Bakü, AZERBAYCAN
Prag'da Avrupa Birliği Konseyi Başkanı Charles Michel ve Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un inisiyatifiyle Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan arasında gerçekleşen dört taraflı toplantı, beş saatten fazla sürdü.
Bu buluşmanın en büyük başarısı Ermenistan'ın Azerbaycan'ın toprak bütünlüğünü ve egemenliğini tanımasıydı.
Bu çok olumlu bir nokta.
Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'in yürüttüğü dengeli politika sonucunda Azerbaycan, Avrupa'da ve dünyada güçlü bir devlet ve güvenilir bir enerji ortağı olarak zaten tanınmakta ve bu ilişki sürdürülmektedir.
Zaten tüm dünya halkı, Karabağ'ın Azerbaycan olduğunu açıkça biliyor ve bu Azerbaycan'ın yürüttüğü politikanın en büyük sonucudur.
Azerbaycan Cumhurbaşkanının da belirttiği gibi, Karabağ'da yaşayan Ermeniler, ülkenin geri kalan vatandaşları gibi tüm haklardan yararlanacaklar.
Diğer ülkelerin bu meseleye müdahale etme girişimlerini engelleyerek Devlet Başkanı, haklı olarak Karabağ'da yaşayan Ermenilerin bizim vatandaşlarımız olduğunu ve Azerbaycan'ın Ermenistan da dahil olmak üzere belirli bir ülkeyle kaderlerini, geleceklerini, -çünkü bu Azerbaycan'ın iç meselesi olduğu için- tartışmaya niyetli olmadığını vurguladı.
Bilindiği gibi, 13 Eylül'de Ermeni Silahlı Kuvvetlerinin şartlı Ermenistan - Azerbaycan sınırındaki çatışmadan sonra, Paşinyan derhal dikkatini çekmek için Fransız Başkan Macron'a çağrıda bulundu.
İlk başta Macron, gerginliğin daha da artmasının kabul edilemezliğini ilan etti ve görünüşe göre Paşinyan'ı ve genel olarak Ermenistan'ın Azerbaycan'la çatışmadaki tutumunu destekledi.
Ancak Prag buluşmasının gösterdiği gibi, Ermeni tarafının, sınırların egemenliğinin ve yıkılmazlığının karşılıklı olarak tanınması da dahil olmak üzere, barışçıl müzakere gündemini torpillemeye yönelik çabaları boşa harcanmıştır.
Bu üç önemli gerçeği işaret etmektedir;
Birincisi;
Prag toplantısının son beyanında Azerbaycan ve Ermenistan, birbirlerinin toprak bütünlüğünü ve egemenliğini tanıdılar, temel belge olarak ise BM Tüzüğü alındı.
Diplomatik dilden, sıradan dile çevrildiğinde bu, Karabağ'ın Azerbaycan'ın ayrılmaz bir parçası olduğunu resmen teyit etmektedir.
Burada egemenlik ilkesinden bahsedilmesi dikkat çekicidir; bu da Ermenistan'ın Azerbaycan'ın Karabağ'a karşı egemenliğini tanıdığını göstermektedir.
Bu önemli bir siyasi eylemdir; Bakü'nün bir başka zaferini ve Erivan'ın diplomatik başarısızlığını ve aynı zamanda saygın Avrupa sahasında da işaret etmektedir.
Aynı zamanda, Zangezur koridorunun Prag müzakerelerinin gündemine hiçbir ilgisi olmadığı, bunun Ermenistan'ın “Üçlü beyan yükümlülüğü” olduğu ve Bakü, Brüksel ve Prag'dan hiç kimsenin onu iptal etmediği vurgulanmalıdır.
İkincisi;
Prag'daki son açıklamaya göre, Azerbaycan'ın ısrar ettiği gibi, yakın gelecekte sınırın sınırlandırılmasına ilişkin komisyonlar toplantısı yapılması kararlaştırıldı.
Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'in 23 Mayıs'ta Azerbaycan ve Ermenistan arasındaki devlet sınırını sınırlandırmak için devlet komisyonu kurduğunu kaydedelim.
Ve kelimenin tam anlamıyla ertesi gün (24 Mayıs) Azerbaycan ve Ermeni sınır komisyonları temsilcilerinin ilk buluşması gerçekleşti.
Taraflar daha sonra sınırlandırma sürecini ilerletmeye ve diğer konularda çalışmaya hazır olduklarını doğruladılar.
Ayrıca, bir sonraki komisyon toplantılarının sadece devletlerarası sınırda değil, diğer yerlerde, özellikle Moskova'da ikinci bir toplantıyı, üçüncüsünü Brüksel'de organize etmenin fizibilitesine ilişkin bir anlaşmaya varılmıştır.
Son olarak üçüncüsü;
Prag'da Ermeni tarafının ısrar ettiği AB sivil misyonunun görevlerine açıklık getirildi.
