8 Mart 2019 Cuma günü, Türkiye Ermenileri Patriği Mesrop Mutafyan, uzun süredir tedavi gördüğü Yedikule Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi'nde 63 yaşında hayata veda etti.
Bu ölümün, 4 Şubat 2019’da Ermeni Kilisesi'nin Vatikan'daki Temsilcisi Başepiskopos Khajag Barsamyan ve Eçmiadzin Kiliselerarası İlişkilerden Sorumlu Kıdemli Rahip Şahe Ananyan’ın Ankara'da Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu'nu ziyaret etmeleri ve görüşmede Patrik seçimlerinin de gündeme gelmesinin hemen ardından gerçekleşmesi dikkat çekici.
Ermeni kaynaklarına göre 4 Şubat 2019’da yaklaşık bir saat süren samimi diyalog esnasında Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Devlet’in Patrik Seçimi sorunu ile ilgilendiğini ve gelişmeleri takip ettiğini dile getirerek çözüme ulaşılabilmesi için sabırlı olunmasını belirtti. Bu ziyaret ve temasın Ana Taht S. Eçmiadzin’i temsilen gerçekleştiği de gelen bilgiler arasında.
Patrik Mutafyan öldü mü? Yaşamasına rağmen öldüğü açıklanmış olabilir mi?
Türkiye Ermeni Patrikliğinin resmi açıklamasına göre Mutafyan öldü.
Patrik II. Mesrob'un 8 Mart 2019 günü öğle saatlerinde kalp krizi sonucu hayatını kaybettiğini, Ermeni Vakıflar Birliği ve Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi Vakfı Başkanı Bedros Şirinoğlu, 8 Mart 2019 Cuma günü açıkladı.
4 Şubat 2019’da Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu'nu ziyaret eden bir gün sonra 5 Şubat 2019 Salı günü Ermeni Kilisesi'nin Vatikan'daki Temsilcisi Başpiskopos Khajag Barsamyan, Yedikule Surp Pırgiç Hastanesi’nde tedavisi süren Patrik Mesrob II’yi ziyaret etti.
Barsamyan’la birlikte Başpiskopos Aram Ateşyan ve Eçmiadzin Kiliselerarası İlişkilerden Sorumlu Kıdemli Rahip Şahe Ananyan da ziyarete katılmıştı.
Ermeni Cemaati için büyük bir krize dönüşen yeni patrik seçiminin bir an önce gerçekleştirilmesi için Mutafyan’ın eceliyle ölmesinden başka çözüm görülmüyordu.
Ancak bir iddia kafamı karıştırdı. Mutafyan’ın Türkiye Ermeni toplumunda krize dönüşen patrik seçiminin Uluslararası bir krize dönüşmemesi için ölmüş gösterilebileceği söylentisi mevcut.
Bu söylentinin, komplo teorisi olmaktan öte şansı yok. Çünkü Mutafyan, 10 yılı aşkın süredir frontal demans rahatsızlığı nedeniyle tedavi görmekteydi.
Demans rahatsızlığının Alzheimer düzeyinde olması durumunda Alzheimer son evresine ulaşan hastalara, 2 ile 8 yıl arasında yaşam süresi öngörülmektedir.
Bu süre ise, bu evrede hastanın tamamen başkasına bağımlı olarak yaşamasından ve yatalak duruma gelmesinden kaynaklı.
Dolayısıyla Mutafyan’ın hastalığından dolayı ölme olasılığı yüksek gibi.
Patrik seçimi ve Patrik adayları…
Ekim 2017’de Türkiye Ermenileri Patriklik Kaymakamı Başepiskopos Karekin Bekçiyan, 85. patrik seçimi hazırlıkları kapsamında olası patrik adayı ruhanilere mektup yazmıştı.
Patrik adaylarının, şahsen veya aileden Türkiye doğumlu olması gerekiyor.
