ABD Taliban ve seçim sonuçları üçgeninde Afganistan'ın geleceği

Uzun yıllar iç savaşa sahne olan Afganistan'da Taliban hükümetinin devrildiği 2001'den bu yana dördüncü cumhurbaşkanlığı seçimleri tamamlanırken halkın özlemini duyduğu barış, istikrar ve kalkınma ortamına henüz ulaşılabilmiş değil.

Afganistan'da 28 Eylül'de yapılan cumhurbaşkanlığı seçimlerinin kesin olmayan ilk sonuçları halkın sandığa gitmesinin üzerinden 3 ay geçtikten sonra pazar günü açıklandı.

Bağımsız Seçim Komisyonunun açıklamasına göre, mevcut Cumhurbaşkanı Eşref Gani oyların yüzde 50,64'ünü (923 bin 868 oy) alarak yarışı birincilikle bitirdi.

Adaylardan Afganistan İcra Kurulu Başkanı Abdullah Abdullah ise yüzde 39,52'de (720 bin 990 oy) kaldı. Abdullah, seçimlerde hile yapıldığını öne sürerek sonuçlara itiraz etti.

Afganistan'da dördüncü dönem cumhurbaşkanlığı seçim sonuçlarının açıklanma süreci, ABD'nin 18 yıldır savaştığı Taliban örgütüyle barış görüşmelerini yoğunlaştırdığı dönemde gerçekleşti.

Bu süreçte, Afganistan topraklarının neredeyse yarısını elinde tutan, düzenlediği saldırılarla ülkenin güvenlik ve dış güçlerin kayıplar vermesine neden olan Taliban Kabil'le görüşmeye yanaşmadı.

Gani, seçimlere girmeden önce ateşkes yapılmasını istedi fakat Taliban bu talebi kesin olarak reddetti. Eylül ayında kesintiye uğrayan ABD-Taliban görüşmeleri, tutuklu iki örgüt üyesi ile örgütün elindeki iki Batılının takas edilmesinin ardından aralık ayında yeniden başladı.

Barış görüşmelerine rağmen Afganistan'da bugünlerde çatışmalar ve güvenlik zafiyetleri son 18 yılın zirvesinde seyrediyor. Pek çok siyasi iniş-çıkış ve tartışmaya rağmen seçim sonuçlarının açıklanması ABD'nin gelecek senaryolarını uygulama kararlılığını ortaya koyuyor.

Seçime katılımın düşük olması, sonuçlara itiraz, oy sayım tartışmaları ve sonuçların açıklanmasının gecikmesi uzun süredir ABD-Taliban görüşmelerinden olumlu sonuçlar bekleyen Afgan halkını karamsarlığa itti.

Taliban'la barış görüşmelerinin sonuçlanmasının daha öncelikli olduğunu düşünen halk, seçimlerin ertelenmesi gerektiğini savunuyordu.

İlk sonuçların bahsi geçen itirazlar ve tartışmaların gölgesinde açıklanmasının, meşru ve modern bir hükümetin kurulmasını zora soktuğu değerlendirmeleri yapılıyor.

Afganistan'da genel kanaat Taliban'ın bu durumdan faydalanacağı yönünde. Krize tahammülü kalmayan Afgan halkı, barışın gerçekleşmesini olumsuz yönde etkileyecek, siyasi ve sosyal kalkınmaya engel olacak bir geçici hükümet kurulmasına sıcak bakmıyor.

Halk, Taliban hükümetinin düşmesinden sonraki seçimlerden ümitliydi. Fakat bugüne kadar ülkede beklenen ilerleme ve iyileşmenin sağlanamaması seçimlere ilişkin güveni sarstı.

Afgan halkı, isteklerine önem verilmediğini düşünüyor. Eğer seçim sonuçlarına itiraz eden kesime ikna edici açıklamalar yapılmazsa sandığa giden insanların ümitleri zayıflayacak, demokrasiye olan güvenlerini tekrar kazanmak zorlaşacaktır.

Güçlü bir liderin olmaması etnik ve kabileler arasındaki ayrılıkları artıracak, ABD ve Batılı ülkelerin Afgan halkının iradesini dikkate almadan atacakları adımlar, barışa katkı sağlamayacaktır.

Halkın beklentisi, ABD'yle Taliban anlaşmadan seçimlerin yapılmaması ve geçici hükümetin kurulmaması yönündeydi. ABD'nin Taliban'la anlaşmaya varmaması, zayıf seçimler, savaşın devamı, tutukluların serbest bırakılmaması ve sivil ölümlerinin artması anlamına geliyor.

Afganistan hükümetinin giderlerinin uluslararası yardımlarla sağlandığı unutulmamalıdır. Şu anda her şey dış güçlerin inisiyatifine kalmış durumda. İsterlerse Ulusal Birlik Hükümeti çerçevesinde eski düzeni devam ettirme yönünde adım atabilirler.

Kaynak: AA