Yeni Roma; Amerika mı?
ABD'de ve küresel ölçekte son 20 yılda gerçekleştirdiği pek çok girişimden kazançlı çıkan Elon Musk; Trump’ın zaferinden sonra artık ABD’nin en güçlü ikinci insanı oldu.
Elon Mask, hiçbir şekilde ön seçime girmemesine rağmen ve senatonun da oylamasına ihtiyaç duymadan; ABD’nin kendine has denge ve denetleme sistemi içerisinde resmi bir konum ile sorumluluğa sahip olmadan Trump’ın hemen arkasında yer aldı.
200 milyar dolara yaklaşan servetiyle dünyanın en zengin ikinci insanı olan Elon Musk; ‘Twitter’ı (X) satın alma operasyonu ile gündeme gelmişti.
İnternet üzerinden online ödeme sistemi ‘PayPal’ ile adını duyuran Elon Musk; Tesla Motors, Solar City, SpaceX, Neuralink gibi şirketlerde kuruculuk ve yatırımcılık yaptı.
Elon Musk, Kripto varlık dünyasında da yatırım ve yönlendirmeleri ile aktif bir aktör. Enerjiden ödeme sistemlerine, yeni nesil dijital ekonomik araçlardan elektrikli ve akıllı otonom araçlara, uzay araştırmalarına ve hatta dijital alanla insanı etkileşimli hale getirecek biyoteknolojik alanda da etkin rol oynuyor.
Elbette bir insanın tek başına bu kadar farklı alanda öncü rol oynaması düşündürücü. Muhtemelen Amerika’nın derin devleti, geliştirdiği teknolojiyi, Elon Musk gibi insanlar üzerinden piyasaya arz ediyor; Amerikan iç ve dış siyasetini kontrol ediyor.
Elon Musk, geçmişte Demokrat Partiye yakın durarak; 2016’da Hillary Clinton, 2020’de ise Joe Biden’a oy verdiğini açıklayacaktı.
Peki ne oldu da Musk; 2022’de Cumhuriyetçileri desteklediğini açıkladı?
2022’de trajik bir olay yaşayan Musk’ın oğlu Vivian Jenna Wilson; 18 yaşında kendini trans kadın olarak tanımladığını açıklamıştı. Oğlu, Elon Musk’ın elinden kayıp gitmişti.
Çocuklara, ailelerinin tepkisine rağmen cinsiyet hormonları verilmesinin önünü açan Demokratlara, Musk tepki göstermişti. Onun deyimi ile “çocukların beyninin yıkanmasına”; Biden yönetimi sessiz kalıyordu.
Trump’ın adaylığını da eleştiren Musk; Trump’ın 2024 Cumhuriyetçi önseçimlerini kazanmasının ve suikast girişimine uğramasının ardından geçmiş sözlerini unuttu, kırmızı çizgilerini askıya aldı ve Trump’a koşulsuz, şerhsiz desteğini açıkladı. Elon Musk, 2024 seçimleri boyunca Trump için yaklaşık 200 milyon dolar harcadı.
Seçim sonrası şirket hisseleri tavan yapan Musk’ın; Hükümet Verimliliği (DOGE) Bakanlığında koltuğa oturmasına kesin gözüyle bakılıyor.
Fakat şu kesin ki; artık ABD’nin yasama, yargı ve yürütmenin yanında bir temel organı daha var; o da Elon Musk ve serveti.
Günün sonunda çılgın bir iş adamı profili çizen Musk’ı ne yapacağı önceden kestirilemeyen Trump’ın yanında tutan güç ne?
Elon Musk, kendi sosyal medya platformu ‘X’de “America is New Rome/Amerika Yeni Romadır” yazısını paylaştı.
Söylediği, yeni bir söz değil; daha önce birçok kez bu ifade söylenildi. Amerika’da güncelliğini koruyan bir konu: Yeni Roma Amerika mı yoksa değil mi?
Washington DC'de eski bir Roma vatandaşına bir tur attırsanız, muhtemelen kendi ülkesine ürkütücü bir benzerlik bulurdu.
ABD Kongre Binası (Capitol) beyaz mermeri ve sütunları ile Eski Roma’yı hatırlatıyor. ABD Senatosu ile Roma Senatosu arasındaki benzerlikleri ve Yüksek Mahkeme binasının aslında bir Roma tapınağından örnek alınarak yapıldığını fark edeceklerdi.
Lincoln Anıtı'nın Yunanistan'daki Parthenon'un bir taklidi olduğunu ve Jefferson Anıtı'nın kısmen Roma Pantheon'undan türetildiğini göreceklerdi. Ceplerine uzandıklarında, paralarının üzerinde Roma Sezarları'nın paralarından örnek alınarak yapılmış başkan portreleri ve Amerikan dolarlarını süsleyen Latince ifadeler bulacaklar.
“E Pluribus Unum” (Çokluktan birliğe), ABD’nin ilk resmi sloganlarından biri. Birkaç (13) eyaletin bir araya gelerek ABD’nin temellerini atmasını; federasyonun/ birleşik devletlerin kurulmasını ifade ediyor.