Bu kritere göre patrik adayı olabilen 11 ruhaninin ismi gündeme gelmişti.
Aday olabilme statüsüne sahip isimler:
Amerika Doğu Bölgesi Ruhani Önderi Başepiskopos Khajag Barsamyan,
Amerika Doğu Bölgesi Washington Temsilcisi Başepiskopos Viken Aykazyan,
Şirag Ruhani Önderi Başepiskopos Mikael Açabahyan,
Kukark Ruhani Önderi Başepiskopos Sebuh Çulciyan,
Kudüs Patrikliği’nden Lusararabed Başepiskopos Sevan Ğaribyan,
Başepiskopos Aram Ateşyan,
Avustralya ve Yeni Zelanda Ruhani Önderi Episkopos Haygazun Nacaryan,
Brezilya Ruhani Önderi Episkopos Nareg Berberyan,
Yerevan Ruhani Önderi Başepiskobos Navasart Gıcoyan,
Ruhani Kurul Başkanı Episkopos Sahak Maşalyan
ve Patrik Kaymakamı Başepiskopos Karekin Bekçiyan olarak açıklanmıştı.
Yeni Patrik kim olacak?
Diyarbakır Silvanlı Patrik Genel Vekili Aram Ateşyan mı?
Ermeni Kilisesi'nin Vatikan Temsilcisi Başepiskopos Khajag Barsamyan mı?
Ayakkabı tamircisi bir babanın oğlu olarak 1954 yılında Diyarbakır'ın Silvan ilçesinde doğan Patrik Genel Vekili Aram Ateşyan ile 4 Temmuz 1951 Arapgir doğumlu, Ermeni Kilisesi'nin Vatikan Temsilcisi Başepiskopos Khajag Barsamyan, Patriklik seçiminde ön planda olan iki önemli isim.
Ermeni Kilisesi'nin Vatikan Temsilcisi Başepiskopos Khajag Barsamyan kimdir?
Bugün, ABD ve Kanada’da yaşayan, yaklaşık bir milyon Ermeni’den biri.
4 Temmuz 1951 Arapkir doğumlu. 6 yaşında, babası çocuklarının Ermeni kilisesine gitmesi ve Ermeni okulunda eğitim almalarını istediği için, ailece İstanbul’un Gedikpaşa semtine 1957’de taşındılar.
1971’de o tarihte ABD’de bulunan Ermeni ruhanilerinden Sırpazan Torkom Manugyan’ın gözetiminde eğitimine devam etti. Daha sonra Yafa ve Hayfa’da görev aldı.
ABD’de ilahiyat yüksek lisansını tamamladı.
Minneapolis’te St. John Üniversitesi, ardından İngiltere’de Oxford Üniversitesi’ne bir dönem devam etti.
Roma’da ikinci yüksek lisansını ve doktorasını yaptı. ABD’ye döndüğünde Torkom Sırpazan’ın yardımcısı olarak görev aldı.
1990’da Torkom Sırpazan, Kudüs’e Badriark seçilince, yerine geçti. Ve o tarihten itibaren de bu görevde bulundu.
Khajag Barsamyan, "İstanbul’un Fethi Ermenilerin önünü açtı" diyor!
Khajag Barsamyan Nisan 2017’de bir söyleşide sadece Türkiye’de değil, Fransa ve ABD’de de Ermenice bilmeyen, Ermenilerin olduğunu belirtmişti.
Ona göre; İstanbul’un fethinden sonra Ermeniler, Osmanlı İmparatorluğu döneminde önemli mevkilere geldiler.
Ermeni Cemaatine Kudüs’teki hakları o dönemde verildi.
Dışişleri eski Bakanlarından Ahmet Davutoğlu ve Diyanet İşleri eski Başkanlarından Mehmet Görmez ile tanışıyor…
14 Mart 2011’de Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, Değişim Liderleri Zirvesi için Türkiye'de bulunan ABD Ermeni Kilisesi Doğu Yakası Başpiskoposu Khajag Barsamyan'ı kabul etmişti.
