Çatalhöyük'te kazdıkça tarih fışkırıyor

Konya'nın Çumra ilçesinde, UNESCO Dünya Kültür Miras Listesi'nde yer alan Neolitik Çağ yerleşim yeri Çatalhöyük'ün doğu höyüğünde yapılan kazıda, kadın ve erkek figürleri çıktı.

Dünyada insanlığın ilk yerleşim yerlerinden biri olarak kabul edilen Çatalhöyük, İngiliz arkeolog James Mellaart ve ekibince 1960'lı yıllarda keşfedildi.

Neolitik Dönem'de 8 bin kişinin bir arada yaşadığı, üstten girilen, birbirlerine bitişik kerpiç evlerdeki yaşam dünyanın ilgisini çekti.

İngiliz bilim insanı Prof. Dr. Ian Hodder'ın başkanlığında Çatalhöyük'teki kazılar, 25 yıllık çalışma programının sona ermesi ve alanda daha fazla kazı yapılmayacağının bildirilmesi üzerine Bakanlar Kurulu kararıyla sona erdi.

Geçen yıl, Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü devredilen kazının bilimsel danışmanlığı Ege Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Çiler Çilingiroğlu'na verildi.

Konya Müzesi Müdürlüğü başkanlığında yürütülen kazının bilimsel danışmanlığını üstlenen Doç. Dr. Çiler Çilingiroğlu, AA muhabirine yaptığı açıklamada, 2019 kazısının tamamlandığını söyledi.

Ege Üniversitesi ve Polonya Poznan Üniversitesi'nden ekiple yürütülen kazıda, doğu höyüğü üzerindeki alanda çalışma yürütüldüğünü aktaran Çilingiroğlu, "Burada 30 metreye 10 metrelik bölümde açma yaptık. Bu alanda neolitik dönem ve sonrasına ait kalıntılar bulundu. Neolitik tabakaların üzerinde Helenistik döneme ait 15 mezar kazıldı. Kazılar antropologlar tarafından yapıldı ve insan iskeletleriyle ilgili hem biyolojik antropolojik hem de antik DNA çalışmaları devam ediyor." diye konuştu.

Çilingiroğlu, Helenistik tabakaların altında ise tahmini milattan önce 6300-6000 tarihlerine ait iki binanın kazıldığını ifade ederek, şöyle konuştu:

"Neolitik dönemin son evresine ait bu binalar, kerpiçten yapılmış birden fazla odaya sahip, oldukça iyi korunmuş duvarlara sahip binalardı. Bunlardan ikisinde de tabana kadar ulaşmayı başardık. Diğer binalarda ve açmalarda çalışmalar önümüzdeki yıl devam edecek. Binaların dışında kalan, oldukça büyük bir alanı kaplayan atık alanı da kazıldı. Gerek binaların dolguları içinden, gerekse de atık alanından çok sayıda neolitik döneme ait buluntular ortaya çıktı. Oda dolgularının içinde küçük heykeller, kadın ve erkek figürleri ortaya çıktı. Kadın, 'şişman' tasvir edilmiş. Çok tipik, Çatalhöyük sembolizmine sahip bir parça. Başı korunmamış ancak gövde ve vücudu bütün olarak sağlam. Bunun dışında çanak-çömlek üzerinde kabartmayla betimlenmiş boğa başları bulundu. Doğu alanında yaptığımız kazıda, çeşitli çömlekler üzerinde kabartma bezemelerle boğa başı motiflerini kullanıldığını gördük. Boğa başı ihtimalla güç, bereket, yaşama ilişkin kavramları temsil ediyor. Boğa başları, Çatalhöyük toplumu için oldukça önemli."

Buluntuların Çatalhöyük'ün bilinen tasvirlerle farklılık göstermediğine işaret eden Çilingiroğlu, "Çanak-çömlek buluntuları, yontma taş ve baskı kalıpları figürünler ve kil objeler bilinen özelliklerini yansıtıyor. Farklı bir tarz göstermiyor." dedi.

Çilingiroğlu, bulunan heykelcikte kadının 'şişman' tasvir edilmesine ilişkin, bilim dünyasında çeşitli görüşler olduğunu belirterek, "Şişman kadın, toplulukta önde gelen ve çok doğum yapmış, yaşı ilerlemiş ve topluluğun biyolojik anlamda devamlılığını sağlayan önemli bireyler olarak tasvir edildiği düşünülüyor. Bu bakımından sembolleştirildiği ve bazı ayinlerde bu objelerin kullanıldığı düşünülüyor." ifadelerini kullandı.

Kaynak: AA