İSTANBUL
Türkiye'nin ev sahipliğinde "İş birliğiyle fırsatları çoğaltmak" temasıyla düzenlenen "D-8 Ekonomik İşbirliği Örgütü 9. Zirvesi"nin ardından ortak bildiri yayımlandı.
"İstanbul Bildirisi 2017" başlığıyla yayımlanan bildiride, Bangladeş, Mısır, Endonezya, İran, Malezya, Nijerya, Pakistan ve Türkiye'den devlet ve hükümet başkanlarının yanı sıra çok sayıda temsilcinin, D-8'in 20'nci yıl dönümü vesilesiyle "İş birliği yoluyla fırsatları çoğaltmak" temasıyla İstanbul'da D-8 Örgütü 9. Zirvesi'nde bir araya geldiği belirtildi.
Bildiride, temel değerler ve halkların ekonomik refah ve esenliğini oluşturan barış, demokrasi, kalkınma, diyalog, dayanışma ve ortaklık, hoşgörü ve itidali esas alarak, İstanbul, Dakka, Kahire, Tahran, Bali, Kuala Lumpur, Abuja ve İslamabad zirvelerinde kabul edilen taahhütlerin yinelendiği kaydedildi.
"İstanbul Zirvesi'nin teşkilatın siyasi, ahdi ve kurumsal çerçevesini tamamlaması bağlamında bir dönüm noktası olduğu bilinciyle, kuruluşunun 20'nci yılında D-8'in ekonomik iş birliği ve kalkınma sürecinde, egemenlik, eşitlik, ortaklık, kardeşlik, güven ve anlayış temelinde, halkların karşılıklı çıkarı ve müşterek refahını sağlayacak yeni bir merhaleye ulaşmasını kutluyoruz." ifadesine yer verilen bildiride, Türkiye'nin D-8'in 9. Zirvesi'nin ana temasını "İş birliği yoluyla fırsatları çoğaltmak" olarak seçmesi takdirle karşılandı.
Bildiride, "İklim değişikliğinin ve bunun sonucu olarak ortaya çıkan küresel ısınmanın, ülkelerin özellikle de yükselen ekonomilerin büyüme ve kalkınmalarına derin etkilerine işaret ederek ve iklim değişikliğine gerçek anlamda uyum sağlamayı başarmaya ve bunların D-8 halkları üzerindeki olumsuz etkilerini kaldırmaya yönelik taahhüdümüzü beyan ediyoruz." ifadesine yer verildi.
Hükümetlerin, ekonomik büyüme alanında lokomotif ve yönlendirici rolü olsa da ciddi bir özel sektör katılımının ticari faaliyetlerin gelişmesini sağlayarak, D-8 içindeki iş birliğini kolaylaştırıp güvence altına alınmasını sağlayacağı belirtilen bildiride, "D-8 içi ticaretin, üye ülkelerin toplam ticaretinin yüzde 20 seviyesine ulaşması hedefine uygun olarak özel sektörün bütün faaliyetlere daha etkin katılımı amacıyla sektörel iş birliğinin önemini vurgulandı." ifadesi kullanıldı.
Bildiride, şunlar kaydedildi:
"Çok taraflılığa, özellikle de Birleşmiş Milletler (BM) sistemine olan güçlü inancımızı teyit ederek, ortak çıkarlarımızın gerçekleşmesini azami düzeye çıkarmak amacıyla tüm ilgili bölgesel ve uluslararası kuruluşlara aktif katılım ve bunlarla etkili eşgüdüm ve iş birliği konularında taahhüdümüzü beyan ederek, D-8 üye ülkelerinin kalkınmasına katkıda bulunan Güney-Güney iş birliğinin potansiyelinin ve faydalarının altını çizerek, tüm biçim ve tezahürleriyle terörizm, mezhepçilik, aşırılık da dahil ekonomik kalkınmaya ve üye devletlerin barış ve refahına yönelik tüm tehditlere karşı mücadelede kararlılığımızı teyit ederek, D-8 üyesi ülkeler arasındaki sinerjinin, ilişkilerin daha da derinleşmesini ve iş birliğinin kapsamını daha da genişleteceğini vurguluyoruz."
