit denmesi daha doğru olur. Çünkü lekelerin temizlenmesinde bir inatçı lekeler yer alır bir de kolay lekeler. Ama yine de lekeleri çıkarmak başlı başına bir problemdir.
Lekeleri çıkartırken ise yapılacak önemli unsur belli başlı ana kurallara dikkat etmektedir. Lekeleri çıkarmada ise ana neden lekenin nasıl bir cins olduğu ve zorluğudur. Bunlara ek olarak bir de lekeye doğru ve zamanında müdahale etmek de lekenin kolay bir şekilde çıkmasına yardımcı olacaktır.
FONDÖTEN LEKESİ Elbisenize bulaşan fondöten leke bırakmışsa, bunu etere batırılmış bir bezle silin. Oluşan hare, sabunlu suyla yıkanınca yok olacaktır.
GÜMÜŞLERİ YIKADIKTAN SONRA HEMEN KURULAYIN Gümüş çatal kaşık takımınızı lekesiz ve kusursuz saklayabilmek için kullandıktan hemen sonra yıkayın. Yumurta lekelerini çıkarmak için de tuzlu suya batırılmış nemli bezle çatal kaşıklarınızı ovun.
ISPANAK LEKESİ: Ispanak lekesini çıkartmak için, lekeli kısmı taze patates ile hafifçe ovun. Sonra hafif sabunlu su ile durulayın.
KAHVE LEKESİ Kahve lekesi kumaş yoğun bir tuz eriyiğiyle iyice yıkanıp bol suyla çalkalanarak çıkarıldığı gibi, dökülür dökülmez sıcak sabunlu suyla yıkanınca da çıkar. Ayrıca kumaş üzerine gliserin damlatıldıktan sonra içine biraz asit borik katılmış ılık suyla yıkayarak da leke çıkarılabilir. Kahve lekesi için her zaman mutfağınızda bulunan karbonatı da kullanabilirsiniz.
KATRAN LEKESİ: Leke yeni ise gaz, benzin veya terebentin esansı ile silinerek çıkarılır. Bu maddelerin bıraktığı leke petrol eteri ile uçurulur. Katranı mümkün olduğu kadar kazıyarak temizleyin. Lekeleri temiz bir bezle ve okaliptüs yağlı bezle, yumuşakça ovun. Sonra da yumuşak süngeri deterjanlı suya batırarak tekrar temizlik yapın. En son da temiz bir suyla çalkalayın.
KAN LEKESİ * Kan lekesini mümkün olduğu kadar tazeyken çıkarmaya çalışmalısınız. Hiç denememeniz gereken şey kan lekesini çıkartmak için sıcak su kullanmaktır. Sıcak su, lekenin pişerek daha fazla yerleşmesine yol açar. Oysa bazı özel yollarla kan lekelerini kolaylıkla çıkartabilirsiniz: * Lekenin bulunduğu kısmı sulandırılmış Hint yağı ile yumuşatın. Sonra bir sünger yardımıyla ılık suyla silin. Lekenin yerinde iz kalırsa Hint yağı karışımının içine üç damla amonyak katın. Lekenin yerinde koyu bir iz kalırsa onu açmak için ya ıslatıp güneşe bırakın ya da lekenin yerini hidrojen peroksit (Eczanelerde bulabilirsiniz.) ile silin.
Bu genel çözümün yanında leke çıkarma yollarını kumaşlara göre şöyle daraltabiliriz: *Pamuklu kumaşlarda, amonyaklı suyla ıslattıktan sonra sabunlu suyla yıkayın. *Yünlü ve ipeklilerde ise amonyaklınmış oksijenli su, ya da oksalit asitli su kullanılmalıdır. *Beyaz kumaşlarda: Lekeyi oksijenli suyla ıslatın. Sonra sabunlu ılık suda yıkayın. *Renkli kumaşlarda: Nişastayı suyla karıştırarak bir hamur yapın. Bunu lekeli yere sürerek kurumasını bekleyin. Sonra fırçalayarak temizleyin. Bir başka usul de aspirin tabletini azıcık suyla eritip lekeli yeri bununla örtmektir. İyice kuruyunca fırçalayarak temizlersiniz. *Halıda kan lekesi: Lekeli yerleri beyaz sirkeyle ovun.
