Nişantaşı Psikiyatri Merkezinden Çocuk-Ergen Terapisti Uzman Psikolog Merve Demir, bir çocuğun yalan söyleyebilmesi için öncelikle çocuğun kendi bildiği bir şeyi, karşısındakinin bilmediğini bilmesi gerektiğini ifade ederek, “Böylece çocuk karşısındaki kişiyi kandırabilir. Ayrıca çocuğun konuşmasını, yüz ifadesini ve vücut dilini kontrol edebilme becerisinin de gelişmesi gerekir. Bu sayede söylediği yalan inandırıcı olur. Küçük çocuklar bu becerileri elde ettikten sonra sık sık yalan söylemeyi denerler. Bu sebeple küçük bir çocuğun yalan söylediğini gördüğünüzde korkmanıza gerek yoktur. Ancak 7 yaşından sonra çocuk sık sık yalan söylüyorsa, neden yalan söylediği üzerine düşünmek gerekmektedir. Özellikle yalan söylemeyi alışkanlık haline getiren çocukların, psikolojik destek almaları faydalı olacaktır” diye konuştu.
“İlgi çekmek isterler”
Çocuk-Ergen Terapisti Uzman Psikolog Merve Demir, çocukların yalan söyleme nedenlerini ise şöyle sıraladı:
“İlgi çekmek isterler. Anne babalarının yalanlarını taklit ederler. Eleştiri ve tepkiden kaçınmak için yalan söylerler (ödevim yok). Başkalarının hayranlığını kazanmak isterler. Sorumluluktan kaçmak isterler. Sevgi eksikliği sebebiyle yalan söylerler. Takdir ve onay görme ihtiyaçları vardır. İsteklerini ertelemekte zorlanırlar. Kıskançlık duyguları ile başa çıkmak için yalan söylerler. Anne babanın sert ve mükemmeliyetçi tutumu sebebiyle yalana başvururlar. Ceza almaktan kaçınmak isterler. Özgüven sorunları olabilir. Anne ve babanın öfkesinden korkarlar. Kendini övmek için, değerli ve yeterli olduğunu göstermek için yalan söylerler (‘En hızlı ben koştum’). Karşılanmayan bir ihtiyaçları vardır. Kendini başka insanların yanında eksik hissettikleri için yalan söyleyebilirler.”
“Ona dürüstlükle ilgili örnek olun”
Çocuk-Ergen Terapisti Uzman Psikolog Merve Demir, çocukların yalan söylemeleri konusunda anne ve babalara ise şu önerilerde bulundu:
“Öncelikle siz çocuğa karşı dürüst olun. Yalan söylemeyin. Ona dürüstlükle ilgili örnek olun. Çocuğunuzun size yalan söylemesi durumunda aşırı tepki göstermeyin. Çocuğun neden yalan söylediğini anlamaya çalışın. Çocuğun yalan söylemesi aslında ebeveynlere bir mesajdır. Bir ihtiyacını, bir sorununu gösteriyor olabilir. Bu sebeple yalan söyleme davranışına odaklanmak yerine, çocuğun neden yalana ihtiyaç duyduğunu keşfetmek daha önemlidir. Ebeveyn olarak kendinizi değerlendirin. Çok katı kurallar koyuyor olabilir misiniz? Aşırı sert tepkileriniz var mı? Çocuğunuz sizden korkuyor mu? Çocuğu çok fazla eleştirir misiniz? Mükemmeliyetçi misiniz? Çocuğunuzu yeterince dinliyor musunuz? Başka çocuklarla kıyaslamayın. Çocuğunuzu takdir edin, ondan memnun olduğunuzu hissettirmeye çalışın. Eleştirmeyin. Çocuğunuzu yalancı olarak etiketlemeyin. Yalan söyleme davranışını, çocuğun kişiliğinden bağımsız olarak değerlendin. Sakin ve hoşgörülü bir tutumla çocukla konuşun. Yalan söylemenin, kendisi ve başkaları için nasıl olumsuz sonuçlar doğurabileceğini anlatın; “Yalan söylemen karşındaki kişiyi üzer ve kızdırır. Yalan söylediğin zaman arkadaşların sana daha az güvenmeye başlayabilirler ve bu sebeple seninle olan arkadaşlıklarını bitirebilirler.” gibi. Dürüst olmanın faydaları üzerine konuşun. Çocuğa kendisinin, başkaları tarafından kandırıldığında ne hissettiğini sorun. Böylece karşısındakinin duygularını daha iyi anlayabilir. Çocuğunuz size karşı dürüst olduğunda ona teşekkür edin. Bu davranışı takdir ettiğinizi gösterin. Zekâsını ve hayal gücünü sosyal olarak uygun yollarda kullanmasını teşvik edin (satranç oynamak, tiyatroda rol almak, hikâye yazmak gibi)”
