25-12-2014 01:31
Herkes için yeterli uyku süresi farklıdır. İnsanların yüzde 80’ine 6-9 saatlik uykunun yettiği ifade edilirken, geri kalan yüzde 20’nin ise bundan daha az ya da daha çok uykuya ihtiyaç duyduğu belirtiyor.
Uyku düzeni kolaylıkla değiştirilebilir mi? İnsan her sabah kendisini normal saatinden iki saat daha erken kalkmaya zorlasa, vücudu sonunda bu duruma alışır mı?
Bu sorunun cevabı hayır.
Yeterince uyumamanın vücut üzerindeki ters etkilerine dair fazlasıyla veri var. Yani az uykuya alışılmıyor.
Az uyumak kısa vadede konsantrasyonu azaltırken, aşırı durumlarda kafa karıştırıcı ve stres kaynağı olabilir; araç sürme bakımından sarhoşken araç kullanmaya eşdeğer etkileri olur.
Uzun vadedeki etkileri ise çok daha ciddi boyuttadır. Yıllar boyunca ihtiyaç duyduğumuzdan daha az uyuma halinde obezite, diyabet, yüksek tansiyon ve kalp ve damar hastalıkları riski artar.
Peki nasıl oluyor da bazıları diğerlerinden çok daha az uykuyla idare edebiliyor? Onlarda neden hastalık belirtileri görülmüyor?
UYKUSUZ ELİTLER...
Her şeyden önce, bazı insanlar iddia ya da kabul ettiklerinden daha fazla uyuyor. Ama bazı nadir insanlar da herhangi bir ters etkisini görmeden günde beş saatlik uykuyla yetinebiliyor. Bu tür insanlara “uykusuz elitler” dendiği de oluyor.
Uyku ihtiyacının belirlenmesinde kısmen genetik faktörün de etkisi olduğu ifade ediliyor. Ancak insanların genelinin, “uykusuz elitler” gibi az uykuyla idare etmesinin pek mümkün gibi görünmediği de uyku araştırmacıları tarafından belirtiliyor.
Vücudu, az uyuma konusunda eğitmenin mümkün olmadığı ifade edilse de askeri güçlerle çalışan araştırmacıların, önceden iyi planlandığı taktirde uyku stoku yapılabileceğini ortaya koyduğu da biliniyor.
Araştırmada, denekler bir hafta boyunca her gece iki saat önce yatıp daha sonra uykudan mahrum bırakıldığında, uyku stoku yapmamış olanlara kıyasla uykusuzluktan çok fazla etkilenmedikleri görülmüş.
İDEAL UYKU ZAMANININ TESBİTİ...
Paul Martin, Counting Sheep (Koyun Saymak) adlı kitabında, vücudun doğal uyku ihtiyacını tespit etmek için şu yolu öneriyor:
İki hafta boyunca her gece aynı saatte yatmaya gidip sabah kendiliğinden uyanana kadar uyumak.
İlk bir-iki gece daha önceki uykusuzluk halini giderme ihtiyacı duyabileceğinizden onları hesaba katmamak gerekir.
Diğer günlerdeki uyku sürenizden ise ideal uyku saati hesabını yapabilirsiniz.
Vardığınız sonuç beklediğinizden fazla olabilir. Bunu boşa giden zaman olarak görmemek gerekir.
Ömrümüzün üçte birini uykuya ayırmak zorunda olsak da diğer üçte ikilik zamanı en verimli şekilde kullanmak için gereklidir bu.
BBC Future'den özet
