Bakü, AZERBAYCAN
Sovyetler Birliği döneminde, 1920 yılında, Fransa’nın başkenti Paris’te yayınlanan “L’œuvre” gazetesinde yer alan haberde şu ifadeler kullanılıyor;
SSCB, Zangezur'u Ermenilere verdi?
“Sovyetler Birliği, Ermenistan Cumhuriyeti ile Tatarların yaşadığı Azerbaycan'ın Zangezur bölgesinin Ermenistan'a devredildiği bir anlaşma imzaladı.
Güney Kafkasya, Rus İmparatorluğu'nun bir parçası olduktan sonra, geleneksel olarak tüm Türk halklarını Tatar olarak adlandıran Rus makamları, onları diğer Türk halklarından ayırt etmek için Azerilere Kafkas, Azeri veya “Aderbejan Tatarları” adını vermeye başladı.”
-Fransız gazetesi L'œuvre, Paris 1920-
*
Rusların Ermenistan’a bıraktığı Zangezur bölgesinin önemi...
Azerbaycan’ın güneybatı bölgesine düşen bölgeyi Ruslar, 10 Şubat 1828 yılında Kaçar Hanlığı (İran) ile imzalanan Türkmençay Anlaşması sonrasında adım adım giderek Ermenilere tamamen teslim etti.
Bu anlaşmaya Ruslar’ın koyduğu 15. madde ile Ermenilerin bölgeye göçü başlamış ve nüfus yapısı değiştirilmekle Türkler azınlığa düşürülmüştür. Ruslar, daha sonrasında da Ermeni işgaline ortak oldu.
O sıralar Osmanlı Devleti ile savaş ve sürekli çekişme halinde olan Ruslar, Ermenileri de silahlandırarak bölgede otorite boşluğu oluşturma amacındaydı.
Kafkaslardaki oyunun bir parçası olan Ermeniler, bu amaçla bir taraftan da Anadolu’da kullanılmak isteniyordu.
Nahçivan ile Azerbaycan’ın arasında bir set olarak çekilen Zengezur bölgesi, Azerbaycan’ın toprağı olarak kalsa Türkiye ve Azerbaycan, sınır komşusu olacaktı.
Dahası Ruslar, Karabağ’ın işgalinde de Ermenistan’a açık destek vererek, Azerbaycan - Nahcivan hattını da koparmış ve Türkiye - Azerbaycan arasındaki duvarın daha güçlü hale getirilmesine sebep olmuş, Türkiye ile Türk dünyasının birlikteliğini de engellemeye çalışmıştır.
Azerbaycan toprağı olan Zengezur’un, Ruslar tarafından planlı bir şekilde Azerbaycan’dan koparılması ile daha sonra Azerbaycan’ın diğer vatan topraklarının Ermeniler tarafından işgal edilmesinin de önü açılmıştır.
Devamında, 1988-1994 yıllarında Ermenilerin, Zengazur’un kalan kısmındaki Laçin, Zengilan, Gubatlı’yı da ele geçirmesi ile işgal son halini almıştır.
Azerbaycan’ın Laçin, Kubadlı ve Zengilan rayonlarının dahil olduğu tarihi bölge, Sovyetler döneminde, Stalin’in Ermenistan’a bir hediyesi olarak verildi.
Yaklaşık 43 kilometrelik tarihi Zengezur bölgesinin Azerbaycan ile Nahcivan’ı ayırması, Rusya’nın bu kadar küçük bir toprak parçasını kullanarak yaptığı büyük stratejinin de göstergesi.
Kasım 2020’de Azerbaycan’ın zaferi ile sonuçlanan 44 günlük İkinci Dağlık Karabağ Savaşı sonrası sadece Azerbaycan’ın değil, dünyanın da gündemine gelen Zengazur ile Kafkasya’nın güneyinde dengeler de gözle görülür biçimde değişti.
“Zengazur Koridoru”nun önemini her fırsatta dile getiren Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan dostluğu ile birlikte, Türkiye ile Azerbaycan arasındaki karşılıklı askeri, siyasi ve ekonomik işbirliği anlaşmalarının olumlu sonuçlarının yanında “Zengazur Koridoru”nun da adım adım gerçeğe dönüşmesi sonucunda Türkiye, Hazar kıyılarına, Azerbaycan da Edirne’ye kadar uzanmış olacak.
.
Nərmin Novruzova, dikGAZETE.com