Değişim Liderleri Zirvesi için Türkiye'de bulunan Barsamyan, görüşmede, kendi talebi üzerine Diyanet İşleri Başkanı Prof. Dr. Mehmet Görmez ile görüştüğünü ve görüşmesinin olumlu geçtiğini Davutoğlu’na aktarmıştı.
Amerika Kuzeydoğu Ermeni Kilisesi Dini Lideri Başpiskopos Khajag Barsamyan, Türkiye’nin New York Başkonsolosluğu müdavimlerinden…
Başpiskopos Khajag Barsamyan; 17 Mayıs 2011’de Türkiye Cumhuriyeti New York Başkonsolos Yardımcısı Ayşe Uzer’in görevinin sonlanması nedeniyle düzenlenen resepsiyona katıldığı için eleştirilmişti.
Türkevi’nde gerçekleştirilen resepsiyona, Başpiskopos Khajag Barsamyan, Süryani Kadim Kilisesi’nin Amerika Doğu Yakası Metropoliti Mor Kirilos Afram Kerim, Hollanda Metropoliti Mor Poliskarpos Evgin Aydın başta olmak üzere Türk ve yabancı birçok konuk katılmıştı.
Khajag Barsamyan, Malatya Arapgir’de ayin düzenlemişti!..
6 Mayıs 2018’de Amerika Kuzeydoğu Ermeni Kilisesi Dini Lideri Başepiskopos Khajag Barsamyan, Arapgir’de Ermeni Mezarlığında yapılan ayini yönetmişti.
Arapgir’de yaşayıp daha sonra İstanbul’a yerleşen 20 kişilik Ermeni grubu ile Amerika’da yaşayan 70 Ermeni, Arapgir’e gelerek Ermeni mezarlığındaki ayine katılmıştı.
Khajag Barsamyan Yahudi din adamı Haham Arthur Schneier tarafından kurulan ‘The Appeal of Conscience Foundation’ üyesi…
Khajag Barsamyan, kendisiyle yapılan bir söyleşide Yahudi din adamı tarafından kurulan, ‘The Appeal of Conscience Foundation’ üyesi olduğunu belirtmişti.
Ayrıca, “Biz, Yahudi, Hristiyan ve İslam dininden ruhaniler, bu çatı altında bir araya geliyoruz. İnsanlar Allah’a olan inancını istedikleri şekilde yaşasın istiyoruz. The Appeal of Conscience Foundation’, İstanbul’da da iki konferans yaptı. Tüm dini liderler, İstanbul’da buluştular. Türkiye Diyanet İşleri Başkanı da konferansta bulundu. Azerbaycan Şeyhülislamı, benimle Türkçe konuştu. Kendisiyle arkadaş olduk.” açıklamasını yapmıştı.
The Appeal of Conscience Foundation/ Vicdan Temyiz Vakfı ve Haham Arthur Schneier!..
1965 yılında Haham Arthur Schneier tarafından kurulan Vicdan Temyiz Vakfı, dünyanın her yerinde dini özgürlük ve insan hakları adına çalışıyor.
Dinler arası diyalog ve işbirliği ile dini liderler arasındaki barış, hoşgörü ve etnik ihtilaf çözümünü teşvik ediyor.
Vicdan Temyiz heyetleri Arnavutluk, Arjantin, Ermenistan, Bulgaristan, Çin Halk Cumhuriyeti, Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT), Küba, Çek Cumhuriyeti, El Salvador, Almanya, Holy See, Macaristan, Endonezya, İrlanda, Japonya, Fas, Panama, Polonya, Romanya, Rusya, Slovakya, İsviçre, İspanya, Türkiye, Ukrayna, İngiltere, eski Yugoslavya ve Hindistan’da dini ve hükümet liderleriyle bir araya geldi.