KUŞ PİSLİĞİ LEKESİ:
* Beyaz kumaşlardan çıkartmak için sıcak suya biraz amonyak katın ve bu su ile silin. Sonra da yıkayın. Renkli kumaşlardan ise bu leke benzin ile çıkarılabilecektir.
LEKE ÇIKARICILARIN İZİ
Kumaşları her hangi bir leke çıkarıcı ile silmeden önce oldukça tuzlu bir su ile silerseniz leke çıkarıcı iz bırakmaz.
LİKÖR, APERATİF VE ŞEKER LEKELERİ * Önce şekeri gidermek için soğuk veya ılık suyla yıkayın. Leke yine çıkmazsa, sodyum bisüfit eriyiği ya da çok hafif bir oksalik asit eriyiği denenebilir.
MEYVE LEKELERİ * Çok kaynar su kullanılmalıdır. Leke çıkmazsa oksijenli ya da çamaşır suyu katılmış suyla yıkanmalıdır.
MEYVE SUYU LEKELİ ÖRTÜLER * Eğer örtünüze meyve suyu dökülürse hemen üstüne tuz serpin. İlk yıkamada leke çıkacaktır.
MEYVE LEKESİ: * Bütün meyve lekeleri henüz tazeyken üzerine az miktarda limon suyunu damlatıldığı takdirde ve sıcak su ile durulandığı zaman çıkacaktır.
MOBİLYALARDAKİ SU İZLERİ * Özellikle çocuklu ailelerde ev kadını için dert olan mobilya üzerindeki su veya benzeri lekeleri temizlemek için, çok kolay bir çözüm öneriyoruz. İçki vs. şişelerinin tıpaları bu işlemde yardımcı olacaktır. Bu mantarları özenle saklayın. Mobilyanıza damlayan su taneciklerini yumuşak bezle yavaşça silin. Sonra bu kısmı mantar tıpa ile hafifçe ovun. İz kalmadığını göreceksiniz.
MUM LEKESİ: *Metal eşyaların üzerindeki mum lekelerini kazımayın. Mumların üzerine önce kaynar su dökün. Sonra yumuşak bir bez ile parlatın. * Kumaş eşyaların üzerindeki mum lekelerini çıkartmak için mum lekesini kazıyın. Sonra lekeyi iki kâğıt arasına koyarak ütüleyin. Son olarak da ispirto ile silebilirsiniz. * Koltuk ve benzeri eşyalara damlayan mumun kabuğu önce bıçakla hafifçe kaldırılır. Altı dikkatle fırçalanır. Leke yeni ise bu işlem yeterlidir. Ancak kabuk kalkınca altta belirli bir iz bırakmışsa bu kısım benzinle veya asetonla silinerek çıkarılır.
MÜREKKEP LEKESİ: Mürekkep lekesi değişik usullerle çıkarılabilir: *Mürekkep dökülür dökülmez, sıcak sabunlu suyla yıkanır veya silinir. *Üzerine mürekkebi emmesi için bol miktarda tuz serpilir *Kumaş süt içine birkaç kere sokulup çıkarılarak sıkılır *Yarım tas su içine iki çorba kaşığı limon suyu konur. Kumaşın lekeli kısmı bunun içine batırılıp bir süre bırakılır. *Kumaş gergin olarak tutulur. Üstten amonyak dökülüp hafif hafif ovalayarak lekenin akıp çıkması sağlanır. Sonra bol suyla iyice çalkalanır. *Kumaşa şeker serpilir, üstüne limon sıkılır, bir süre bırakılır. *Mürekkep lekesi eskimişse beyaz kumaşlara çamaşır suyu damlatılır. Bir süre sonra klor artıklarının giderilmesi için kumaş bol suyla iyice çalkalanmalıdır. * Pamuklu kumaşlardaki mürekkep lekesini çıkarmak için bir miktar çamaşır suyuna biraz su katıp bu karışımı batırılmış bir tamponla lekeyi silebilirsiniz. Mürekkep lekesindeki mavi ya da siyah leke kaybolur ama geriye sarı, pas lekesini andıran bir leke kalır. Bu lekenin üzerine oksilit asit tozu serpiştirilip kaynar suda bir iki defa ovuşturulup çalkalanırsa bu iz de yok edilmiş olur.
