Katar ablukasında 1 hafta geride kaldı

DOHA (AA) - Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Bahreyn ve Mısır'ın başını çektiği koalisyonun 5 Haziran Pazartesi günü sabaha karşı Katar ile tüm diplomatik ilişkilerini kestiklerini ve Katar'a ekonomik ambargo kararını açıklamasıyla başlayan kriz, diplomatik temaslarla geçen bir haftayı geride bıraktı.

Suudi Arabistan, Bahreyn, BAE ve Mısır'ın Katar'ı diplomatik ablukaya alma amaçlı ortak girişiminin üzerinden bir hafta geçti. Geçen bir hafta zarfında Washington'dan Pekin'e kadar uzanan başkentlerin bazılarından ablukaya destek açıklamaları gelirken bazı başkentlerden ise krize çözüm için diyalog çağrıları içeren farklı tonlarda onlarca mesaj geldi. Ramazan ayı ve bölgedeki yüksek hava sıcaklıkları nedeniyle sakin günler geçirmesi beklenen bölge başkentlerinde adeta "diplomasi fırtınası" yaşandı.

Körfez ülkeleri arasında, geçmişte bir benzeri yaşanmamış böylesi bir krize yol açan gelişmeler, 23 Mayıs'ta gece geç saatlerde Katar resmi haber ajansı QNA'da Katar Emiri Şeyh Temim Al Sani’ye atfen ABD karşıtı ve İran’ı destekler açıklamalar yayınlanmasının ardından başladı. Katar söz konusu beyanların siber saldırı sonucu ajansın sistemine sızan bilgisayar korsanları tarafından yapıldığını ve Emirin böyle bir açıklama yapmadığını duyurdu. Ancak BAE, Suudi Arabistan ve Mısır medyası konuyla ilgili Katar’ı eleştiren çizgide yayınlarını yoğunlaştırarak devam ettirdi.

5 Haziran

Suudi Arabistan, BAE, Mısır, Bahreyn, 5 Haziran'ın sabah saatlerinde Doha ile diplomatik ilişkilerini sonlandırdığını, hava sahalarını Katar'a kapattıklarını açıkladı. Katar'ın dış dünyaya açılan tek kara kapısının da Riyad tarafından kapatılmasıyla Körfez'den dalga dalga yayılan baş döndürücü diplomasi trafiği başladı.

Katar'ı "terör gruplarını desteklediği" suçlamasıyla diplomatik ablukaya alan Körfez ülkeleri, Suudi Arabistan, Bahreyn ve BAE, 14 gün içinde vatandaşlarının Katar'ı terk etmelerini, Katarlıların da aynı şekilde ülkelerinden ayrılmalarını talep etti.

Katar Dışişleri Bakanlığı, Suudi Arabistan, Bahreyn ve BAE'nin diplomatik ilişkileri kesme kararlarını üzüntü ile karşıladığını belirterek, söz konusu kararların "dayanağı olmayan, gerçek dışı iddialar" nedeniyle alındığını vurguladı.

Aynı gün içinde Maldivler, uluslararası toplumca meşruiyeti olmayan darbeci general Halife Hafter destekçisi Libya'daki Tobruk hükümeti, Yemen izledi ve Doha ile ilişkilerini kestiklerini duyurdu. Irak, Çin, Tunus, Sudan, İran ve Filistin Dışişleri bakanlıklarından, söz konusu krizin aşılması için diyalog çağrıları geldi.

ABD Başkanı Donald Trump da adeti olduğu üzere yaşananlara sosyal medyadan, Katar'ı suçlayıcı ve Doha'ya abluka uygulayan ülkeleri destekleyici paylaşımlarda bulundu.

İsrail Savunma Bakanı Avigdor Lieberman da, Katar'a yönelik adımları destekleyerek söz konusu adımların "terörle mücadele konusunda yeni fırsatlar sunduğunu" ileri sürdü.

Umman Dışişleri Bakanı Yusuf bin Alevi bin Abdullah, akşam saatlerindeki sürpriz Doha ziyaretinde Katarlı mevkidaşı Şeyh Muhammed bin Abdurrahman Al Sani ve sonrasında Katar Emiri Şeyh Temim ile görüştü. Kriz için arabuluculuk görevini üstlenen Kuveyt Emiri Şeyh Sabah el-Ahmed el-Cabir es-Sabah'ın, Suudi Arabistan Kralı Selman bin Abdulaziz'in Danışmanı ve Mekke Bölgesi Emiri Halid bin Faysal bin Abdulaziz Al Suud'u başkent Kuveyt'te kabul ettiği bildirildi.

Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Adil Bin Ahmed el-Cubeyr, Paris'teki temaslarının ardından Katar’ın Arap ülkeleriyle ilişkilerini tamir edebilmek için "Filistin'de Hamas ve Mısır’da Müslüman Kardeşler Teşkilatına verilen desteğin sona ermesi" gibi bir dizi adım atması gerektiğini söyledi.

Yunanistan Dışişleri Bakanlığından edinilen bilgiye göre, Mısır Dışişleri Bakanı Samih Şükri ve Yunan mevkidaşı Nikos Kotzias'ın telefon görüşmesinde Yunanistan'ın, Katar'da Mısır'ı diplomatik olarak temsil edeceği bildirildi.

ABD Dışişleri Bakanı Rex Tillerson, Katar ve bazı Arap ülkeleri arasındaki krizle ilgili tarafların konuları diyalogla çözebileceğine dair umutlu olduklarını bildirdi.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Ankara'daki büyükelçilerle iftar programında yaptığı konuşmasında, "Katar'a karşı başlatılan yaptırımları, doğru bulmadığımızı peşinen ifade etmek istiyorum." dedi.

Ayrıca Erdoğan'ın, Katar konusundaki gelişmelere ilişkin Katar Emiri Şeyh Temim bin Hamad Al Sani, Rusya Federasyonu Başkanı Vladimir Putin, Kuveyt Emiri Sabah, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Endonezya Devlet Başkanı Joko Widodo, Bahreyn Kralı Hamad bin İsa El Halife, Ürdün Kralı 2. Abdullah, Lübnan Başbakanı Saad Hariri, Malezya Başbakanı Necip Tun Abdürrezzak ve Suudi Arabistan Kralı Selman bin Abdulaziz ile telefonda görüştüğü bildirildi.

Sudan Devlet Başkanı Ömer el-Beşir'in Katar ve bazı Arap ülkeleri arasındaki krizin çözüme ulaştırılması çabaları çerçevesinde Kuveyt Emiri ile telefonda görüştüğü bildirildi.

Kuveyt Emiri Sabah, krizin ikinci gününde yoğun telefon diplomasinin yanı sıra Suudi Arabistan'a gerçekleştirdiği günübirlik ziyaretinde Kral Selman ile Cidde'de bir araya geldi.

Ürdün ise salı akşamı Katar ile diplomatik ilişkilerinin seviyesini düşürdüğünü ve merkezi Katar'da bulunan El-Cezire televizyonunun yerel ofisini kapattığını duyurdu.

Moritanya da Katar'a diplomatik kuşatma uygulayan ülkeler kervanına katıldı ve Doha ile ilişkilerini kestiğini açıkladı.

Kuveyt Emiri Sabah, çarşamba günkü diplomasi trafiğine, Umman Dışişleri Bakanı Yusuf bin Alevi ile görüşerek ile başladı. Şeyh Sabah, daha sonra Dubai'ye, oradan da akşam saatlerinde Katar'ın başkenti Doha'ya giderek, temaslarda bulundu.

Trump, Katar Emiri ile telefonda görüştü. Beyaz Saray'dan yapılan açıklamada, Trump'ın "Beyaz Saray’da bir toplantı da dahil, taraflara farklılıklarını çözmeleri konusunda yardım etmeyi teklif ettiği" aktarıldı. Katar Dışişleri Bakanı Şeyh Abdurrahman bin Abdullah Al Sani'den ise, "Katar Emiri'nin kuşatma devam ettikçe ülkesini terk etmeyeceği" beyanı geldi.

Bu arada, Komor Adaları da Katar ile ilişkileri kestiğini açıklayan bir sonraki ülke oldu.

Öte yanda İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif, gün içinde sürpriz bir ziyaretle Ankara'ya gelerek Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Türk mevkidaşı Mevlüt Çavuşoğlu ile görüştü.

Ayrıca, bazı Arap ülkelerinin tüm ilişkilerini kestiği Katar'a Türk askerinin konuşlanmasının önünü açacak kanun tasarısı çarşamba akşamı Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulu'nda kabul edildi.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin de, telefonla Katar Emiri Al Sani ve Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah Sisi ile görüştü.

Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Adil el-Cübeyr, Almanya'da mevkidaşı Sigmar Gabriel ile yaptığı görüşmenin ardından, Katar'ın ilişkilerini eski haline getirebilmesi için kendisinden istenen talepleri karşılaması gerektiğini belirtti. Bahreyn Kralı Hamad bin İsa Al Halife de, Suudi Arabistan'a gerçekleştirdiği günübirlik ziyaretinde Kral Selman bin Abdulaziz ile bir araya geldi.

