Antarktika'nın likenlerinde hastalıklara çare aranacak

KAYSERİ-Orhan Canbulatel

Antarktika'da bilimsel araştırmalar yapan ilk Türk ekibinde yer alan Erciyes Üniversitesi (ERÜ) Fen Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Gökhan Halıcı, Antarktika'da bilimsel araştırmalar yapan ilk Türk ekibinde yer aldığını anımsatarak, İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) bünyesindeki Kutup Araştırmalar Merkezinin organizasyonuyla da 28 Aralık'ta ikinci kez kıtaya gitmek için Kayseri'den yola çıktığını anlattı.

Kıtada birlikte çalışacakları Çek ekiple Arjantin'in başkenti Buenos Aires'te buluştuğunu dile getiren Halıcı, şunları belirtti:

"20 gün Arjantin'in güneyindeki Rio Gallegos'ta iklim koşullarının düzelmesini bekledik. Çünkü uçakla Antarktika'ya ulaşmak oldukça zor. 20 Ocak'ta kıtaya ulaşabildik. Burada 40 gün boyunca James Ross Adası'ndaki Çek Cumhuriyeti'nin üssünde bilimsel çalışmalar yaptık. Burada uzmanı olduğum likenler ve likenler üzerinde yaşayan mantarları topladık ve oradaki laboratuvarlarda bu örneklerin tür seviyesinde teşhislerini yaptık."

Antarktika'nın dünyanın en soğuk ve kurak, rüzgarın da en hızlı estiği kıta olduğunu anımsatan Halıcı, bu nedenle burada organizmaların yaşamasının güç olduğunu aktardı. Halıcı, "Zaten tüm Antarktika yüzölçümü olarak Türkiye'nin yaklaşık 18, Avrupa'nın ise 1,5 katı büyüklüğünde. Sadece 2 çiçekli bitki türü var ama benim uzmanı olduğum likenler olumsuz koşullarda yaşamaya elverişli organizmalar, oranın baskın elementleri. Buradan yaklaşık 150 farklı türe ait 500 civarında örnek topladık." dedi.

James Ross Adası ve Erciyes Dağı arasındaki benzerlik şaşırttı

Halıcı, kutup bölgelerinin biyoçeşitliliği ile Anadolu dağlarının yüksek kesimlerindeki çeşitliliğin birbiriyle aynı olduğunu vurgulayarak, şu değerlendirmede bulundu:

"Buradaki Erciyes Dağı ve Hasan Dağı volkanik dağlar. Antarktika'nın da volkanik bir orijini var. Dolayısıyla aynı olumsuz koşullara sahip olduğu için bizim buradaki dağların yüksek kesimlerindeki organizmalar ile kutup bölgelerinde yayılış gösteren organizmalar birbiriyle benzerlik gösteriyor. Orada beni en çok şaşırtan durumlardan biri bu oldu. Çünkü ben yüksek lisans tezimde Erciyes Dağı'nın likenlerini çalışmıştım. James Ross Adası'nın bazı yerlerinde kendimi Erciyes Dağı'nda gibi hissettim. Çünkü biyoçeşitlilik bakımından, tür çeşitliliği bakımından son derece benzer organizmalar vardı. Şimdiki hedefimiz, genetik açıdan hem Antarktika'daki hem de Türkiye'deki organizmaları karşılaştırarak, birbirleriyle olan benzerliklerini belirlemek."

Likenlerin antienflamatuar etkileri araştırılıyor

Likenlerin ilaç geliştirme çalışmalarında kullanıldığına işaret eden Halıcı, şöyle dedi:

"Likenlerin antibakteriyel ve antiviral özellikleri dolayısıyla ilaç geliştirme çalışmaları yapılıyor. Son dönemde de antikanser özellikleri üzerinde çalışılmaya başlandı. ERÜ Eczacılık Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ahmet Cumaoğlu ile likenlerin antienflamatuar (iltihap önleyici) etkilerini araştırıyoruz. Biz materyal sağlıyoruz, onlar da araştırma yapıyor. Hem Antarktika'nın hem de Türkiye'nin likenleri üzerinde çalışıyoruz."

Kaynak: AA