İSTANBUL (AA) - ELİF FERHAN YEŞİLYURT - Döviz kurlarındaki yükselişten dolayı maliyeti artan perakendecilerin, bazı AVM'lerin günlük kurdan fatura düzenlemekte ısrar etmesi nedeniyle beli iyice bükülüyor.
AVM ve perakende sektörü temsilcileri AVM'lerdeki dövizli kiralara ilişkin AA muhabirine değerlendirmede bulundu.
Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) Başkanı Sinan Öncel, Türkiye'de yaklaşık 400 AVM'nin bulunduğunu belirterek, bunun 3'te 2'sinde kiracı ile AVM yönetiminin anlaştığını kaydetti.
Mağazaların ayrılmaması için AVM yönetiminin ya dövizle kira aldığı mağazalarda kuru düşük tuttuğunu ya özel indirim yaptığını ya da kira/ciro oranına üst sınır koyduğunu ifade eden Öncel, şunları kaydetti:
"Böylelikle AVM'lerin 3'te 2'lik kısımında bu sorun geçici olarak da olsa halledildi. TL'ye fiili olarak dönülmüş vaziyette. Genel olarak bütün AVM'lerde kira problemi varmış gibi gösteriliyor ama aslında öyle değil. 3'te 1'lik bir kesim var. 'Benim döviz borcum var' gerekçesinin altına sığınarak günlük kurdan fatura kesiyor. Bunun karşısında 'Ben dayanamıyorum, kapamak istiyorum' diyen kiracıya da 'Sözleşmen var ceza ödeyerek çıkabilirsin' diyor. AVM'den çıkmak isteyen kiracıya hızlı bir şekilde çıkış hakkının tanınması lazım. Bu artık mücbir sebep haline gelmiş vaziyette. Döviz nedeniyle kiralar ciddi anlamda artış gösterdi."
Öncel, 3'te 1'lik kesim dediği sıkıntı olan AVM yönetiminin ağırlıklı olarak yabancılardan oluştuğunu aktararak, "Ben aslında yabancı yerli olarak ayırmak da istemiyorum ama çıkış konusunda kolaylık sağlamayanlar, yabancı yatırımcıların başı çektiği bir grup. Zarar eden ve işletmesi, ticari hayatı riske giren firmayı bırakın gitsin. Yoksa daha kötü olacak, firmanın iflasına sebep olacaksınız." diye konuştu.
Nakit akışını düzenleyemeyen firmanın kapanmak zorunda kaldığını, son yıllarda bunun örneklerinin görüldüğünü, perakendenin önde gelen köklü firmalarının kapanmak zorunda kaldığını anlatan Öncel, bu markaların kolay kolay oluşmadığını söyledi.
"AVM'lere bu yıl fazladan 3 milyar 300 milyon TL ödeme yapacağız"Öncel, "Biz hiç kimseye indirim yapın' demiyoruz. 'Bırakın gidelim' diyoruz. Biz sadece BMD markaları olarak zarar ettiğimiz yerden en kolay şekilde çıkma noktasında yakınlık bekliyoruz." diyerek, AVM'den kolay çıkış konusunda Borçlar Kanunu'nda değişikliğe gidilebileceğini, kanun maddesiyle bunun yapılabileceğini dile getirdi.
Bu sorunun çok acil şekilde halledilmesi gereken bir noktada olduğuna işaret eden Öncel, "Ay başı geliyor yine. Pek çok yatırımcı doları 3,50'den fatura keserken, bir bakacaksınız doları 4,50, avroyu 5,40'tan fatura etmiş. Dövizle kira ödemek durumunda kalan perakendecinin artık yaşamsal ticari hayatı tehlike altına girmeye başladı." dedi.
Öncel, son 2 yılda açılan AVM'lerde bu sorunların bulunmadığına dikkati çekerek, ya ciro kirasıyla ya kira/ciro oranına üst sınır konularak ya da metrekare fiyatı 5 yıl öncesine göre çok düşük rakamlarla açılmış vaziyette olduğunu söyledi.
Ciro artışlarının genel giderlerdeki artışı yakalayamadığını anlatan Öncel, "Ciromuzun içerisindeki kiranın payı eleman giderlerimizin üzerine çıkmış durumda. Bu konu istihdamı da olumsuz etkiliyor. Dövizli kira maliyetlerimiz 3 yıl öncesine göre yüzde 80 arttı. Günlük kurda ısrar ederek fatura düzenleyen AVM'lere bu yıl fazladan 3 milyar 300 milyon TL ödeme yapacağız." şeklinde konuştu.
Perakendeciye öneriÖncel, AVM'lere girecek olan perakendecilere şu tavsiyelerde bulundu:
"Sözleşmelerde kolay çıkış imkanı olması lazım. Kira/ciro üst sınırı bulunması lazım. Bu ikisinin sözleşmede yer alması durumunda perakendeci en üst düzeyde kendini korumaya almış oluyor. Üçüncü önemli konu da AVM'de boşalan mağaza sayısı belirli bir yüzdenin üzerine çıkması durumunda açık mağazanın tazminatsız çıkış hakkı veya kirasında indirim gerekiyor. Yanınızdaki mağaza kapandığında cironuz yüzde 10 düşüyor. Sağınız, solunuz, karşınızdaki mağaza kapandığında cironuz yüzde 40 düşüyor. Bizim amacımız çarşıyı açık tutmak. Hiçbirimizin amacı mağaza kapatmak değil."
"AVM yatırımcısı perakendeciye yardım etmeli"Alışveriş Merkezi Yatırımcıları Derneği (AYD) Başkanı Hulusi Belgü ise dövizdeki yükselmenin tüm ekonomiyi ve sektörleri etkilediği gibi AVM’lerdeki kiraları da etkilediğini kaydetti.
AVM yatırımcılarının kira/ciro oranlarını çok yakından takip ettiğini ifade eden Belgü, bu oranlardaki olumsuz gelişmelerde kuru sabitleyerek ya da kirada yüzdesel bir indirim vererek AVM yatırımcılarının kiracıya yardımcı olmaya çalıştığını söyledi.
Belgü, kurlardaki hızlı değişimin genelde tüketicinin de frene basmasına sebep olduğuna işaret ederek, "Bu durumda hem cironun düşmesi hem de döviz kirası yüzünden TL olarak kiranın yükselmesi ve bunun sonucunda da kira/ciro oranının yükselmesi, zaten karlılık oranı düşük olan perakende sektörünü etkiliyor. Bu durumda AVM yatırımcısının cironun toparlanma sürecinde perakendeciye yardım etmesi gerekiyor ve genelde de bu uygulamayı birçok AVM yapıyor." diye konuştu.
