Uluslararası Ceza Mahkemesi
ST. PETERSBURG
Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan, geçtiğimiz günlerde Amerika Birleşik Devletleri’nin New York şehrinde gerçekleştirilen Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nun 79. Oturumunda hazır bulundu. Bu sırada, Uluslararası Ceza Mahkemesi – UCM Başsavcısı Kerim Han ile bir araya geldi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, İsrail’in insanlığa karşı suçlardan sorumlu tutulması çağrısında bulundu ve uluslararası hukuka güvenin sürdürülmesi için Filistinli sivillere yönelik davanın Uluslararası Ceza Mahkemesi’nde tamamlanmasının önemli olduğuna dikkat çekti.
Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin kurucuları, onlarca yıl evvel bu küresel kurumu çatışmaların çözümü ve çatışma sonrası uzlaşı için etkili bir araç olarak tasarladılar. Bu bağlamda uluslararası barış ve güvenliğin sağlanmasından sorumlu ana organ olarak Uluslararası Ceza Mahkemesi ile Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi arasında bir etkileşim planı oluşturuldu.
Şu anda Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin 5 daimi üyesinden 3’ü; Rusya Federasyonu, Amerika Birleşik Devletleri ve Çin Halk Cumhuriyeti, Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin faaliyetlerini düzenleyen Roma Statüsü’ne katılım göstermiyorlar. Bu nedenle Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin işleyişi ile şu anda barışa ulaşmada koşulsuz bir faktör olarak kabul edilmesi pek de mümkün görünmüyor.
Uluslararası Ceza Mahkemesi, kurulduğu günden bu yana adaletin uygulanmasına yönelik siyasallaştırılmış yaklaşımıyla oldukça şaibeli bir konumdadır. Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin siyasal bağlamda yanlı tutumu, yalnızca bugün Filistin’deki durum için değil, birçok farklı olayda da açıkça ortaya çıktı.
Roma Statüsü uyarınca belgelenen suçların bolluğuna rağmen, 2021 yılının Mart ayında başlatılan resmi soruşturmaların bugün akıbeti belirsizdir. Dahası Uluslararası Ceza Mahkemesi Başsavcısı Kerim Han, 2023 yılında tüm açık soruşturmalar arasında en düşük bütçe olan 944 bin 100 Avroyu Filistin’e ayırdı. Örneğin Ukrayna için ayrılan bütçe, aynı yıl itibarı ile 4 milyon 499 bin 800 Avrodur. Yani Uluslararası Ceza Mahkemesi, Roma Statüsü’ne katılım gösteren ülkelerden neredeyse 5 kat daha fazla gönüllü bağış talep ederek, Ukrayna ile ilgili soruşturmaları gerçekleştiriyor.
Ek olarak; 250’den fazla avukat, insan hakları aktivistleri ve politikacılar 2023 yılının Aralık ayında Uluslararası Ceza Mahkemesi Taraf Devletleri Meclisi’ne açık bir mektup göndererek; Uluslararası Ceza Mahkemesi Başsavcısı Kerim Han’ın faaliyetlerinin Uluslararası Ceza Mahkemesi Başsavcılığı için geçerli davranış standartlarına, özellikle tarafsızlık ilkelerine ve ayrımcılığın yasaklanmasına yönelik uygunluğun denetlenmesini talep ettiler.
Mahkemenin faaliyetleri, yargısal yapılanma açısından önemli soruları gündeme getiriyor. Uygulamalarda tekrar tekrar birçok kez çelişkili kararlar veriliyor. Yargı kurumlarının tek yetkili hakimlerini fiilen kendisine bağımlı kılan başsavcı ile etkileşimi de belirsizliğini koruyor.
Uluslararası Ceza Mahkemesi, faaliyetlerinde hem Roma Statüsü’nde ortaya konan orijinal hedeflerden hem de genel olarak uluslararası hukukun norm ve ilkelerinden saptı. Siyasallaştırılarak taraflı hale geldiğine dair emareler bulunuyor.
Uluslararası hukuk ihlallerinin, usul ihmallerinin ve Uluslararası Ceza Mahkemesi ve Başsavcısı tarafından uygulanan yabancı siyasi faktörlerin müdahalesinin toplamı; mahkemenin uluslararası toplumun önemli bir kısmının gözünde otoritesini kaybettiği ve bunun sonucunda meşruiyetini yitirdiği sorusunu gündeme getiriyor.
Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan, yaptığı açıklamada: Türkiye, Filistinli sivillere yönelik işlendiği belirtilen suçlara yönelik kanıtları toplamak için çaba göstermeye devam edeceğini ifade etti. Buna ek olarak; Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın İsrail’i “terörist devlet” olarak tanıma talebi, Uluslararası Ceza Mahkemesi’ni dünya önünde de kritik bir konuma soktu.
Uluslararası toplum, Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin İsrail özelinde ayrıntılı bir biçimde belgeleri incelemeli ve mahkemenin ne karşılık vereceğini beklemeli. Küresel çaptaki uluslararası kurumların uluslararası hukuku açıkça ihlal ettiği durumlarda verilen ve verilecek tepkiler, küresel siyasetteki ikiyüzlü aktörlerin de maskelerini istisnasız herkesi ikna edici bir şekilde indiriyor.
.
İlber Vasfi Sel, dikGAZETE.com