İstanbul
Dört yılda bir düzenlenen ve bu yıl 17.'si gerçekleştirilecek şampiyonanın 64 yıllık tarihinde, şampiyonluk sayısında Almanya ve İspanya'yı, 2'şer kez kupaya uzanan Fransa ve İtalya takip etti.
Fransa Futbol Federasyonu Genel Sekreteri ve ilk UEFA Genel Sekreteri Henri Delaunay tarafından ortaya atılan ancak onun ölümünden sonra hayata geçirilen Avrupa Şampiyonası, ilk olarak "Avrupa Uluslar Kupası" adıyla 1960 yılında Fransa'nın ev sahipliğinde düzenlendi. İlk turnuvanın finalinde o günkü isimleriyle Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB) ile Yugoslavya karşılaşırken, SSCB, 2-1'lik sonuçla şampiyonluğa ulaştı.
Üç kez Batı Almanya olmak üzere 6 kez final oynamayı başaran Almanya, bunların üçünde kupayı kazanmayı başardı. Almanya 1972, 1980 ve 1996 yılında finalde rakiplerini geçerek, kupayı müzesine götüren taraf oldu.
İlk kez 1964 yılında ev sahipliği yaptığı şampiyonada kupayı kazanan İspanya, uzun süre şampiyonluk göremedi. İspanya, 2008 ve 2012 yıllarında kupayı kaldırarak üç şampiyonluğa ulaşıp, Almanya'yı yakaladı. İspanya, 1984 yılında Fransa'da düzenlenen şampiyonada ev sahibi ülkeye kaybederek bir kez de ikinci oldu. Bu iki ülkeyi ikişer kez şampiyon olan Fransa ve İtalya takip etti.
Çekoslovakya, SSCB, Danimarka, Hollanda, Yunanistan ve Portekiz ise birer kez kupayı müzesine götürdü.
Şampiyonu 4 kez uzatmalar, 2 kez penaltı atışları belirledi
Final müsabakalarında şampiyonu 4 kez uzatmalar, 2 kez de penaltı atışları belirledi.
1960 yılında düzenlenen şampiyonada, kupa uzatmalarda sahibini buldu. Normal süresi 1-1 biten karşılaşmayı uzatmalarda SSCB 2-1 kazandı.
1996 yılındaki Almanya-Çek Cumhuriyeti ve 2000'deki Fransa-İtalya final maçının sonucunu uzatmalardaki altın goller belirledi. 1996'daki finalde Almanya, 2000 yılında da Fransa rakiplerini 2-1 yenerek şampiyon oldu. 2016'da ise Portekiz, ev sahibi Fransa'yı uzatmalarda attığı golle 1-0 yenerek kupaya uzandı.
Şampiyona tarihinde sadece iki final penaltılara kaldı. 1976 yılındaki Çekoslovakya-Batı Almanya final maçının normal süresi ve uzatma bölümü 2-2 sonuçlandı. Penaltı atışlarında rakibine 5-3 üstünlük sağlayan Çekoslovakya, Avrupa şampiyonu olmayı başardı. EURO 2020'de ise İtalya, İngiltere'yi normal süresi 1-1 sona eren karşılaşmada penaltılarda 3-2 yenerek şampiyonluk kupasını kaldırdı.
Finalde en farklı skor 4-0
Bu yıla kadar düzenlenen 16 Avrupa Şampiyonası'nın finalinde en farklı skor EURO 2012'de elde edildi.
Polonya ve Ukrayna'nın ortaklaşa düzenlediği şampiyonanın finalinde İspanya ile İtalya karşı karşıya geldi. Mücadeleyi 4-0 kazanan İspanya, en farklı galibiyetle şampiyonluğa uzanan ülke oldu.
Turnuvanın en az gollü finalleri ise tek golün atıldığı 2004, 2008 ve 2016 olarak kayıtlara geçti.
Almanya, 2. kez ev sahibi
EURO 2024'e ev sahipliği yapacak Almanya, şampiyonayı 2. kez düzenleyecek.