Bildiride, Pakistan'ın başkenti İslamabad'da 2012'de toplanan 8. Zirve sırasında kabul edilen D-8 Şartı'nın, 1 Eylül 2017'de yürürlüğe girmesinin memnuniyetle karşılandığına işaret edilerek, söz konusu şartı henüz onaylamamış üye ülkeler, mümkün olan en kısa sürede şartı onaylamaya teşvik edildi.
D-8'in 10. Zirvesi'nde kabul edilmek üzere, "2020-2030 On Yıllık Yol Haritası" üzerinde çalışılması ve belgenin hazır hale getirilmesi kararlılığının beyan edildiği bildiride, "Ortak çıkar ve iş birliğimiz üzerine kurulu, müşterek gündem ve program uygulama takvimlerimizin gerçekleştirilmesi için sorumluluklar yükleyen D-8 İstanbul Eylem Planı'nın, teşkilatın proje uygulama aşamasındaki amaç ve hedeflerini daha da ileriye taşıyacağını ve ortak çabalarımızı pekiştireceğini vurgularız." ifadesi kullanıldı.
Bildiride, etkinlik ve verimliliği arttırmak amacıyla D-8 çalışma gruplarını canlandırmak, ilgili bakanlık ve kurumların sektörel toplantılara katılımını teşvik etmek ve bu amaca yönelik yöntemlerin belirlenmesi için bakanlar konseyininin talimatlandırılması konularında mutabık kalındığı vurgulandı.
Projelerin uygulamaya konulmasına yardımcı olmak üzere mevcut kaynaklar temelinde "D-8 Proje Destek Fonu" oluşturulması ve bu fonun usul kurallarının ilgili organlarınca kabul edilmesi ve finansman olanaklarının araştırılması için bakanlar konseyine talimat verilmesinde mutabık kalındığı belirtilen bildiride, şu ifadelere yer verildi:
"Tarım, sanayi ve ticaret bakanları toplantılarındaki ilerlemeyi kaydederek, diğer öncelikli iş birliği alanları olan enerji, turizm ve ulaştırma bakanları toplantılarının da düzenli aralıklarla yapılmasının ve D-8 Şartı'nda dile getirilen amaç ve hedeflerin yerine getirilmesini sağlayacak çalışma stratejilerinin ele alınmasının önemini vurgularız. D-8 Tercihli Ticaret Anlaşması’nın 1 Temmuz 2016 tarihi itibarıyla yürürlüğe girmesi sayesinde ticari iş birliğinde sağlanan ilerlemeyi takdirle karşılayarak, ticaret ve ekonomi bakanlarını D-8 üyeleri arasındaki ticareti teşvik edici ve kolaylaştırıcı başka mekanizmaları geliştirmekle görevlendiririz. D-8 üye ülkeleri için tarımda sürdürülebilir büyümeyi teşvike yönelik stratejiler ortaya konulmasının bir ihtiyaç olduğunu vurgulayarak, tüm ülkelerin yararına projeler geliştirmek yoluyla tarımsal iş birliğini derinleştirme çalışmaları için D-8 Tarım Bakanlarını görevlendiririz."
Sanayi alanında iş birliği konusunda sağlanan ilerlemeye vurgu yapılan bildiride, "Üye ülkeler arasında bilgi, uzmanlık ve iyi uygulamaların paylaşılmasının yanı sıra teknoloji transferinde de iş birliğinin geliştirilmesi konusunda mutabakata varır, D-8 sanayi bakanlarını çeşitli proje ve programlar hazırlayarak iş birliğini güçlendirmek amacıyla görevlendiririz." ifadesine yer verildi.
Bildiride, sivil havacılık sektöründe sağlanan ilerlemenin memnuniyetle karşılandığı belirtilerek, halkların ortak çıkarlarına hizmet edecek daha kaliteli hizmetler sağlanması için ilgili kurumların iş birliğine teşvik edildiğinin altı çizildi.