Paşinyan'ın ve tüm dünya Ermenilerinin, Paris ve Brüksel'e askeri-politik destek için umutlarının burada kesin ve geri dönülmez bir şekilde dağıldığını, misyon fikrini reddetmediklerini, ancak faaliyet alanını Ermenistan'daki sınır çizgisiyle sıkı sıkıya sınırladıklarını güvenle söyleyebiliriz.
İlham Aliyev, Azerbaycan'ın konumunu sağlam ve sarsılmaz bir şekilde tekrar ifade ettikten sonra, misyonun sadece Ermenistan topraklarında bulunacağına karar verildi!
Avrupa Konseyi Başkanı Charles Michel'in, dört taraflı toplantı sonrasında ‘Twitter' hesabından yazdığı gibi, Avrupa Azerbaycan-Ermeni barış gündeminin Avrupalı destekçilerinin tutumuna ilişkin olarak “AB, Azerbaycan-Ermenistan barış sürecinin yeniden canlandırılmasını savunmakta ve bu yönde ve devam etmekte olan çabalara destek olmaya hazırdır” dedi.
Bu da Avrupa Birliği'nin Avrupa'nın güvenilir ortağı ve enerji güvenliğinin garantörü olarak Azerbaycan'a olan güven tutumundan bahsediyor.
Prag'da gerçekleşen buluşmada Avrupa Birliği, Azerbaycan'a uluslararası misyonun sadece Ermenistan topraklarına yerleştirilmesi konusunda ikinci sırada yer vererek, Bakü'nün çıkarlarının Erivan'ın isteklerinden çok daha yüksek olduğunu bir kez daha gösterdi.
Ve bu, Ermeni tarafının Azerbaycan'ın, bölgedeki barışçıl çabalarını torpido haline getirme girişimlerinin engellenmesine açıkça katkıda bulunan oldukça önemli bir nüanstır.
Prag'da “Avrupa Kıtasında Barış ve Güvenlik” konulu yuvarlak masa toplantısında konuşan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'in Ermenistan'a daha önce önerdiği barışçıl çözüm için temel ilkeleri dile getirdiğini de belirtmek önemlidir.
Sarkisyan, İkinci Karabağ Savaşından sonra bölgede yeni bir durumun geliştiğini ve Ermeni askeri birliğinin 30 yıllık işgaline, yıkımına ve kötülüklerine rağmen Azerbaycan'ın Erivan'la barış anlaşması imzalamak için bir teklifte bulunduğunu hatırlattı.
“Azerbaycan tarafından önerilen beş ilke, barış anlaşmasının temelini oluşturmalıdır:
- devletlerin egemenliğinin, toprak bütünlüğünün, uluslararası kabul görmüş sınırların dokunulmazlığının ve birbirlerinin siyasi bağımsızlığının karşılıklı olarak tanınması;
- devletlerin birbirlerine karşı toprak iddialarının yokluğunun karşılıklı olarak teyidi ve gelecekte bu iddianın reddedilmesine ilişkin yasal bir yükümlülüğün kabul edilmesi;
- devletlerarası ilişkilerde güvenlik tehdidinin yaratılmasının reddedilmesi, birbirinin siyasi bağımsızlığına ve toprak bütünlüğüne yönelik tehditlerin ve gücün kullanılmasının yanı sıra BM Tüzüğünün amaçlarına uymayan diğer gerçeklerin kullanılması;
- devlet sınırının sınırlandırılması ve diplomatik ilişkilerin kurulması;
- ulaştırma iletişiminin ve iletişiminin açılması, diğer ilgili iletişimin kurulması ve karşılıklı çıkarların diğer alanlarında işbirliğinin kurulması."
Böylece Cumhurbaşkanı Aliyev, başta Ermenistan yönetimi olmak üzere, barış anlaşması müzakerelerinin ertelenmemesi gerektiğini, mümkün olan en kısa sürede sonuçlandırılması gerektiğini açıkça belirtti.
İşte bu mesaj, şimdi Erivan'da takip edilmeli ve Brüksel barış gündeminin yeni şartlarını yerine getirmelidir.
Birçok açıdan önemli olan Prag'daki tarihi zirvede, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Ermenistan Başbakanı Nikola Paşinyan buluşması gerçekleşti.
İki devlet başkanı, ülkeleri arasındaki ilişkilerin yeniden tesis edilme olasılığını tartıştılar.
Daha önce sadece telefonla iletişim kurmuşlardı ve Prag buluşması, hala Türklere karşı nefret besleyen ve bundan siyasi puan kazanmaya çalışan Ermeni intikamcılar için kesinlikle üzücü bir gerçek haline geldi.