Vakfın kurucusu Haham Arthur Schneier, dini özgürlük, insan hakları ihlalleri konusunda Çin, Rusya, Orta Avrupa ve Balkanlar'a özel ilgi gösteriyor.
20 Mart 1930'da Avusturya'nın Viyana kentinde doğan Rabbi Schneier, İkinci Dünya Savaşı sırasında Budapeşte’de, Nazi işgali altında yaşadı ve 1947'de Amerika Birleşik Devletleri'ne geldi. Evli, Elisabeth Nordmann Schneier ile evlendi.
1965 yılında Haham Arthur Schneier tarafından kurulan Vicdan Temyiz Vakfı, “barış, hoşgörü ve etnik ihtilaf çözümü”nü teşvik etmek için bir araya gelen tüm inançların temsil edildiği kurumsal ve manevi liderlerin dinler arası ortaklığıdır.
Gruptan delegasyonlar, dünya genelinde barış ve demokrasiyi destekleyen dini ve hükümet liderleriyle bir araya geliyor. Vakıf ayrıca, Amerikan dini yaşamının çeşitliliği ve sivil topluma katkıları hakkında bilgi vermek için yurt dışından gelen heyetlere ev sahipliği yapıyor.
Ermeni Kilisesi'nin Vatikan'daki Temsilcisi Başepiskopos Khajag Barsamyan’ı Türkiye’deki temasları için Eçmiadzin’deki Katolikos Karekin II görevlendirdi…
Katolikos Karekin II Ermeni Kilisesi'nin Vatikan'daki Temsilcisi Başepiskopos Khajag Barsamyan’ın Türkiye’deki temaslarında yanına çok iyi İngilizce bildiği gerekçesiyle Eçmiadzin Kiliselerarası İlişkilerden Sorumlu Kıdemli Rahip Şahe Ananyan’ı görevlendirdi.
Eçmiyazin ya da bazen kullanılan şekliyle Eçmiadzin, Erivan'dan batıya doğru 20 kilometre mesafede bulunan Ermenistan'ın Armavir İdari Bölgesi'ne bağlı bir şehir.
Eçmiadzin, Ermenistan`ın en eski Hristiyanlık mabedlerinin bulunduğu Ermeniler için kutsal sayılan dini mekânlardan. Eçmiadzin şehrinde Ermeni Apostolik Kilisesi'nin yönetim merkezi ve Tüm Ermeniler Gatoğigosunun ikametgahı yanı sıra, Sp. Gayane ve Sp. Hripsime kiliseleri mevcut.
Yedikule Surp Pırgiç Hastanesi Vakfı başkanı Bedros Şirinoğlu, Türkiye devletinin ABD’deki konsolosluk vasıtası ile Başepiskopos Khajag Barsamyan’ın patrik adaylığı konusunda nabzını yoklamıştı. Hatta Başepiskopos Karekin Bekçiyan da aynı öneriyi bir mektupla kendisine iletmişti
Khajag Barsamyan’ın tavrı “istemem yan cebime koy” şeklinde açıklanabilir.
Patrik Vekili Aram Ataeşyan’la arası pek iyi değil!
Juliet İnan 12 Nisan 2017’de Agos’ta yayımlanan söyleşide; Khajag Barsamyan’a, “Başepiskopos Aram Ateşyan'ın tüm bu süreçteki tutumunu nasıl değerlendiriyorsunuz?” sorusunu yönelmişti.
Verilen cevap ilginçti:
“Orada olmadığım için bilmiyorum. Ama bazen, kızgınlıkla, bazı adımlar atarız. O adımlar, ateşin üzerine yağ dökmek gibi bir etki yaratır ve ateşi alevlendirir.
Burada kimsenin tarafını tutmuyorum. Hepsi benim ruhani kardeşlerimdir. Tek isteğim, Ermeni toplumunun kendi Patriğini seçmesidir.”
