5 yılda 185 milyar lira 'yaktık'

İSTANBUL - Murat Birinci

Sigara tiryakileri, son 5 yılda 185,5 milyar lira harcayarak 494,3 milyar adet sigara tüketti.

AA muhabirinin Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu (TAPDK) verilerinden derlediği bilgilere göre, 114,4 milyar adetle Türkiye'de satılan sigara miktarının tarihi zirvesini gördüğü 1999'dan itibaren sigara satışının kademeli olarak gerilediği dikkati çekti.

Satışların azalmasında, özellikle kapalı alanlarda sigara içme yasağının 2008'de uygulamaya konulması, 2009'da ikamete mahsus konutlar hariç olmak üzere kahvehane, kafeterya, birahane, nargile içilen mekanlar, dernek ve vakıflara ait lokaller gibi eğlence hizmeti verilen işletmeler ve lokantalar dahil kamu ve özel hukuk kişilerine ait tüm binaların kapalı alanlarında tütün ürünlerinin içilmesinin yasaklanması etkili oldu.

Denetimlerin sıkılaştırılması, kafe, kahvehane ve restoran gibi iş yerlerinin önlerine kurulan, açılıp katlanabilir nitelikteki yerlere de sigara yasağının gelmesiyle tüketim miktarı 2011'in sonunda 91,2 milyar adede kadar gerilerken, sigara satışı da 1999-2011 döneminde yüzde 20 azaldı.

Uzmanlar, sigara satışlarındaki sert düşüşte, kapalı alanlardaki sigara içme yasağı başta olmak üzere dumansız hava sahası ve sigaranın zararlarına ilişkin kamu spotları ile sıkı denetimlerin de etkili olduğunu vurguladı.

Verilere göre, tiryakiler 2012'de bir önceki yıla göre 8 milyar adet daha fazla sigara tüketti. 2013'te 91,7 milyar adede gerileyen sigara satışı, bu tarihten itibaren yeniden artışa geçti.

Tiryakiler, 2013'e göre yüzde 15 artışla geçen yıl 105,5 milyar adet sigara tüketti.

2012-2016 döneminde 494,3 milyar adet sigaranın satıldığı Türkiye'de, tiryakilerin cebinden 185 milyar 458 milyon 589 bin lira çıktı.

Firmalar ise geçen yıl sigara satışından 47 milyar 950 milyon 493 bin liralık hasılat elde etti. 2016'da sigara satış miktarı bir önceki yıla göre yüzde 2,2, satış hasılatı da yüzde 20,9 artış kaydetti.

Türkiye'de son 5 yıl içerisinde her ay ortalama 3 milyar 996 milyon lira, günlük 131 milyon 371 bin liralık sigara tüketime konu oldu.

Türkiye'nin sigara üretimi (ihracat dahil) 2016'de bir önceki yıla göre yüzde 2,4 artışla 159 milyar 907 milyon adede yükseldi. Aynı dönemde sigara ihraç miktarı ise yüzde 5,7 artışla 50 milyar 539 milyona çıktı. Söz konusu ihracat karşılığında 506 milyon 100 bin dolar ihracat geliri elde edildi.

2016'da ihraç edilen sigara miktarı bir önceki yıla göre 2 milyar 721 milyon adet artış gösterdi.

Son beş yıllık dönemde 212 milyar 307 milyon adet sigara ihracatı, 2 milyar 163 milyon dolar ihracat geliri sağlandı.

Türkiye'de 2000'li yılların başından bu yana tütün üretiminin azaldığı, ithalatının ise arttığı görüldü. Türkiye'de yerleşik sigara üretim firmalarının yıllar itibarıyla tütün kullanım miktar ve oranları incelendiğinde 2003 yılında yaklaşık 46 bin tonu (yüzde 42) yerli tütün ve 63,3 bin tonu (yüzde 58) ithal tütün olmak üzere 109,3 bin ton tütün kullanımı gerçekleşti.

2016 yılına gelindiğinde ise yurt içi tütün kullanımı 15,5 bin tona (yüzde 13,3) gerilerken, ithal tütün kullanımı 116,2 bin tona (yüzde 86,7) yükseldi.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre Türkiye'de 2000'li yılların başında yaklaşık 40 ilde tütün ekimi yapılırken, bugünlerde bu sayı 30'un altına geriledi. 2001 yılında yaklaşık 2 milyon dekar alanda tütün ekilirken, 2016 yılında bu alan 922 bin dekara geriledi.

Ülkede en fazla tütün ekimi Denizli'de yapılırken, bu ili Manisa, Adıyaman, Samsun, Uşak ve Aydın izledi.

2000'li yılların başından Türkiye'nin tütün ve tütün mamulleri ihracatı 385 milyon dolar, ithalatı ise 208 milyon dolar düzeyinde idi. 2016 yılında ise ihracat 1 milyar doların üzerini görürken, ithalat da 591 milyon dolara ulaştı. 2002-2016 döneminde tütün ve tütün mamulleri ihracatı yüzde 161, ithalatı yüzde 184 artış gösterdi.