Ulaşım sektörlerinin tamamında bağlantısallığı arttırmanın gerekliliğinin vurgulandığı bildiride, D-8 ulaştırma bakanlarının özellikle deniz taşımacılığında iş birliği, demiryolu ve karayolu inşasındaki teknoloji transferi konularında diyalog başlatmak üzere görevlendirildiği kaydedildi.
Bildiride, çok amaçlı fiziksel ve sanal ağlardaki gelişmelerin yanı sıra bunlarla bağlantılı altyapı ve gelişmelere de değinilerek, üye ülkeler arasındaki ticaret ve halklar arasındaki temasları arttırmak için bağlantısallığın güçlendirilmesi yönünde ilgili kurumlara talimat verildiği belirtildi.
Ekonomik büyüme ve kalkınmada enerjinin oynadığı anahtar rolün dikkate alındığının belirtildiği bildiride, üye ülkeler arasında bu sektörde iş birliğini genişletme ve derinleştirme konusundaki taahhüt teyit edildi. Öte yandan, D-8 enerji bakanlarının enerji sektöründe olası iş birliği alanlarını belirlemeleri için müzakereleri başlatmakla görevlendirildiği kaydedildi.
Bildiride, "Turizmin, ekonomik büyüme ve sürdürülebilir kalkınmaya potansiyel katkısının önemini kaydederek, Turizmi D-8'in öncelikli iş birliği alanları arasına eklemek konusunda mutabık kalarak, turizm sektörünü karşılıklı yarar temelinde geliştirmeyi kararlaştırır, Turizm Bakanlarını D-8 için kapsamlı bir turizm stratejisi oluşturmak konusunda görevlendiririz." denildi.
Sektör bazında araştırma ve geliştirmenin yürütülmesinin önemine vurgu yapılan bildiride, şu ifadelere yer verildi:
"D-8'in öncelikli iş birliği alanlarında ve üye ülkelerin belirleyeceği başka iş birliği konularında araştırma yürütmeye destek olacak bir D-8 Araştırma ve Geliştirme Merkezi kurulması konusunda ilke mutabakatına varır, ilgi duyan üye ülkeleri merkeze ev sahipliği yapmanın yöntemleri konusunda önerilerde bulunmaya davet ederiz.
İran İslam Cumhuriyeti'nin Hamadan Üniversitesine bağlı, D-8 bünyesinde ortaklığa dayalı bir kurum olarak çalışacak bir D-8 Üniversitesi kurulması girişimini memnuniyetle karşılar, İran İslam Cumhuriyeti'ni bu üniversitenin çalışma usullerini belirlemeye davet eder, insan kaynaklarının geliştirilmesi açısından üye ülkeleri üniversitenin sunacağı imkanları kullanmaya teşvik ederiz."
Bildiride, üye ülkelerin maliye ve ekonomi bakanları ile merkez bankalarının, D-8 Takas Odası kurulması için müzakereleri başlatmak konusunda görevlendirildiği belirtildi.
Tercihli ticaret, vize ve gümrük anlaşmalarını henüz onaylamamış ve yürürlüğe koymamış üye ülkeleri, somut iş birliğinin önünü açma ve gelişmesini sağlamak amacıyla bu işlemleri mümkün olan en kısa sürede tamamlamaya teşvik edilen bildiride, etkileşim ve diyaloğun somut sonuçlar elde edilebilmesi için önemli toplantı ve etkinliklerin düzenli olarak yapılabilmesinin önemine dikkati çekildi.
Üye ülkelerin farklı düzeylerdeki D-8 toplantılarını başarılı organize etmedeki çabalarının takdirle karşılandığı bildiride, üye ülkelerin kalkınma gündemini daha ileri noktalara taşımak amacıyla sonuç odaklı toplantı ve etkinlikler düzenlemeye teşvik edildiği bildirildi.
