Yeni Dini Hareketlerin Ortaya Çıkışı
Sanayileşmiş toplumlarda ortaya çıkan yeni dini hareketler, değişen toplumsal ve kültürel farklılıklar akabinde ortaya çıkmıştır.
Geleneksel değerlerin yıkılmasıyla birlikte modern dünyada yalnızlaşan birey, materyalist dünya algısı karşısında bireysel bir hal almıştır.
Söz konusu toplumsal koşullar, yeni dini hareketlerin ortaya çıkmasında itici kuvvet olmuştur.
Toplumun marjinal grupları, istedikleri ekonomik refaha uygun bir şekilde yaşayamayınca problemlerinin dini açıdan açıklanması için belirli dini gruplara yönelmektedirler.
Yeni dini hareketlerin ortaya çıkışını ele alan bir başka yaklaşım ise göreli yoksunluk yaklaşımıdır.
Bu yaklaşıma göre toplumda bazı kişiler, her ne kadar varlıklı ve eğitimli ailelerden ortaya çıkmış olmalarına rağmen yalnızlık duygusu yaşayabilmektedirler.
Bireyler, yalnızlık duygusunu aşmak için samimi bir ortam yakalayabilecekleri dini gruplara üye olmaktadırlar. Daha çok gençlerin ilgi gösterdiği dini hareketler, insanların daha özgür ve alternatif bir yaşam tarzı talep etmesi sebebiyle bu tarz dini gruplara yönelimler artmaktadır. (1)
Yeni dini hareketlerin doğmasında bir başka itici faktör ise sekülerleşme tezidir.
Modern dünyaya geçişle birlikte geleneksel din ve değerlerin gözden düşmesi bu süreci hızlandırmıştır.
Sanayi öncesi dönemde din, her yerdeydi ve insanların sosyal hayatlarına değinceye dek etkili olmaktaydı. Günümüzde ise modernleşme öncesinde olan dini otorite zayıflamış ve hukuk, eğitim ve bilim alanlarında rasyonel bir yol izlenmiştir. (2)
1950 sonrasında savaşlar, komünizmin yarattığı endişe ve materyalizmin yükselmesi toplumda hızlı bir dönüşüm ortaya çıkarmıştır.
Değişimlerin en belirgin göründüğü alanlardan biri de aile ve din kurumlarıdır. Modernleşmeyle birlikte insanlar geleneksel dinden uzaklaşmış ve aile ile olan bağlar da zayıflamıştır.
Kilise, insanların sadece gerekli gördüğü zamanlarda uğradıkları bir mekân haline gelmiş ve aileler yanında geçirilen süreler azalmıştır.
Kurumsal olan kilisenin öğretilerinden memnun olmayanları etrafında toplamaya çalışan yeni dini hareketler, aynı zamanda bireylerle birlikte aile samimiyeti kurmayı hedeflemektedir.
Söz konusu dini hareketlerden biri olan Moounculuk, “birleşik aile” adı ile de bilinmektedir. (3)
Yeni dini hareketler, daha çok ekonomik anlamda iyi olan ülkelerde artış göstermektedir. Amerika ve İngiltere bu ülkelerden bazılarıdır.
Söz konusu hareketlerin popülerlik kazanmasında kilisenin kendini güncelleyememesi ve toplumun ihtiyaçlarına cevap verememesi etkili olmuştur.
Sekülerleşmeyle birlikte öteki alemin yerini artık modern dünyanın kutsalları almış ve akıl ön plana çıkarılmıştır.
Gelişen teknoloji, modern hayatın insanlara sunduğu olanaklar, kitle iletişim araçlarının artması ve refah, toplumun yükselmesi içinde bireyler, aynı zamanda bu köklü değişimler karşısında bireysel bir yalnızlık ve yetersizlik duygusuna kapılmıştır.
Materyalist ve rasyonel dünyada oluşan manevi boşluk, kişileri söz konusu yeni dini hareketlere yöneltmede itici güç olmuştur. (4)
.
Hande Ustamahmut, dikGAZETE.com
(1) Ezber Bodur, “Moonculuk Hareketi ve Türkiye’de Benzer Bir Cemaat Yapılanmasının Sosyolojik Analizi”, (ts.), 16-17.
(2) Bodur, “Moonculuk Hareketi ve Türkiye’de Benzer Bir Cemaat Yapılanmasının Sosyolojik Analizi”, 18.
(3) Mehmet Ali Kirman, Yeni dini hareketler sosyolojisi (Birleşik Yayınevi, 2010), 20-21.
(4) Cengiz Kanik, “Batı’da Ortaya Çıkan Yeni Dinî Hareketlere Genel Bir Bakış”, (ts.), 181.
Kaynakça
Bodur, Ezber. “Moonculuk Hareketi ve Türkiye’de Benzer Bir Cemaat Yapılanmasının Sosyolojik Analizi”, 27.
Kanik, Cengiz. “Batı’da Ortaya Çıkan Yeni Dinî Hareketlere Genel Bir Bakış”, 13.
Kirman, Mehmet Ali. Yeni dini hareketler sosyolojisi. Birleşik Yayınevi, 2010.