Amerika; kuruluşunda Roma’dan referans alsa da zamanla eşi benzeri görülmemiş bir Küresel Roma İmparatorluğuna dönüştü. Süper güç/ hegemonik olma hali; Roma’nın idari unsurlarını barındırması ve ilişki kurduğu toplumlar ile etkileşimi ile açıklanabilir.
Roma'nın büyük bir imparatorluk gücü olarak yükselişi; yavaş ve düzensizdi. Genişlemesi planlanmamıştı. Romalılar, enerjik ve aktif bir halktı; savaşları kazandılar ve kaybettiler.
Dost halklarla ittifaklar kurdular ve düşmanlarının şehirlerini yok ettiler ama yüzyıllar boyunca bir imparatorluk gücü olma bilincine sahip değillerdi. Yavaş yavaş, orta ve güney İtalya'yı boyunduruk altına aldılar ve Latinler ve yarımadadaki diğer halklarla bir ittifak sistemi oluşturdular.
ABD'nin erken gelişimi, Roma'nınkine benzer miydi? Bir imparatorluğun geliştiğine dair birçok işaret arasında Amerikan cumhuriyetinin oluşumu, Amerikan idealizmi ve özgürlük sevgisi, federalleşme ve ortak dış politikanın benimsenmesi; Roma ile özdeşleştirildi.
Roma gibi Amerika da merkezden uzakta idi. ABD, uzun süre kendi iç sorunu ile ilgilendi. ABD büyümek için dışarıdan gelen göçe ve yeni yerleşimcilere ihtiyaç duyuyordu. Roma’nın, vatandaşlığını kabul edenlere sunduğu; toprak, güvenlik ve özgürlük gibi.
ABD’nin Irak ve Afganistan Savaşı yani “terörü kendi topraklarında engellediği” iddiası; Roma’nın Kartaca ve Makedonya Savaşlarına benzer. Devlet, gereksiz askeri harekatlar sonucu idari kurumlar anlamında gerilemeye başlar.
ABD, her ne kadar “adil ve mükemmel bir demokrasi”yi işlettiğini iddia etse de “gerçeklilik duygusu”nu kaybetmiş sonuç olarak da düşüşe geçmiştir.
Dünyayı kontrol etmek bir yanılsamadır. Önemli olan devletin, kendi benliğini kontrol edebilme kapasitesine sahip olmasıdır. İmparatorluklar, emperyalizmi işlettikleri ve kabullendikleri takdirde kendi iç yönetimlerini kaybedecektir. Tarih buna şahit.
1991'de Soğuk Savaş'ın sonunda Sovyetler Birliği dağıldığında, ABD ayakta duran dünya gücüydü; Roma gibi. Roma, döneminde bölgenin en büyük imparatorluğuydu.
ABD, statüsünü sürdürebilmek için askeri harcamalarını arttırarak ‘Dünya Polisi’ rolünü üstlendi.
Küresel Süper Güç ABD’nin dünyanın dört bir köşesine yaptığı askeri angajman ve kapsamlı müdahale ile küresel erişimi artık tartışılıyor.
Roma büyüdükçe askere ihtiyaç duydu. Zaptettiği topraklarda kanun ve nizamı koruması için asker gerekliydi. Ancak yeterince askeri olmayan Roma hem vergi hem de asker kaynağı için vatandaşlık verecekti.
Sonunda yeterli korumadan ve geniş ordusunu destekleyecek paradan yoksun kalan Roma şehri, MS 476 yılında Germen kabilelerinin eline geçti.
Dünya üzerinde Tek Kutuplu Hegemonyayı dayatan ABD; kendi içerisinde tıpkı Roma veya herhangi bir medeniyet gibi, bugün çok kutuplaşmış durumdadır. Sosyal ve politik vakalarda zamanla ayrışım gün yüzüne çıkmaya başladı.
Bu kutuplaşma, sağlık, hizmetler, vergilendirme, göç, iklim değişikliği ve sosyal konular gibi alanlardaki politika pozisyonlarına yansıyor. ABD, kendi içerisinde coğrafi, kültürel ve demografik bölünme ile yüzleşmektedir.
Dijitalleşme, bölünmeyi hızlandırmakta. Haber, eğlence ve farklı mecralarda yayın yapan sosyal medya, yeni kimliklere kapı aralıyor. Dijital deneyim; sosyal medyada yeni vatandaş profillerini ortaya çıkartıyor.
Roma, son döneminde iç çatışma, siyasi kutuplaşma ve güç mücadelesi ile karşı karşıya kaldığında; imparatorluk çoktan zayıflamaya başlamıştı.
Benzer şekilde, ABD’de siyasi kutuplaşma ve derin bölünmeler son yıllarda daha belirgin hale geldi ve ülkenin kritik sorunları ele alma ve ortak zemin bulma yeteneğini etkiledi.
ABD; siyasi kargaşa ve sallantılı ekonomisi ile ‘yenilmez’ değil.