NİKOTİN LEKESİ Eldeki nikotin lekeleri * Leke belirsizse biraz limon suyu ile ovuşturmak size yeterli olacaktır. * Leke daha ciddiyse çamaşır suyuna başvurmanız gerekir. * Leke oldukça koyuysa şu hamurdan yararlanın: Bir çorba kaşığı bikoarbonat, bir çorba kaşığı ponza taşı pudrası ve birkaç damla limon suyunu karıştırın. Bununla elinizi iyice ovuşturun. Kumaştaki nikotin lekesi: Leke yok olana kadar 90 derecelik alkole batırdığınız bir bezle ovun. Küllük üzerindeki lekeler: Yıkadığınız halde küllükteki lekeler çıkmadılarsa, bunları ince tuza batırdığınız bir mantar tıpayla ovun.
OT VE ÇİMEN LEKESİ: * Ot ve çimen lekesini çıkarmak için alkollü bir pamukla silin. Eğer leke tamamen kaybolmamışsa o zaman ılık oksijenli suyla silin. * Çimen lekesi için ıspanak lekelerinde uyguladığımız yöntemi de kullanabilirsiniz: Taze patates ile hafifçe ovun sabunlu suyla durulayın.
OJE LEKESİ -Aseton ile -Veya eşit ölçülerdeki alkol ve eter karışımı ile çıkartabilirsiniz. Her iki halde de lekenin altına 4-5 kat katlanmış beyaz bir bez koyun. Lekeyi silerken bu bez kirleneceğinden, kirin elbiseye geçmemesi için, kontrol edin ve lekenin altına bezin temiz kısımlarının kaydırın. Leke hemen çıkmazsa bu işlemi bir daha tekrarlayın. Sonra asetonu uçurarak leke bırakmasını önleyin.
PAS LEKELERİ Madeni mutfak eşyaları kullanılmamaktan ya da başka sebeplerden dolayı paslanır. Pas tabakasını gidermek için bildiğimiz zımpara kâğıdını kullanabilirsiniz. Bu tür eşyaların yeniden paslanmasını önlemek için birkaç damla zeytinyağı ile sıvazlamak yeterlidir. Bir kenara kaldırıp uzun süre kullanmayacağınız madeni eşyaların yağla silinmesi pası önleyecektir.Mutfak bezlerindeki pas lekelerini hemen çıkartmak istiyorsanız bir miktar limon suyunu ısıtın ve lekeli kısımları bu sıcak limonlu su ile ovun.Bütün kumaşlardan oksilit asitle çıkar. Lekeli kısım kaynar suyun buharına tutulur. Bir parça oksilit asit lekenin üzerine sürülür. Leke çıktıktan sonra bu kısım ılık su ile yıkanmalıdır.Çamaşırlardaki pas lekelerini çıkarmak için lekenin üstüne bolca tuz serpin. Daha sonra küçük bir kapta ısıtacağınız biraz limon suyunu sıcakken bu tuzun üzerine dökün. Biraz bekleyip bir bezle üzerinden silin. Daha sonra soğuk suyla yıkayıp kurutun. Leke çıkmış olacaktır; eğer çıkmamışsa leke eski demektir. Bu durumda bu işlemi bir kez daha tekrarlayın.
PARFÜM LEKESİ Mümkün olduğu kadar sıcak, %2-4’lük sodyum sülfat eriyiği kullanılarak temizlenebilir.
REÇEL LEKESİ Pamuklu kumaşlarda sabunlu suyla yıkamak kâfidir. Yünlü ve ipeklilerde ise alkollü suyla yıkanmalıdır.
RUJ LEKESİ Lekeli kısmı oksijenli su ile silin. Sonra ılık su ile durulayın. Bu arada renkli kumaşlarda oksijenin kumaşın rengini açmamasına dikkat etmelisiniz.Sıcak fosfat trisodik solüsyonu kullanılmalıdır. Yünlü ve ipeklilerde biraz tereyağı sürmeli, sonra ya sıcak sabunlu suyla ya da klorlu eriyikle yıkamalı, kalan izleri de oksijenli suyla çıkarmalıdır.
SİRKE LEKESİ: Çatal ve bıçaklardaki sirke lekesini yok etmek için bir mantarın üzerine az miktarda ispirto dökün ve lekeli kısmı bu mantar ile ovun. Sonra sabunlu su ile yıkayabilirsiniz.
