'Güneşin sırlarına açılan kapı 21 Ağustos'ta aralanacak'

NEW YORK - Canberk Yüksel

ABD'li bilim insanları, 21 Ağustos'ta gerçekleşecek tam Güneş tutulması, ülkede batı kıyısından doğu kıyısına ülkeyi baştan başa kateden, 113 kilometre genişliğinde bir gözlem alanından takip edilebilecek.

Bu durum koronanın, daha önceki tutulmalarda henüz kullanıma hazır olmayan yeni teknolojiden de istifa edilerek hem yeryüzünden hem de uzaydan gözlemlenmesine imkan tanıyacak.

ABD üzerinden geçen son tam Güneş tutulması 38 yıl önce gerçekleşmişti. Ondan önce, kıta Amerika'sını bir uçtan diğerine kateden son tutulma ise bundan yaklaşık yüz yıl önce, 1918'de meydana gelmişti. Bu bakımdan, yarınki tutulma bilim dünyasınca "yüzyılın fırsatı" olarak değerlendiriliyor.

Ülkenin önde gelen astronomi kurumlarından Amerika Astronomi Topluluğunun Sözcüsü Dr. Rick Feinberg, AA muhabirine açıklamasında, "Bu tutulmanın en kayda değer yönlerinden biri, Oregon eyaletinden Kuzey Carolina eyaletine kadar araştırma ekiplerini yerleştirebileceğiniz 41 kilometrelik kesintisiz kara parçası üzerinde gerçekleşiyor olması." dedi.

Feinberg, "Tutulma ülke üzerinden hareket ederken bir araştırma ekibinden diğerine sırayla herkes gözlem yapabilecek ve bu sayede Güneş'in koronasını yaklaşık bir buçuk saatlik süre zarfında sürekli olarak gözlem altında tutabileceğiz. Bu astronomi tarihinde bir ilk." ifadelerini kullandı.

Yıllardır yapılan araştırmalarda Güneş'in bilim insanlarına pek çok sırrını açtığını dile getiren Feinberg, ancak astronomların ve Güneş fizikçilerinin hala Güneş'in atmosferi milyonlarca dereceyken merkeze daha yakın konumdaki dış yüzeyinin nasıl 5 bin 500 derecede kaldığı gizemini çözemediğini söyledi.

Feinberg, "İşte Güneş tutulmasının bize sağladığı şey Güneş'in atmosferinin başka zamanlarda asla göremeyeceğimiz bir kısmını görme imkanı tanıması çünkü Güneş tutulmadığında, Güneş'in yüzü o kadar parlak ki etrafındaki her şeyi sönük gösteriyor." ifadelerini kullandı.

İç koronanın yalnızca tutulmalarda görülebildiğini anlatan Feinberg, kısa dakikalar içinde koronanın gözle görülür hale geldiğini ve yeryüzü ile gökyüzünden teleskoplarla takip edebildiğini vurguladı.

Tutulmanın eşsiz doğasının altını çizen Feinberg, "Bu tutulma esnasında, başka tutulmalara nazaran daha fazla ekipman ve daha çok sayıda ekip mevcut bulunacak böylece Güneş'in atmosferinin nasıl ısındığına dair sırları aralayacağını umduğumuz muazzam veri tabanları oluşacak." dedi.

Bununla birlikte dünyadaki yaşamın tutulmaya verdiği tepkiler de bilim için farklı bir araştırma konusu olacak.

California Bilimler Akademisinden Elise Ricard'a göre, Life Responds (Hayat Cevap Veriyor) projesi tam olarak bu duyguyu keşfetmeye yönelik.

Proje detaylarını anlatan Ricard, "Tutulmayı izleyen bilim tutkunu insanların gücünden istifade ederek onlardan diğer canlıların nasıl tepkiler verdiğini fark edip not almalarını rica edeceğiz." açıklamasını yaptı.

Hayvanların ve bitkilerin tutulmaya tepki verdiğine dair bölük pörçük kanıtlar bulunduğuna dikkati çeken Ricard, "Örneğin kuşlar ötmeyi bırakıyor, gece avlanan canlıların bazıları dışarı çıkabiliyor ya da bazı çiçekler yapraklarını kapatabiliyor." değerlendirmesinde bulundu.

Proje kapsamında katılımcılardan belli bir mobil uygulama kullanarak tutulma günü yaptıkları gözlemleri sisteme yüklemelerinin istendiğini belirten Ricard, "Yapmak istediğimiz şey canlı organizmaların tutulmaya nasıl tepki verdiğini gösteren en büyük bilimsel veri tabanını oluşturmak." dedi.