Etiyopya'daki evsizlerin hayat mücadelesi

ADDİS ABABA - Tufan Aktaş

Etiyopya'nın başkenti Addis Ababa'da işsizlik, yoksulluk, madde bağımlılığı ve sosyal sorunlar nedeniyle sokaklarda yaşamaya başlayan on binlerce kişi kaldırımlarda hayat mücadelesi veriyor.

Her geçen gün yeni iş merkezlerinin yükseldiği ve adeta büyük bir şantiyeyi andıran şehirde ekonomik gelişme görülse de sokaklarda yaşayan evsizlerin sayısı artmaya devam ediyor.

Yağmurlu havalarda, köprü ve ağaç altlarına sığınan evsizler, şehrin cadde ve sokaklarında dilenirken, şarkı söylerken ya da dans ederken görülebiliyor.

Aralarında çok sayıda kadın ve çocuğun da bulunduğu ancak çoğunluğunu erkeklerin oluşturduğu ve her biri ayrı bir hikayeye sahip evsizler, yeni bir hayata başlama ümidini koruyor.

Hayatının neredeyse yarısını sokaklarda geçiren Biruk Girma hikayesinin değişmesini isteyenlerden sadece biri.

Başkentte bulunan Haç Meydanı'ndaki tramvay köprüsünün altında yaşayan 35 yaşındaki Girma, AA muhabirine, 14 yıldır sokaklarda olduğunu anlatarak "Aslında kaç yaşında olduğumu da tam bilmiyorum. Annem bana 82'de doğduğumu söyledi." dedi.

Nasıl sokakta yaşamaya başladığı sorusunu gülümseyerek cevaplayan Girma, "Bir gün bir şeyler ortadan kayboldu. Arkadaşlarım bu şeyi benim çaldığımı düşündü. Yemin ederim ki ben çalmadım. Ama bu tartışma yüzünden kasabayı terk ettim ve sokaklarda yaşamaya başladım." ifadesini kullandı.

Girma, düzenli bir işi olmadığını, bazen yol kenarında otoparkçılık yaptığını ve bu işten eline günlük 50 birr (7,5 lira) geçtiğinde çok mutlu olduğunu dile getirdi.

Gerçekten değişmek ve çalışmak istediğini söyleyen Girma, "Normal bir hayat sürmek ve annemi görmek istiyorum. Bu benim hayalim." dedi.

2013 yılından beri sokaklarda yaşayan Nugusu Yadeta da değişmek ve bu hayattan kurtulmak isteyenlerden. Başkentin merkez bölgelerinde Bole'de bir sokakta yaşayan Yadeta, sara hastası olduğu için iş bulamadığını anlattı.

Yadeta, ailevi sebeplerden sokaklara düştüğünü söyleyerek "Burada yaşamaktan başka çarem yoktu." ifadesini kullandı.

Girma ve Yadeta gibi sokaklarda yaşayanlara destek olan El-Shaddi Örgütü, 1981'de ülkenin Tigray eyaletinde kimsesiz çocuklara sahip çıkmak amacıyla kuruldu.

Örgütün Gözlem Departmanı Başkanı Negat Kebede, sokaklarda çok farklı grupta insanların yaşadığını belirterek "6-7 yaşından başlamak üzere çocuklar var, doktorlar hatta yatırımcıları gördük. Hepsinin farklı bir geçmişi var. Bunların bir kısmı uyuşturucu bağımlısı." dedi.

Kebede, "İnsanlar sokağa düşmeden önce bunun önüne geçmenin yollarını arıyoruz. Evlerini terk etmeden önce sokakta yaşamanın ne kadar kötü olduğunu onlara anlatmalıyız ve buna çözüm bulmalıyız. Şu an gençlerin evini terk etmesinin en büyük sebebi uyuşturucu." diye konuştu.

El-Shaddi'ye göre, 2020 yılına kadar büyükşehirlerin sokaklarında yaşayan evsiz ve dilencilerin sayısı 200 bini bulacak. Kebede, "Amacımız bu sayıyı azaltmak değil sıfıra indirmek. Hiç kimse sokakta yaşamayı hak etmiyor." değerlendirmesinde bulundu.

Çalışma ve Sosyal İlişkiler Bakanlığına bağlı Sosyal Gelişim Direktörlüğünde Koordinatör olarak görev yapan Damtew Alemu, ülkedeki evsizlerin sayısını tahmin etmenin çok zor olduğunu belirtti.

"Belli bir sayı yok. Addis Ababa şehir yönetimi bu insanları düzenli olarak rehabilitasyon merkezine götürüyor. Ancak her gece bunlara yenileri ekleniyor." ifadesini kullanan Alemu, sokaklarda yaşayanların sürekli yer değiştirdiğini ve bunun da rakamı kestirmeyi zorlaştırdığını söyledi.

Bakanlığa göre, evsizlerin sayısı, gençlerin başkentte kolay iş bulunabileceğine ve çok para kazanılacağına inanmalarından kaynaklanıyor.