SİGARA LEKESİ: Sigaraların bıraktığı kahverengi lekeler porselen küllüklerden çok zor çıkar. Çıkmadığında da göze çirkin görünür. Bu lekeleri çıkarmak için tuzdan yararlanabilirsiniz. Lekelerin üstüne tuzu dökün ve bir mantar ile bu lekeleri ovun.
SU LEKESİ Bilirsiniz, su da leke yapar. İpekli ya da pamuklu kumaşlardaki su lekesini çıkartmak için lekeli yerleri bir bardak ya da şişenin dibiyle ovun. Fanilalarla yünlüleri ütülemek yeterlidir.
SÜT LEKESİ Yıkanabilen kumaştaysa sabunlu bezle silin.Yıkanmaz kumaştaysa benzine batırılmış bir bezle bastırmadan silin. Elin hafif temasıyla benzini uçurun. Sonra ılık suda durulayın ve nemli bezle tersinden ütüleyin.
SOBA İSİ LEKESİ: Kurumun bilemişi birkaç maddeden oluşmuştur. Bu yüzden leke bir tek madde ile çıkmaz. Önce sabunlu bezle lekeli kısmın kaba kiri alınır. Sonra terebentin esansı ile silinerek isli kısım eritilir. Geride kalan son leke pas lekesinde uyguladığımız usulle asit oksalikli su ile tamponlanarak çıkarılır. Bol su ile iyice çalkalanır.
ŞARAP LEKESİ Beyaz kumaşta şarap lekesi: Kumaşı bir süre kaynamakta olan süte batırın sonra yıkayın.Örtülerdeki şarap lekesinin üzerine dökülür dökülmez tuz serpin. İlk yıkamada çıkacaktır. İnatçılık ederse, yıkama suyuna biraz çamaşır suyu katın.Renkli kumaşta şarap lekesi: Lekeli kısmı amonyaklı soğuk suya batırın.
ŞEKER LEKESİ Çocukların üstleri başları sık sık şeker ya da reçelle lekelenir. Bunu çıkarmak için önce kumaşın lekeli kısmını ıslatın, sonra temiz bir fırçayı ılık suya batırıp bu kısmı hafifçe fırçalayın. Daha sonra aynı yeri sabunlu suyla silin. Burada önemli olan önce ılık suyla silerek şekerin ya da reçelin boyasını almaktır.
ŞEFTALİ LEKESİ Çıkarılması çok güç bir lekedir. Basınç altında kaynayan suyla yıkanmalıdır. Bu da yararlı olmazsa, bir litre kaynar suya 3 gram kireç klorür katarak yıkanmalı sonra hiposülfitli suyla çitilenmelidir.
TAZE CEVİZ LEKESİTaze ceviz lekesini elden çıkarmak için eller önce bir iki dakika kadar sirkeye batırılmış bir pamukla ovulur. Sonra da soğuk suyla yıkanır.
TER LEKESİ: İpekli ya da yünlü kumaşlardaki ter lekelerini biraz amonyak katılmış suda ıslatıp sonra temiz suya batırılmış bir süngerle silip kurumadan ütüleyin.İpekli elbise ve bluzlarınızdan ter lekesini çıkarmak için bunları içinde bir çay kaşığı asit oksalik erittiğiniz ılık suya bastırın, birkaç dakika bekletin sonra da bol suyla durulayın.
TEREYAĞI LEKESİ Sentetik kumaşta: Sabunlu su yeterli olacaktır.Pamuklu ve beyaz kumaşta: Yıkamadan önce kuru sabun sürtün.Yünlü veya ipeklide: Talk pudrası ve tebeşir tozundan yararlanın.
TENTÜRDİYOT LEKESİ: Her cins kumaştan alkol veya sodyum iposulfit ile çıkarılır. Normal sıcaklıktaki suyun içine birkaç iposulfit taneciği atılır. Lekeli kısım bu suya batırılır. Leke hemen çıkar. Sonra bol su ile çalkalanır.
TUTKAL LEKESİ İÇİN Tutkal lekesini çıkarmak için lekeli kısım sirkeyle ıslatılır sonra da bol su ile durulanır.
