Hırvatistan'ın 'kahraman şehri' Vukovar

VUKOVAR - KAYHAN GÜL

Hırvatistan'ın eski Yugoslavya'dan ayrılarak bağımsızlığını ilan etmesiyle başlayan savaşta 87 gün boyunca Yugoslav ordusu ve Sırp paramiliter güçlerinin saldırılarına maruz kalan Vukovar şehri, direnişi ve verdiği büyük kayıplarla "kahraman şehri" ve "özgürlüğün sembolü" olarak nitelendiriliyor.

Hırvatistan'ın doğusunda, Sırbistan sınırında bulunan Vukovar, 87 gün süren kuşatmanın ardından 18 Kasım 1991 günü Sırp güçlerinin eline düşerken, kuşatmada hayatını kaybeden kurbanlar ise her yıl 18 Kasım'da düzenlenen törenlerle anılıyor.

Hırvatistan'daki savaşın en kanlı mücadelesinin verildiği Vukovar'a kuşatma boyunca bazı günlerde 11 bine yakın bomba atılırken, kuşatmanın sonunda adeta yerle bir olan şehirde, en az bin 624 sivil ve asker hayatını kaybetti, binlerce sivil toplama kamplarında esir tutuldu.

İkinci Dünya Savaşı'nın ardından Avrupa'da en büyük yıkımın yaşandığı şehirlerden Vukovar'daki zararın 1,3 milyar avrodan fazla olduğu tahmin ediliyor.

Kuşatmanın ardından başlayan Sırp işgali 15 Ocak 1998'e kadar sürerken, işgal döneminde şehirde ve civardaki Sırp olmayan nüfus sürgün edildi, Vukovar Hastanesi'ndeki yaralı ve çalışanlara yönelik çeşitli savaş suçları işlendi.

Vukovar Hastanesi'nin verilerine göre, bin 624 kişi hayatını kaybetti, yaklaşık 7 bin esir toplama kamplarına götürüldü. Büyük çoğunluğu Hırvat olmak üzere 22 bin civarında Sırp olmayan sivil şehirden sürgün edildi. Vukovar'da hala 500'e yakın kişinin kayıp olduğu biliniyor.

Hırvatistan'ın doğusunda, Tuna Nehri kıyısında bulunan Vukovar'ın ele geçirilmesi için saldırılar 25 Ağustos 1991'de başladı.

Yugoslav ordusu ve Sırp paramiliter gruplar, 25 Ağustos'ta tanklı ve piyade birlikler halinde şehre doğru harekete geçti. O günlerde ülkenin her yerinde cepheler açılmıştı. Yugoslav ordusu komutanları Vukovar'ın bir haftada ele geçirileceğini planlasa da şehrin direnişi bu planları bozdu. Kuşatma ve çatışmalar 87 gün sürdü.

Ağır silahları bulunan Yugoslav ordusu ve Sırp grupların sayısının 30 bin, şehri savunan Hırvatların sayısının ise 3 bin civarında olduğu tahmin ediliyor. Yugoslav ordusu savaş uçakları, tanklar ve havan topları ile şehri bombalıyordu. Şehri savunan Hırvat güçleri birkaç kez kuşatmayı delmek istese de bunu başaramadı.

Kuşatma altındaki şehirde yaşam koşulları da zordu. Elektrik olmadığı gibi su ve yiyecek de kısıtlıydı. Siviller haftalarca bodrum ve sığınaklarda kalıyor, şehir hastanesi ağır hasar gördüğünden zor şartlarda ihtiyaca cevap vermeye çalışıyordu. Tüm katları boşaltılmış hastane, sadece bodrum katında hizmet veriyordu.

Bazı günlerde 11 binden fazla bombanın düştüğü şehir, 18 Kasım 1991'de Sırp güçlerinin eline geçti.

Şehir tamamen yerle bir edilse de Vukovar'daki direniş Yugoslavya'nın dağılmasında sembolik bir öneme sahip oldu. Zira Vukovar'daki çatışmada Yugoslav ordusunun Sırbistan'ın o dönemde cumhurbaşkanı Slobodan Milosevic'in "Büyük Sırbistan" ideolojisini destekleyen bir orduya dönüştüğü görüldü.

Hırvatistan Meclisinin 1999'da aldığı kararla her yıl 18 Kasım günü "Hırvat bağımsızlığının sembolü" olarak nitelendirilen Vukovar şehrindeki kurbanlar ve şehrin savunucuları için anma törenleri düzenleniyor.

Hırvatistan'daki Geçmişle Yüzleşme Merkezinin verilerine göre, Vukovar'daki çatışmalarda ve sonrasında toplama kamplarında 3 binden fazla sivil ve asker hayatını kaybetti.

Vukovar'daki olaylarla ilgili 1991-2014 arasında 232 kişi hakkında iddianame hazırlandı, 85 kişi hakkında çeşitli cezalar verildi.

Vukovar ile ilgili bazı davalar Hırvatistan mahkemelerinde, bazıları ise Sırbistan mahkemelerinde görülürken, önemli davalar Lahey'deki Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi'nde (ICTY) karara bağlandı.

ICTY savcılığı, 6 farklı savaş suçundan 9 Sırp hakkında iddianame hazırladı.

ICTY, eski Yugoslav ordusu komutanlarından Mileta Mrksic'i 20 yıl, Veselin Sljivancanin'i 10 yıl hapse mahkum etti. Tutuklu yargılanan Slavko Dokmanovic, hakkındaki karar açıklanmadan önce 1998'de intihar ederken, Sırp lider Slobodan Milosevic de cezası belli olmadan önce Lahey'deki cezaevinde öldü.

Kaynak: AA