İlk kez 1988'de Avrupa Şampiyonası'nı düzenleyen Almanya, 36 yıl sonra tekrar bu organizasyonun ev sahibi konumunda.
Fransa'nın 3, İtalya'nın 2 kez ev sahipliği yaptığı organizasyon, İspanya, Belçika, Yugoslavya, Almanya, İsveç, İngiltere ve Portekiz'de birer kez düzenlendi. Ayrıca 2000 Avrupa Şampiyonası Hollanda-Belçika, 2008 Avrupa Şampiyonası Avusturya-İsviçre ve 2012 Avrupa Şampiyonası Polonya-Ukrayna ortaklığında gerçekleştirildi. 2020 Avrupa Futbol Şampiyonası ise 11 ülke (Almanya, Azerbaycan, Danimarka, Hollanda, İngiltere, İskoçya, İspanya, İtalya, Macaristan, Romanya ve Rusya) ev sahipliğinde düzenlendi. Turnuva, pandemi nedeniyle 2021 yılında gerçekleştirilebildi.
16 turnuvadan öne çıkan notlar
1960 - Çeyrek finalde SSCB ile eşleşen İspanya, siyasi nedenlerle turnuvadan çekildiği için SSCB doğrudan yarı finale çıktı.
1968 - Final maçında İtalya ile Yugoslavya 1-1 berabere kaldı. Uzatmalar sonunda da sonuç değişmeyince iki gün sonra bir tekrar maçı oynandı. İkinci kez oynanan final maçını 2-0 kazanan İtalya şampiyon oldu.
1992 - SSCB ülke dağılmadan kısa süre önce turnuvaya katılmaya hak kazandı. Takım, turnuvaya Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) adı altında katıldı. BDT, Rusya, Ukrayna, Belarus, Kazakistan, Özbekistan, Türkmenistan, Kırgızistan, Ermenistan, Moldova ve Tacikistan ülkelerini temsil etti. BDT'nin içinde yer almayan 5 cumhuriyet ise futbolcularını göndermedi. Bu ülkeler Azerbaycan, Estonya, Gürcistan, Litvanya ve Letonya'ydı.
1992 - Yugoslavya turnuvaya katılmaya hak kazandı ama ülke, dağılması nedeniyle diskalifiye edildi. Onun yerine çağrılan grup ikincisi Danimarka sürpriz biçimde şampiyon oldu.
1992 - Turnuva, ülkenin bayrağı ile UEFA yazısının son kez logo olarak kullanıldığı ve kısaca "EURO" adı verilmeden, "Avrupa Futbol Şampiyonası" adıyla oynanan son turnuva oldu. Ayrıca futbolcu isimlerinin formanın arkasına yazıldığı ilk büyük futbol yarışması olarak tarihe geçti.
2000 - Turnuva, ilk kez iki ülkenin ortak organizasyonu altında gerçekleştirildi. (Hollanda-Belçika)
2004 - Organizasyon tarihinde ilk kez açılış ve final maçları aynı takımlar arasında oynandı. Şampiyonada neredeyse hiç şans verilmeyen Yunanistan, favorilerin formsuzluğundan da yararlanarak oynadığı savunma futboluyla şampiyon oldu.
2008 - Avusturya ile İsveç'in ev sahipliği yaptığı turnuvaya Türk Milli Futbol Takımı, geri dönüşleri ile damga vurdu ve tarihinde ilk kez yarı finale yükseldi.
2012 - 2008 Avrupa Futbol Şampiyonası ve 2010 FIFA Dünya Kupası'nın da şampiyonu olan İspanya, bu turnuvayı da kazanarak üst üste üç büyük turnuvayı kazanan tek takım unvanını da elde etti.
2020 - Şampiyona pandemi nedeniyle 2020 yerine 2021 yılında düzenlendi. Turnuva tarihinde ilk kez 11 ülkenin ev sahipliğinde gerçekleştirildi.
Kaynak: AA
dikGAZETE.com