TÜKENMEZ KALEM LEKESİ Kumaşlardaki tükenmez kalem lekelerini ispirtoyla silerek veya kumaşın o kısmını ispirtoya yatırarak çıkarabilirsiniz.
ÜTÜ LEKESİ Ütü yaparken sararan elbise hemen oksijenli su ile silinirse sararan yerler kaybolur.
VAZOLARDAKİ LEKELER Cam vazoların dibindeki lekeleri çıkarmak için, iki çay kaşığı sirke ve bir tutam pirinci vazoya koyduğunuz kaynar suya katıp iyice sallayarak çalkalayın.
YAĞ LEKESİ Taze lekelerde her iki taraftan talk pudrası serpilir. Leke pudra ile kaplanır. Temiz bir kumaş arasına konduktan sonra üstünden orta sıcaklıkta ütü geçirilir. Gerekirse yeniden pudra serpilerek aynı işlem tekrarlanır.Bitki ve hayvan asıllı yağlar, benzinle temizlenebilir. Madeni yağları temizlemek için ise lekenin üstüne gliserin sürdükten sonra bol sabunla yıkanmalı. Yıkanmayan kumaşlara ise gliserin sürdükten sonra, gliserin kurutma kâğıdına emdirilmeli. Sürülen gliserin tamamen emilinceye kadar kurutma kâğıtlarını değiştirin.Sıçrayan yağlar: Kızartma yaparken ne kadar dikkat etsek de tamamen engelleyemeyiz. Bunları temizlemek için en etkili temizleyici ispirtodur. Zeytinyağı lekesini elbiseden çıkartmak için sakın su ya da kolonya kullanmayın. Hemen bir lokma ekmek içini yuvarlayıp lekenin üstünde gezdirin. Çıkacaktır.
YAĞLI BOYA LEKESİ Taze lekelerde terebentin yağı ile yağlamalı, sonra sabunlu suyla yıkanmalıdır. Yeni lekelerde uygulayacağınız bir başka yöntem de yağla ıslattıktan sonra terebentin veya klorlu bir eriyikle silmektir. Kalan izleri eterle çıkarabilir ve talk pudrası ile temizleyebilirsiniz.Yünlü ve ipeklilerde ise, hafif yağ sürmeli, sonra talk pudrası eklemeli, eterli ya da asetonlu alkolle tamponlanmalıdır Kurumuş boyalarda, sabunla yumuşatın, yağla ıslattıktan sonra terebentin ruhu veya klorlu bir eriyikle silin. Kalan izleri eterle çıkarın. Talk pudrası ile temizleyin.
YUMURTA LEKESİ: Yumurta lekesini çıkarmanın en basit yöntemi önce soğuk suda bekletmek sonra ılık sabunlu su ile yıkamaktır.Eskimiş yumurta lekelerini gliserin ile yumuşatın ve sonra sabunlu su ile yıkayın. Hassas kumaşlardan yumurta lekelerini çıkartmak için, lekeli kısmı önce tuz ile ovun ve sonra sirkeli su ile durulayın. Bu kadife ve benzeri kumaşlar için de geçerlidir.Soğuk suyla yıkayın. Leke çıkmamışsa, amonyaklı az sabunlu suyla tampon yapıp sonra da talk pudrası serpin.
YOĞURT LEKESİ: Lekeyi önce kurutun. Sonra bu kısmı fırçalayın. Lekeli kısmı daha sonra ılık su ile yıkayın. Hafif bir leke kalırsa benzin ile fırçalayabilirsiniz.
ZAMK LEKESİ: Elbisenizin üstüne zamk dökülmüşse, bu çok zor çıkar. Ilık suyla çıkmıyorsa, ipek eşyalarınızı yıkadığınız sabunu bir şişe alkolün içinde eritin. Bu karışımı yumuşak bir bezle lekenin üstüne tampon yapar gibi batırın ve sonra kurumaya bırakın. Lekenin çıktığını göreceksiniz. Çıkartmak istediğiniz lekenin altına su emici bir kumaş parçası koyun ve lekeli kısmı beyaz sirkeye batırılmış bir bezle silin sonra durulayın.
ZİFT LEKESİ
Üstüne vazelin sürüp bir saat bekletmeniz sonra da lekeyi her eczanede rahatlıkla bulabileceğiniz eterle silmeniz yeterlidir.
Kaynak: IHA
dikGAZETE.com