Hegemonik Güç ABD; dünyaya özgürlük ve demokrasi götürüyor mu? Önce ABD gerçekten tek süper güç mü? Bu sorgulanmalı.
Roma gibi ABD’ye de yüklenen anlam, aşırı abartılı. Amerika geriye gidiyor.
Trump yönetimi sırasında duyduğumuz bir ifade; “odada yetişkinler” var. Uzun bir geçmişi olan ve bir yanılsama olan temel fikir, uygunsuz ve çocuksu bir genel müdürün etrafındaki deneyimli danışmanlar tarafından, onlar tarafından değilse bile hükümet genelindeki yetenekli kariyer profesyonelleri tarafından kontrol altında tutulabileceğiydi.
ABD Derin Devleti, Trump’ı ‘Beyaz Ev’de kontrol altına almak için; Elon Musk’ı onun yanına mı iliştirdi?
“Lanet Sistemin Tamamı Suçludur. Kölelik ve ırkçılık polislikle iç içe.”
Afroamerikalı göstericilerin en meşhur sloganı… Öfkeli Amerikalılar, haklı talepleri için yürüyüşe geçtiğinde; kalabalık, anında yağmalamaya girişebiliyor. Sadece siyahiler değil beyazlar, Hispanikler de yağmalamadan nasiplerini almaktalar. Roma da yağmalanmıştı.
Büyük Buhranı tekrar yaşama ihtimali gün geçtikçe artan ABD’de, Trump’ın; “yeni bir altın çağ” yaşatacağı iddiası gerçekleşecek mi? Trump’ın ‘altın çağı’ için ekran yüzü/ yeni yıldızı Elon Musk.
Elon Musk nasıl bir oyunun! içerisinde?
Musk ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in en az iki yıldır düzenli olarak iletişim halinde olduğu ortaya çıktı. Şimdi jeopolitik nüfuzunu büyük ölçüde genişletmenin eşiğinde görünüyor.
Dünya, İklim Değişikliğine çözüm arayışına sürüklenirken; Elon Musk tamamen elektrikle çalışan Tesla Model S arabası ile devlet başkanları ile kur yapıyor.
SpaceX, Falcon 9 roketleriyle uzay seyahati sektörüne zaten hakim. Starlink internet uydu sistemi ile Musk’ın; Pentagon ve NASA ile iş birliği yaparak elde ettiği devlet sırlarına erişim, jeopolitik açıdan özellikle tartışmalıdır. Ancak Musk ile Putin arasındaki görüşmelere gelince, Musk'ın güvenlik düzenlemelerini ihlal ettiğine dair bugüne kadar hiçbir kanıt yok. Fakat yine de ordu ve istihbarat Musk’a bağımlı hale getirildi.
Musk, Tesla ve Starlink ile ekonomik ve jeopolitik arenada at koşturuyor. X platformunu, devlet başkanlarının emrine sunması da dikkat çekici.
Musk, Trump'ın danışmanı olarak jeopolitikada daha da belirgin bir rol üstleniyor.
Amerika’yı Roma’ya dönüştürmek isteyen kim?
Türkiye ve Dünya Müslümanları; Yeni Roma/Amerika karşısında nasıl tutum takınmalı?
Sahi, Elon Musk: “Avrupa Ölüyor” adlı, Avrupa’nın nüfus artış oranını paylaştığı haritada Türkiye’nin de yer almasını nasıl yorumlayacağız? Avrupa üremiyor/ ürüyor; köpek sayısı doğan çocuk sayısını geçiyor. Çocuk yok köpek var.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “her aileye en az üç çocuk” tavsiyesini hatırladınız mı?
.
Mehmet Yıldırım, dikGAZETE.com
https://x.com/elonmusk/status/1859478264177115362
https://www.themontrealreview.com/2009/Is-America-the-New-Rome.php
https://www.aa.com.tr/tr/analiz/trump-amerikasi-nin-yeni-fenomeni-yasama-yargi-yurutme-ve-elon-musk/3399762
https://www.aa.com.tr/tr/analiz/xodus-elon-muski-yipratabilir-mi/3400876
https://www.theatlantic.com/magazine/archive/2021/04/no-really-are-we-rome/618075/
https://www.jstor.org/stable/j.ctt9qf8v1.4
https://www.fpri.org/article/2003/01/america-new-roman-empire/
https://www.heritage.org/budget-and-spending/commentary/has-america-entered-the-fallrome
https://blackagendareport.com/whole-damn-system-guilty-hell-taking-control-police
https://www.vox.com/the-gray-area/380428/america-democracy-politics-ancientrome-2024-election
https://www.theguardian.com/books/article/2024/may/09/situation-room-stephanopoulos-trump-white-house
https://fs.blog/is-america-a-new-rome/
https://www.theatlantic.com/magazine/archive/2021/04/no-really-are-we-rome/618075/
https://www.nzz.ch/english/he-talks-to-putin-on-the-phone-and-advocates-for-china-a-look-at-elon-musks-network-of-power-ld.1855625
https://x.com/elonmusk/status/1857958440481538145