- “Patrik seçimlerinde adaylığınızı koymayı düşünüyor musunuz?”
- “Hayır, ben adaylığımı koymayı düşünmüyorum. Türkiye’den 50 yıl önce ayrıldım. Türkçeyi unuttum. Ben, dışarıda daha faydalı olacağıma inanıyorum. Her kim Patrik seçilirse, onun yanındayım. Çünkü o çok önemli bir koltuktur. Benim için İstanbul Ermeni Cemaati, çok değerli bir cemaattir.”
Ermenilere göre Patrik seçimi, bir tür “Game of Thrones” / Taht Oyunları…
Edvin Minassian’ın 07 Mart 2017’de Agos’da patriklik seçimiyle ilgili değerlendirmesi günümüze ışık tutabilir.
Ona göre; İstanbul Patriklik makamı üzerinde dönen, deyim yerindeyse ‘Game of Thrones’ yani ‘Taht Oyunları’.
ABD’den özellikle Diaspora’nın kalesi Los Angeles Ermeni Cemaati genelde Türkiye Ermeni toplumunun sorunlarını, uğraştığı zorlukları az çok biliyor.
Bu nedenle de Türkiye Ermeni toplumunun liderlerinden beklentileri gerçekçi.
Fakat bilindiği gibi Patrik Genel Vekili Aram Ateşyan üslubu ve eylemlerinden ötürü, ABD Ermeni toplumunun geneli tarafından “Ermeni tarihini dolayısıyla kendi tarihini inkâr eden bir kişilik” olarak tanımlanıyor.
“Kraldan çok kralcı” terimi Ateşyan için ABD Ermeni toplumunda en sık kullanılan ifadelerden birisi. Patriklik seçimiyle ilgili ABD’li Ermenilerden en çok duyabileceğiniz söz: “Ateşyan olmasın da kim olursa olsun!”
Eçmiadzin’den Katolikos II. Karekin’in devreye girip, protokolü “dini gelenek ve göreneklere aykırı” bularak tüm Patrik adaylarını Yerevan’a çağırması kafaları karıştırdı.
“İstanbul Patrikliği özerk bir kurumdur. Neden Eçmiadzin’in müdahelesine göz yumuluyor?” gibi tenkitler başladı.
“Acaba Sahak Maşalyan, Eçmiadzin’in adayı mı?.. İstanbul’daki ‘taht oyunları’nda daha büyük tahtın parmağı mı var?” soruları sıkça sorulmaya başladı.
Eçmiadzin (Sovyet/Avrasya çizgisi) ile Kilikya (ABD/Avrupa çizgisi) arasında her zaman var olan rekabetin üzerine; günümüzdeki Kudüs Patriği ile Eçmiadzin arasında devam eden şiddetli gerilimi de eklersek; Ermeni Kilise hiyerarşisinde önemli bir rolü olan İstanbul Patriği makamına kimin seçileceği kayda değer bir konu.
Diasporanın Patrik adayı Kilikya çizgisindeki Khajag Barsamian…
Amerikan kuruluşu Near East Relief’in (Yakın Doğu Yardım Örgütü) Kilikya Kutsal Makamı Katalikosu”nun kuruluşundaki nüfuzu ve katkısı biliniyor.
Günümüzde de Kilikya Katalikosluğu, Atlantikçi ve Avrupacı çizgisinden şaşmış değil.
Türk düşmanlıkları sürüyor.
Nitekim Kilikya Ermeni Katolikosu, 1. Aram; Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’a Fransa’da 24 Nisan’ı Ermeni Soykırımı’nı resmi anma günü ilan ettiği için teşekkür mektubu sunmuştu.
Diaspora Ermenilerinin patrik adayı hiç şüphesiz Khajag Barsamian. ABD Doğu Eyaletleri Dini Önderi (Eçmiadzin’e bağlı olan) Malatya doğumlu Khajag Barsamian Diaspora Ermenileri arasında çok sevilen ve sayılan bir ruhani lider.