Krizin aşılması için Kuveyt Emiri'nin taraflara yaptığı gerilimi tırmandırmamaları yönündeki çağrısına rağmen, Katar'a abluka uygulayan ülkelerin sert adımları sürdü. BAE ve Bahreyn, sözlü, yazılı veya sosyal medya üzerinden Katar'a destek verilmesini suç kapsamına aldı. BAE'de Katar Havayolları'nın forma sponsoru olduğu Barcelona Futbol takımının formasını giymenin de ceza kapsamına alınması, sosyal medyada geniş yer buldu.

Katar karşısındaki diplomatik cephenin aktör ülkeleri, Çad, Senegal ve de Cibuti'yi de bir ölçüde kendi saflarına katmayı başardı. Çad ve Senegal Dışişleri Bakanlıkları, Katar'daki büyükelçisini istişarelerde bulunmak üzere geri çağırdıklarını açıkladı. Cibuti de Katar ile diplomatik ilişkilerinin seviyesini düşürdüğünü ilan etti.

Aynı gün ABD Başkanı Donald Trump ile Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) Veliaht Prensi Muhammed bin Zayid Al Nahyan, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da Katar Dışişleri Bakanı Şeyh Muhammed bin Abdurrahman Al Sani ile telefonda görüştü.

Bahreyn Kralı Al Halife Mısır'a hareket ederken, Bahreyn resmi haber ajansı BNA, Bahreyn Dışişleri Bakanı Ahmed bin Muhammed bin Al Halife'nin, Katar'a uygulanan diplomatik ablukanın mimarları Mısır, BAE ve Suudi Arabistan'ın Manama büyükelçileri ile bir araya geldiğini duyurdu.

Bahreyn Kralı Hamad bin İsa Al Halife'nin Mısır'ın başkenti Kahire'de Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi ile görüşmesinin ardından Mısır, Bahreyn, Suudi Arabistan ve BAE, aralarında dünyaca ünlü İslam Alimi Yusuf el Kardavi ve Katar eski içişleri bakanının da zikredildiği 59 kişinin ve Katar yardım derneklerinin de yer aldığı 12 kurumdan oluşan ortak listedeki isimlerin "terörle bağlantılı " olduğunu iddia etti.

Katar Dışişleri Bakanı Şeyh Muhammed, Almanya'da mevkidaşı Sigmar Gabriel ile bir araya geldi. Katarlı bakan, yayınlanan listedeki isimlerin çoğunun Katar ile bağlantılı olmadığını iddia ederken, Alman Bakan Gabriel, Katar'ın DEAŞ karşıtı koalisyonun önemli bir parçası olduğuna işaret etti.

ABD Başkanı Donald Trump ve Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi'nin telefon görüşmesi yaptığı aktarıldı. İtalya Dışişleri Bakanı Angelino Alfano diyalog çağrısı yaparken Kuveyt Emiri’nin başlattığı diplomatik girişime desteğini açıkladı.

Öte yandan, ABD'den Katar'a uygulanan ablukayı "hafifletin" çağrısı geldi. ABD Dışişleri Bakanı Tillerson, "Suudi Arabistan, BAE, Bahreyn ve Mısır'a, Katar'a karşı uygulanan ablukayı hafifletmeleri çağrısında bulunuyoruz. Bu kuşatmanın insani sonuçları var. Yetersiz gıdanın olduğunu, ailelerin zorla birbirinden ayrıldığını ve çocukların okullarına gidemediğini görüyoruz. Bunların özellikle ramazan ayında istenmeyen sonuçlar olduğuna inanıyoruz, bunlar bir an önce çözülmelidir." ifadelerini kullandı.

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ve İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif, Kazakistan'ın başkenti Astana'da düzenlenen Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) toplantısı kapsamında bir araya geldi. Lavrov, Moskova ve Tahran yönetimlerinin, Katar ile bazı Arap ülkeleri arasındaki krizin diyalog ve müzakere yoluyla çözülmesi konusunda hemfikir olduğunu söyledi.

Avrupa Birliği (AB) Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikasından Sorumlu Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini, Katar dışişleri bakanı ile görüşmesinin ardından Katar ile bazı Arap ülkeleri arasında yaşanan krizin diplomatik arabuluculuk çabalarıyla çözülmesi temennisini dile getirdi.

Trump, TSİ ile akşam saatlerinde Romanya Cumhurbaşkanı Klaus Iohannis ile Beyaz Saray'da düzenlediği ortak basın toplantısında, Katar'ın teröre destek verdiğini ileri sürerek, söz konusu abluka konusunun Suudi Arabistan ziyareti sırasında bölgedeki liderlerle ortak alındığı sinyalini verdi.

