Bakan Ağbal'dan 'tütün' açıklaması

TBMM (AA) - TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda, kamuoyunda "Torba tasarı" olarak bilinen Bazı Vergi Kanunları ile Kanun ve KHK'larda Değişiklik Yapan Tasarı'nın görüşmeleri sürüyor.

Maliye Bakanı Naci Ağbal, tasarının tütünle ilgili maddelerinin görüşmesi sırasında bu maddeler ve verilecek önergeler üzerinde açıklamalarda bulundu.

Tütünün, üretimi, ithalatı, satışının özel hükümlere tabi olduğunu ifade eden Ağbal, Türkiye'de tütünün ithalı, ürünlerin satışı, yetkilendirilmesinin özel kanunla düzenlendiğini anımsattı.

Ağbal, tütünün aynı zamanda çok sayıda çiftçinin de kazanç elde ettiği bir ürün olduğuna işaret ederek, tütünle ilgili özel mevzuatın da bulunduğunu belirtti. Ağbal, tütünden üretilen sigara ve benzeri ürünler üzerinden de kamu maliyesinin gelir elde ettiğini vurguladı.

Tütünle ilgili maddelerdeki temel çıkış noktalarını anlatan Ağbal, üretiminin, dağıtımının, satışının özel izne tabi bu ürünün gerek emniyet, gerek savcılıkların yaptığı çalışmalar sırasında kurallara uygun olmayacak, kayıt dışı şekilde ticaretinin yapıldığını gördüklerini dile getirdi. Ağbal, kurallara aykırı satış işleminin, ticaretinin olduğunu, diğer yandan da bu durumun sigara ürünlerinden aldıkları vergide azalma meydana getirdiğini ifade etti.

Ağbal, tütün üretiminin yurt içinde iki yolla yapıldığına işaret ederek, bunun yetkili alıcılarla sözleşme yapılarak ya da açık artırma usulüyle olduğunu belirtti. Ağbal, sözleşmeli üretim açısından herhangi bir sorun olmadığını, ancak açık artırma usulüyle satışta, pratikte yasal düzenleme olduktan sonra çok da uygulanmış bir yöntem olmadığını vurguladı. Ağbal, özellikle kayıt dışı veya yasalara uygun olmayan tütün ticaretinin de bu yöntemle yapıldığını, üreticinin iyi niyetle ürününü üretip, satmak istediğini bu işin kayıt dışı ticaretini yapmak isteyenlerin, üreticiden ürünü aldıktan sonra kayıt dışı şekilde sattığını kaydetti. Ağbal, bunun hacminin de gittikçe arttığını ifade etti.

İlk düzenlemede kayıt dışılığa neden olan açık artıma usulünü mevzuattan çıkarmayı öngördüklerini belirten Ağbal, ancak özellike bu ürünün üretildiği bölgelerde üreticiler tarafından itiraz geldiğini, açık artırma usulü üretim yönteminin devam etmesinin talep edildiğini söyledi. Ağbal, verecekleri önergeyle açık artırma usulününün mevcut haliyle kalacağını bildirdi.

Kayıt dışı tütün ticaretinin engellenmesi amacıyla bu ticareti yapanlara hürriyeti bağlayıcı cezalar öngördüklerini anlatan Ağbal, gelen taleplere istinaden üreticiler bakımından hürriyeti bağlayıcı cezalarla ilgili düzenlemeleri tasarıdan çıkaracaklarını açıkladı. Ağbal, mevcut sistemde açık artırma veya sözleşmeli usulle tütün üretimi yapan üreticiler için belirli hallerde para cezaları bulunduğunu anımsatarak, para cezalarını önergeyle getirmeyeceklerini, mevcut kanunda bulunduğunu kaydetti.

Maliye Bakanı Ağbal, sektörle bu tütünün üretildiği bölgelerden üreticiler, sivil toplum örgütleriyle yaptıkları toplantılarda kendilerine doğru bir talep geldiğini anlattı.