Fakat orada “savaş şahinleri” diliyle ne olursa olsun, Ermenistan'ın barış içinde yaşamayı yeniden öğrenmenin, herkesle iyi komşuluk ilişkilerine alışmanın, genel olarak akıl-zihni öğrenmenin ve Bakü ve Ankara'dan kaliteli hayatın düzenlenmesi konusunda ustalık dersleri almanın zamanı geldiği açıktır.
Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan, Paşinyan'la olan tam zamanlı iletişiminin sonuçlarını oldukça olumlu değerlendirdi, ancak Türkiye'nin dinamik ve üretken müzakerelere destek olduğu bilinse de bu da Paşinyan'ın siyasi katılımcısını bile korkutabilirdi.
Ancak Ermenistan Başbakanının yüzündeki ifadesi, kendisinin talep etmeye değil, şartları kabul etmeye geldiğini ifade etti; en iyi ihtimalle küçük bir karşı argüman ortaya koymak için.
Ancak toplantıda Erdoğan, hem karizmatik hem ikna edici hem de Paşinyan'a karşı son derece dürüsttü.
Ve ileri-geri sallanan kurnaz Ermeni başbakanıyla kıyaslandığında açıkça zirvedeydi.
Ancak, tüm Avrupalı politikacıların ve yetkililerin üstünde, İlham Aliyev ve Recep Tayyip Erdoğan hem kelimenin tam anlamıyla hem de mecazi anlamda zirvede idi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Paşinyan'la Avrupa Siyasi Topluluğu Zirvesinin kenarlarında görüştükten sonra Ermenistan'la ilişkilerin iyileştirilmesine inandığını belirtti.
Paşinyan'la buluşmanın samimi bir ortamda gerçekleştiğini de sözlerine ekleyen Cumhurbaşkanı Erdoğan; “Bölgemizde iyi komşuluk ilişkileri temelinde tam normalleşme hedefimize ulaşabileceğimize içtenlikle inanıyorum” dedi.
Erdoğan, “Bu toplantı sırasında bazı talepler öne sürüldü. Bu gerekliliklere göre özel temsilcilerimizi ve Dışişleri Bakanlarımızı gönderdik. Onların görüşmesinden sonra sonuca göre adımlar atacağız" dedi.
Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan Prag'daki basın toplantısında aynı zamanda Ankara'nın herhangi bir şart koymadığını da belirtti; “Ön koşullarımız yok. Biz sadece şunu söylüyoruz; Azerbaycan'la barış anlaşmasını imzalayın. Bundan sonra bizimle hiçbir sorun yaşamayacaksınız. Kapılarımızı, havamızı, arabalarımızı ve demiryollarımızı açıyoruz."
Erdoğan'ın açıklamalarındaki iyimserlik notları gerçekten güçlü ve samimi geliyor ve Prag'daki toplantının gerçekten çığır açtığına inanmak istiyorum.
En azından zirvenin kenarlarında Ermenistan'ın nihayet Karabağ da dahil olmak üzere Azerbaycan'ın toprak bütünlüğünü tanıması ve bu Ankara'nın ana işareti olması sayesinde Erivan'la diplomatik ve ekonomik ilişkilerin kurulmasına ilişkin tartışmaya devam etmek mümkündür.
Erivan medyasına verdiği röportajda Ermeni askeri uzman Albay Ike Nagapetyan'ın görüşüne göre; “Türkiye, Suriye, Irak, Akdeniz, Arap Ülkeleri, Orta Asya, Güney Kafkasya'da nüfuzuyla bölgesel bir süper güç haline geldi ve şimdi bu ülke, bölgede ağır bir güçtür.”
Askeri uzman Albay Ike Nagapetyan’ın aynı röportajdaki görüşleri daha sonra şu ifadelerle sürüyor:
“Sarkisyan, Türkiye ve Ermenistan ilişkilerinin “Fil ve Mosska” masalındaki sahneyi andırdığını belirtti.
Paşinyan, ABD'yi ve İngiltere'yi dahil ederek Türkiye'yi bir şekilde etkilemeye çalışıyor ve görünüşe göre 1952'de Türkiye'nin güçlendirilmesinin temel taşının ABD'nin onu NATO'ya davet ederek attığını unutuyor.”
“Nikol, Türkiye'nin Ankara ve Bakü'nün çıkarlarından sona erecek her şeyi dikte edip ilerleteceğini kabul etmek zorunda kalacaklar" diyen Ermeni uzman Nagapetyan, barış anlaşmasının imzalanmasının öncelikle Ermenistan'ın gelecekteki yaşamı, tecrit politikasından çıkması, yeni gelecek vaat eden bir gelecek için önemli olduğunu açıkça anlamadığını savundu.
Sürecin dinamiğine göre, Ermenistan ve Türkiye, elbette Erivan'ın Azerbaycan'la barış anlaşmasının imzalanması için bir başka önemli zorunlu an göz önünde bulundurularak her konuda mutabakata varacaktır.
.
Nərmin Novruzova, dikGAZETE.com