Bildiride, "D-8 Akil Adamlar Grubu'nun yaptığı katkıları ve Türkiye Cumhuriyeti'nin İstanbul'da Akil Adamlar Grubu toplantılarına ev sahipliğini takdir ederiz. Güçlü ve etkin bir Sekretaryanın Teşkilatın hedef ve amaçlarının gerçekleşmesi yolunda önde gelen bir ihtiyaç olduğunu tespit ederek, Bakanlar Konseyini Sekretaryanın güçlenmesini sağlamaya hizmet edecek mekanizmaları geliştirmek ve uygulamaya geçirmek konusunda görevlendiririz." ifadeleri kullanıldı.
D-8 Teknoloji Transferi ve Değişimi Ağı'nın (TTEN) ve D-8 Petrokimya Birliğinin teknoloji transferini kolaylaştırmak ve petrokimya sektöründe iş birliğini arttırmak amacıyla kurulduğu vurgulanan bildiride, "BM Genel Kurulunun 69. oturumunda D-8'e gözlemci statüsü tanınmış olmasını memnuniyetle karşılar, BM ile D-8'in benzer amaçlara sahip olduğunu ve gözlemci statüsünün küresel ekonomik ve kalkınma gündemiyle uyum içinde bu hedef ve amaçlara katkıda bulunacağına dikkati çekeriz." ifadesi yer aldı.
Bildiride, bu alanda çalışan diğer uluslararası ve bölgesel kuruluşlarla, özellikle öncelikli alanlarda proje temelli iş birliğinin arttırılması konusundaki isteğin teyit edildiği belirtilerek, şunlar kaydedildi:
"İslam Kalkınma Bankası (İKB), Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü (KEİ), Afro-Asya Kırsal Kalkınma Örgütü (AARDO), Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA), Dünya Belediyeler ve Mahalli İdareler Birliği-Ortadoğu ve Batı Afrika (UCLG-MEWA), Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu (TKDK) ve İslam Dünyası Bilimsel Referans Merkezi (ISC) ile Mutabakat Muhtırası imzalanmış olmasını memnuniyetle karşılar, Genel Sekreterden Mutabakat Muhtıralarının hükümlerinin tam olarak uygulamaya konulması yönünde üye ülkelerle istişare içinde olmasını talep ederiz.
Ülke dışı yargılama yetkisinin ve tek yanlı ekonomik yaptırımların D-8 Üye ülkelerine karşı siyasi veya ekonomik baskı aracı olarak kullanılmasını kınarız. D-8 Sekretaryasının takdire şayan çalışmalarını kayda geçirir, D-8'in İran İslam Cumhuriyeti'nden Genel Sekreteri Dr. Seyid Ali Muhammed Musavi'nin çabalarını şükranla karşılar, Malezya'dan Dışişleri Bakanı Dato Sri Anifah Hj. Aman'a, D-8'in yeni Genel Sekreteri görevinde içten başarılar dileriz."
Pakistan Başbakanı Şahid Hakan Abbasi'nin, örgütün dönem başkanlığını üstlendiği dönemde D-8’in amaçlarının yerine getirilmesindeki liderlik ve büyük gayretlerinin takdir edildiği bildiride, Bangladeş Halk Cumhuriyeti Hükümeti'nin 2019 yılında 10. D-8 Zirvesi'ne ev sahipliği yapma yönündeki teklifininin memnuniyetle karşılandığı belirtildi.
Bildiride, "Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'a, Türkiye Cumhuriyeti hükümetine ve halkına, 9. Zirve'ye yaptıkları başarılı ev sahipliği ile sıcak ve içten konukseverlikleri için engin takdirlerimizi ifade eder, 2016'da meydana gelen darbe teşebbüsüne karşı kendileriyle tam dayanışma içinde olduğumuzu bildirir ve Cumhurbaşkanı Erdoğan'a, zirve dönem başkanlığında başarı dileklerimizi sunarız." ifadesi kullanıldı.
Muhabir: Zuhal Demirci, Andaç Hongur, Sefa Mutlu