Şimdiye kadar kendisi aday olmadığını söylese de sürpriz isim olarak öne çıkabilir. Ancak Diasporanın seçime ilgili ve müdahalesine Türk devletinin sessiz kalması söz konusu olmaz.
Diaspora tetikçilerine göre; 154 yıl önce II. Abdülhamid’in babası Sultan Abdülmecid’in, Ermeni halkının kendi Patriğini kendi iradesiyle seçmesine destek vermiş olması, günümüzde Türkiye’yi yönetenler için de örnek olmalı.
Dikkat!.. Fener Rum Patrikhanesinin Ukrayna Kilisesi'ne Otosefal Statü Vermesinden Sonra Türkiye Ermeni Patrikliğine Atlantikçi Bir İsmin Gelmesi Kara Gün Dostu Rusya İle Aramızı Açabilir!
Ukrayna Kilisesi’ne, otosefal statüsü verilmesi Lozan Anlaşmasının ilgili hükümlerinin yürürlükten kalkması olduğu gibi delinmesidir.
Ermeni Patrikliği ile ilgili Lozan’da bir hüküm yok. Ancak Türkiye Ermeni Patrikliğine, ABD/Avrupa çizgisinde diasporanın kontrol ettiği bir ismin gelmesi, Türkiye’nin Avrasya politikasını olumsuz etkileyebilir.
Dolayısıyla, Fener’in bu tasarrufu Türk makamları nezdinde meşru kabul edilemez.
Lozan Anlaşmasına ters düşen, Amerika, Avrupa Birliği ile Vatikan’ın ekmeğine yağ süren bu karar zor zamanlar müttefiki, kara gün dostu Rusya ile aramızı açabilir!
Kaderin cilvesine bakın Eçmiadzin’deki Katolikos Karekin II ile Kilikya Ermeni Katolikosu 1. Aram Khajag Barsamian isminde mutabık!
Hadi Kilikya Kutsal Makamı Katalikosluğunun Amerikancı Atlantikçi çizgisi biliniyor. Eçmiadzin’deki Katolikos Karekin II’ye ne oluyor?
Onlarda mı ABD/Avrupa çizgisine dümen kırdı?
Galiba öyle.
Çünkü Ermenistan’ın mevcut yönetimi Cumhurbaşkanı ve Başbakanı Amerikancı/Avrupacı bir anlayışta.
Armen Sarkisyan, Ermenistan’da neredeyse ittifakla Cumhurbaşkanı seçilmiş olsa da Rus yanlısı Ermeniler için o bir “The West’s man” yani “Batı’nın adamı”.
Nikol Paşinyan da aynı projenin rollendirilmiş aktörlerinden.
ABD Büyükelçisi Richard Mills ile Avrupa Birliği Büyükelçisi Pyotr Svitalski’nin, Paşinyan’la görüşmeleri Ermenistan’ın yol haritasını anlama çabasının ötesinde bir girişimdi.
Nitekim Birleşik Krallık (İngiltere) Amerika ve Avrupa İşlerinden Sorumlu Devlet Bakanı Sir Alan Duncan, Ermenistan başbakanı seçilmesi vesilesiyle Nikol Paşinyan’ı kutlamakta gecikmemesi de dikkat çekmişti.
Eçmiadzin ve Kilikya ittifakına karşı çözüm İstanbul: Aram Ateşyan…
Türkiye Ermenileri Patrikliğine, Ermeni Kilisesi'nin Vatikan'daki Temsilcisi Başepiskopos Khajag Barsamyan seçilirse Atlantikcilerin zaferi olur.
Geriye tek çözüm kalıyor, yerli ve milli Ermeni Patrik o da Aram Ateşyan.
.
Ömür Çelikdönmez, dikGAZETE.com
Twitter'da bizi takip edin: @oc32oc39 , @dikgazete
.