İstanbul
Çin, ulusal güvenlik ve çıkarları koruma gerekçesiyle 1 Ağustos itibarıyla yarı iletken çip üretiminde kullanılan galyum ve germanyum maddelerinin ihracatını sınırlama kararı aldı. Çin ve ABD başta olmak üzere Batılı ülkeler arasındaki ticaret savaşları böylece daha da kızıştı.
Bu hamle, teknolojik üstünlük için yoğunlaşan küresel savaşın bir parçası olarak görülüyor.
Çin'in bu kararı ABD, Japonya ve Hollanda dahil bazı ülkelere Çin'in de misilleme seçenekleri bulunduğunu hatırlatma amacını taşırken düzenlemeyle söz konusu ülkelerin Çin'in üst düzey çip ve araçlara erişimine daha fazla kısıtlama getirmelerinin önünün kesilmesine yönelik adım olarak tanımlanıyor.
Çin, küresel madencilik payına göre ölçüldüğünde, galyum ve germanyum da dahil 20 kritik ham maddenin lider üreticisi konumunda. Ülke, rafine üretim ve işlemede de hakim pozisyona sahip. Galyum ve germanyum güneş panelleri, lazerler, gece görüş gözlükleri ve bilgisayar çipleri gibi çok geniş bir ürün yelpazesinde kullanılıyor.
Germanyum, çinkonun saflaştırılması sırasında ve yumuşak katranlı maden kömürünün yakılmasında yan ürün olarak elde edilen bir madde. Galyum da boksit ve çinkonun saflaştırılması sırasında alüminyumla beraber elde ediliyor.
Kritik elementlerin ihracatında Çin söz sahibi
Çin, kritik elementlerin ihracatında dünyada söz sahibi. Uzay teknolojisinden savunma sanayisine; cep telefonlarından LED aydınlatması da dahil, çelik endüstrisi, otomobil endüstrisi, jet motorlarında ve roketlerde, petrol kuleleri için kirişlerde ve petrol-doğalgaz boru hatlarında kullanılan galyum, germanyum, hafniyum, indiyum, niyobyum, renyum ve vanadyum maddelerini en fazla Çin ihraç ediyor.
MIT Medya Laboratuvarı'nda Macro Connections grubu tarafından oluşturulan uluslararası ticaret verileri için veri görselleştirme sitesi OEC World'a göre Çin'in bu maddeler için 170 milyon dolarlık ihracat kapasitesi bulunuyor.
Merkezi Brüksel'de bulunan Kritik ham madeler Birliği verilerine göre ise Çin Germanyumun yüzde 60'ını, Galyum'un yaklaşık yüzde 80'ini üretiyor. Germanyumun geri kalanı ise Kanada, Finlandiya, Rusya ve ABD tarafından üretiliyor.
Kritik hammaddeler Birliği'nde yer alan bilgilere göre, gerekli yüksek saflıkta galyum arsenit, dünyada sadece birkaç şirket tarafından üretiliyor. Bu şirketlerden biri Avrupa'da, diğerleri Japonya ve Çin'de.
Bununla birlikte Çin, dünyadaki germanyum üretiminde yüzde 67'ye galyum üretiminde ise yüzde 95'e ulaşmış olabileceği de tahmin ediliyor.
Galyum, Çin haricinde Japonya, Rusya ve Güney Kore'de de üretiliyor.
Bu metaller, yüksek hızlı bilgisayar çiplerinde, savunma ve yenilenebilir enerji sektörlerinde kullanılıyor. Germanyum, fiber optik kablolarının yapımında kullanılan ana ürünlerden biri ve yüksek hızlı bilgisayar çipleri ve plastiklerin yanı sıra kızılötesi radyasyonda da kullanılmakta.
ABD, 2022'de 3 milyon dolarlık galyum metali, 200 milyon dolarlık galyum arsenit ithal etti
ABD Jeoloji Araştırmaları Kurumu verilerine göre, 2022'de ABD'nin galyum metali ve galyum arsenit ithalatı sırasıyla yaklaşık 3 milyon dolar ve 200 milyon dolar tutarında gerçekleşti.
Silikon yerine galyum arsenit ile yapılan yarı iletken levhalar daha yüksek frekanslarda çalışabilir ve ısıya dayanıklı konumda bulunuyor.
Yarı iletkenler en önemli teknoloji ürünlerinden bazıları. Akıllı telefonlardan arabalara ve buzdolaplarına kadar her şeye girerken askeri uygulamaların ve ilerleyen yapay zekanın anahtarı olarak görülüyorlar.
2022’de yaklaşık 600 milyar dolara dayanan yarı iletken çip endüstrisinin büyüklüğünün 2030’da 1 trilyon doları aşması bekleniyor. Bu, dünyanın önde gelen çip üreticisi şirketlerin piyasa performanslarından da anlaşılıyor.
Kaliforniya merkezli çip üreticisi Nvidia'nın 24 Mayıs'ta açıklanan bilançosunda, gelecek çeyreğe ilişkin gelir beklentisinin 11 milyar dolar olduğu bildirilmişti. Piyasa beklentileri bunun 7,2 milyar dolar seviyesinde olacağı yönündeydi.
Nvidia'nın piyasa değeri, 1 trilyon doları aştı. Tayvan merkezli çip üreticisi TSMC'nin piyasa değeri de 500 milyar doları geçti.
Kaynak: AA
dikGAZETE.com