Küçük üreticilerin ürettikleri tütünü kooperatif kurarak satmak istediğini dile getiren Ağbal, belirlenmiş özel aroması olan, geleneksel yöntemlerle üretilen tütün üreticileri bakımından, bunların kooperatifler kurmalarını, tütün üst kurulunca yetkilendirilmesini sağlayacak bir önerge daha vereceklerini bildirdi.

Ağbal, kooperatiflerin, bu bölgelerden aldıkları tütünleri paketleyeceklerini, bandrolleyeceklerini, kayıtlı şekilde satacaklarını kaydetti.

Bakan Ağbal, "Adıyaman sarmalık tütün diye ifade edilen ancak sadece Adıyaman'da değil o bölgede üretilen bir ürün var. Rengi, aroması farklı. Şöyle bir talepleri var. Biz bu ürünü ürettiğimiz takdirde bunu satarken 'daha düşük oranda ÖTV uygulansın' talepleri var. Sistem kurulduğunda da bu vergi meselesini kendileriyle ayrıca konuşacağız." değerlendirmesinde bulundu.

Satıcılar bakımından da düzenlemeler getirdiklerini anlatan Ağbal, Türkiye'de gerek sigara, gerek sigara benzeri ürünler, gerekse tütün üretimi, satımının özel kurallara bağlı olduğunu söyledi.

Tasarıda sigara üretimiyle ilgili özel düzenleme bulunmadığına işaret eden Ağbal, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Ama normalde üreticiden aldığı tütünü işleyerek yetki belgesiyle satanlar bakımından herhangi bir sıkıntı yok. Karşılaştığımız durum küçük üreticilerden aldığı tütünü kayıt dışı yollarla, bir dağıtım ağı içinde, tamamen kurallara aykırı şekilde satan satıcılar var. Bu düzenlemede, biz özel izne tabi ürünü, kayıtlı olmadan satanlar bakımından hürriyeti bağlayıcı ceza getiriyoruz. Mevcut tasarıda 3 ila 6 yıl ceza. Cezanın orantılılığı, farklı farklı durumlara göre cezanın farklılaştırılabilmesi konusunda Maliye Bakanlığı, Adalet Bakanlığı, TAPDK ile çalışma yaptık. Kayıt dışı şekilde bunun alım satımını yapanlarla ilgili mevcut kaçakçılık kanunundaki genel ceza hükümlerini gözden geçirerek yeni bir madde yazdık. Bir önerge verilecek. Orada da hürriyeti bağlayıcı cezayla ilgili hükümler korunuyor. Yakalanan ürünün değeri çok düşükse, yapılan ticaretin maliyeti çok düşükse hürriyeti bağlayıcı cezaları üçte bire kadar indiren, hatta bunları adli para cezasına çeviren, bir noktada yumuşatıcı hükümler de var. Genel olarak ticaretini yapanlar bakımından cezayla ilgili düzenlemeyi koruyoruz. Nakledenlerle ilgili olarak da hürriyeti bağlayıcı cezayı kaldırdık.

Tasarıda ısıtılmış tütünle ilgili (buna bazıları elektrikli sigara diyor) olarak da bunun özel cihazı var, cihazla beraber satılmasına imkan verecek düzenleme de var. Bu yeni ürünün de Türkiye'de satışa konu edilmemesi, üretilmemesi konusunda değerlendirmemiz oldu. Önergemiz olacak, ısıtılmış tütüne bağlı düzenlemiyi de tasarıdan çıkaracağız."

Maliye Bakanı Ağbal, tütün işleme fabrikalarının bulunduğunu, bunların yurt dışında üretilen tütünlerin burada işlenip, ihraç edildiğini anımsattı. Ağbal, yılın 3- 4 ayı bu fabrikaların çalışıldığı, ürün kalmadığı için fabrikaların atıl kaldığının söylendiğine işaret etti. Ağbal, yapacakları düzenlemeyle dahili işleme belgesi kapsamında yurt dışından bu fabrikaların tütün getirebileceğini, tütünü işleyebileceğini ama yurt içine satmadan ihraç edeceğini kaydetti.

Ağbal, makarona da ÖTV getirdiklerini ifade etti.

Muhabir: Meltem Öztürk