Trump'ın bir önceki gün yaptığı "Katar'ın terörü finans etmeyi durdurması" yönündeki açıklamalarına, Katar'ı ablukaya alan Suudi Arabistan, Bahreyn ve BAE başkentlerinden resmi haber ajansları aracılığıyla destek açıklamaları geldi.

Katar Dışişleri Bakanı Al Sani, Avrupa turunun ardından Moskova'yı ziyaret ederek Rus mevkidaşı Lavrov ile görüştü. Görüşmenin ardından Rus tarafı krizin aşılması için diyalog çağrılarını yinelerken, Al Sani de Katar'ın diyalog vurgusunu yineledi. Katarlı bakan Rusya'da bir televizyona verdiği röportajda, "ABD'nin aksine Katar'ın Hamas'ı terör örgütü olarak kabul etmediğini, Hamas'ın bir çok Arap ülkesince meşru bir direniş örgütü olarak kabul edildiğini" söyledi.

Katar'a diplomatik abluka uygulayan ülkeler cephesinde, Nijer Dışişleri Bakanlığının, Doha büyükelçisini geri çağırdığı bildirildi.

Öte yandan Bahreyn Dışişleri Bakanı Şeyh Halid bin Ahmed bin Muhammed Al Halife' de bir günlük ziyaret kapsamında Türkiye'ye geldi. Bahreynli Bakan, İstanbul'daki temasları kapsamında Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu ve Cumhurbaşkanı Erdoğan ile görüştü. Çavuşoğlu, ziyaret sonrasındaki basın toplantısında, "Sayın Cumhurbaşkanımız bu hadiseden, krizden dolayı duyduğu üzüntüyü vurgularken özellikle ramazan içinde dinimize, inancımıza ve geleneklerimize maalesef aykırı olan bu üzücü hadisenin bir an önce ramazan bitmeden, bayramdan önce çözülmesi gerektiğini de vurgulamıştır." ifadelerini kullandı.

Bahreyn Dışişleri Bakanı Şeyh Halid bin Ahmed Al Halife de Erdoğan ile görüşmesinde, "Sayın Cumhurbaşkanı'nın tavrı çok netti. Biz de Katar'ın bu konuda izlediği politikayla ilgili tavrımızı ve bu politikaların bizi bu tavrı almaya ittiğini, Katar'ın politikalarını ve gittiği yolu değiştirmesi gerektiğini, sorularımıza karşılık vermesi ve bizimle birlikte bu konuda -bir daha tekrarlanmamasını garanti edecek şekilde- net bir sonuca ulaşması gerektiğini Sayın Cumhurbaşkanı'na ilettik." dedi.

Suudi Arabistan, Bahreyn ve BAE'nin, vatandaşları ve Katarlılardan oluşan ailelerin insani durumlarının göz önünde bulundurulması ve ihtiyaç durumunda yardım edilmesi emri verdiği bildirildi.

Öte yandan arabuluculuk görevi üslenen Kuveyt'in Dışişleri Bakanı Şeyh Sabah Halid es-Sabah, Körfez ülkeleri Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Bahreyn ile Katar arasındaki anlaşmazlığın "kesin olarak" doğrudan diyalog yoluyla ve Körfez çatısı altında çözülmesi gerektiğine vurgu yaptı.

Sabah'ın anlaşmazlığın taraflarından "Körfez ülkeleri (Suudi Arabistan, BAE ve Bahreyn) ile Katar" şeklinde bahsettiği, Doha yönetimini diplomatik ablukaya alan ülkelerden Mısır'ı bu kapsamda söylemediği fark edildi.

Suudi Arabistan Milli Eğitim Bakanlığı, Dünya Müslüman Alimler Birliği Başkanı Yusuf el-Karadavi'nin kitaplarının okullardan, üniversitelerden ve kütüphanelerden acil olarak kaldırılması talimatını verdi.

Almanya Dışişleri Bakanı Sigmar Gabriel, körfezde "Katar ile bazı Arap ülkeleri arasındaki krizin savaşa dönüşebileceği" uyarısında bulundu. Gabriel, "Frankfurter Allgemeine Sonntagszeitung" gazetesine yaptığı açıklamada, kardeş ve komşu ülkelerin birbirine yönelik davranışlarını "dramatik" olarak değerlendirdi.

Uluslararası Futbol Federasyonları Birliği (FIFA) Başkanı Gianni Infantino, Körfez ülkeleri arasında yaşanan krize rağmen Katar'ın 2022 FIFA Dünya Kupası'na hazırlanabileceğine inandıklarını belirtti.

ABD Dışişleri Bakanı Rex Tillerson, Suudi Arabistan Yardımcı Veliaht Prensi Muhammed bin Selman ile telefonda görüştü.

Muhabir: Enes Kanlı