Irak’ın iki büyük projesi herkesi cezbediyor!..
Merkezi Irak hükümeti, Irak’ın eski günlerine dönmesi için elinden geleni yapıyor. Bir alanda yatırımcı çekmek ve halkın refahını yükseltebilmek için birçok altyapı-yaptırım programı ve çalışmaları sürdürüyor. Bunlar için birçok devlet ile görüşmeler yapılıyor çaba sarf ediliyor. Bunlardan birincisi demiryolu projesi.
2023 yılında fizibilite çalışmaları bitirebilen demir yolu projesi, Merkezi Hükümetin en önemli projelerinden birincisi. 2023 yıllıda bir İtalyan firması tarafından yapılan ve yaklaşık 17 milyar dolar muhammen bedel tahminli proje, Kalkınma Yolu için önemli bir altyapı.
1.200 km’lik demir yolu ve otoyolu kapsayan proje, Al Faw Liman Projesi ile başlıyor.
-Faw Limanı
Al Faw Projesi’nin önemi Asya -ve Avrupa- arasında Irak üzerinden kurulacak bir köprü. Tabii İran petrol ve gazının, olası İsrail, Suriye, Katar gazının en ucuza iletilmesini de sağlayacak nokta. Tam “Anadolu Ajansı”nın dediği gibi… Şatt'ül-arab’ın ağzında.
54 kilometre karelik devasa bir alan. Koreli Daewoo, GCPI, İtalyan Technıtal sürdürüyor. Yakın zamanda Çin China Communications Construction Company'nin de projeye dahil olmak için görüşmeler yaptığı da biliniyor. Yine Körfez İşbirliği Elektrik Bağlantısı Konseyi (GCCIA) de bölgedeki projeyi destekliyor. Katar Fonu ve Çalık Holding bünyesinde yeni elektrik iletim sistemleri kurulumu yapılıyor.
Tren hattı önemli!..
Demiryolu projesinde Bağdat metrosu, Necef Havaalanı - Kerbela Hattı ilk faz. 90 km’lik bu hat için 13 Mart, son belge alma günüydü. Bağdat Metrosunun 150 km. ve 64 istasyonluk bir hat olması planlanıyor.
Malumunuz Necef- Kerbela her yıl ciddi derecede hacı alıyor ve bu proje, talebi karşılamak için önemli. Basra-Necef arası mevcutta 12 saatlik ve 500 km’lik yavaş ve tek olan eski hat düşünüldüğünde önemli.
Tabii bu hattın İran’da bağlantısının olmaması mümkün değil zira hac için nüfusun önemli bir kısmı İran’dan geliyor. Şelemçe-Basra demir yolu hattı projesi imzalandı. 2 yıl içerisinde bitirilmesi planlanıyor. İran’la anlaşma yapıldı bile. Tabi, İran’ın bu hattı Suriye’ye uzatma planı da var.
Bir de 2030'da nüfusun 1 milyon daha artması planlandığında oluşacak kalabalığı dikkate almak gerekiyor. Proje için ise Hyundai Engineering & Construction bir metro tanıtımı hazırlayıp sundu bile.
Bir diğer proje de Kuzey Irak’ta.
Kürdistan Bölgesel Hükümeti İnşaat ve İskân Bakanlığı'ndan bir heyetin bu hafta, projeyi Alman demiryolu devi Deutsche Bahn ile görüşmek üzere Berlin'de bulunduğu, Deutsche Bahn ile mutabakat zaptı imzalandığı biliniyor. Proje, Irak’ın dört ilini (Erbil, Süleymaniye, Duhok ve Halepçe) birbirine bağlayacak.
Yeni boru hattı projesi…
2023 sonbaharında İtalyanlar, Batı-kurnada yaklaşık 1 milyar dolarlık bir proje imzaladı. Sicim SPA, mevcuttaki gaz işletimlerini rehabilite edecek ve altyapılarını yenileyecek…
Yine bölgede en önemli şirketlerden biri Türk Enka şirketi. Bölgeyi iyi biliyor ve geçmişte ciddi çalışmalar yürüttü. Basra, Maysan ve Dhi Qar'dan çıkan petrolün iletilmesi için yine mevcutta petrol hattının iyileştirmesi projesini Hollandalı bir şirket yapıyor.
2013 yılında Bağdat - Amman boru hattı projesi 18 milyar dolara imzalanmıştı. Irak’tan Ürdün’e uzanan bu boru hattı projesi, önem arz ediyordu. Rumaila petrol sahasından batı Anbar vilayetindeki Haditha'ya kadar 435 mil uzunluğunda olması ve günde 2,25 milyon varil kapasiteye sahip olması planlanıyordu. Ürdün’ün ihtiyacı olan petrolü çok rahat sağlayacaktı bu hat.
Kar Grup hali hazırda Süleymaniye, Dohuk ve Erbil’de doğal gaz boru hattı döşüyor. İngiliz-Türk şirketi Genel Enerji, Miran ve BinaBawi gaz sahası için merkezi hükümet ile hukuk mücadelesini veriyor. CENGİZ İnşaat’ın da başvuruları biliniyor.
Demiryolu ve karayolu projesi kapsamında 2028 yılında 3.5 milyon konteyner ve 22 milyon dökme yükün Habur’a ulaşması planlanıyor. 2050'de bu plan 40 milyon ton, 13 milyon yolculu bir hızlı tren projesi.
Hattın iki yoldan gitmesi muhtemel…
Birincisi; Fırat’ı takip eden ve faz maliyetli olmayan, ikincisi ise Kuzey Irak dağlarını aşarak tünelleri dele dele Kerkük ve Erbil’i de içine alan iki yol.
Birinci yolun maliyeti az lakin Kürdistan Özerk Bölgesini işe katmaması, bölgeyi ciddi derecede rahatsız edecektir. Zaten gergin olan Kuzey - Güney arsındaki ortam, ciddi derecede artacaktır. Kimi analizlere göre de bu proje, verimsiz ve gerçekleşmeyecek bir proje.
Irak’taki organizasyon sıkıntısı, yukarıda belirttiğimiz gruplar arsındaki bağlantının iyi kurulması, stratejik sorunlar arsında. Yine bütçe kalemlerinde projeye dair net bir bilginin olmaması dilendirilen hususlar arasında.
Her ne kadar İran’ın da işine gelecek olan bu projeye, muhalif İranlı grupların pek hoşnut bakmayacağı belirtiliyor.
Çin destekçisi gruplar, projenin Çinlilere verilmesi gerekliliğini savunurken ABD destekçisi gruplar ABD’lilerin de muhakkak ortak olmasını savunuyor.
Hat, ABD’lilerin Basra’ya inmesini daha da hızlandıracaktır. Basra’ya hızlı bir tren ve konteyner hattı Çin için de Kuz eyde kurulmaya çalışılan ama bir türlü aktif hale getirilemeyen “Kuşak Yol” projesinin alternatifi. Maliyetleri ciddi derecede indirecek.
İngiliz –Hint yolunun yeniden canlanması bir diğer etken. İngilizlerin destek vermesinin arkasındaki en önemli etken bu olsa gerek zira ticaret ciddi derecede ucuzlayacak hele ki günümüzdeki denizlerdeki korsanlık faaliyetleri…
Çinliler için bir handikap ise İngiliz ve ABD’lilerin Basra’ya daha hızlı inmesi. Böylece Hint Okyanusuna erişim daha da hızlanmış olacak. Tabii bunlar sadece düşüncede kalan kısımlar.
Bir diğer konu; Irak'ın bu proje ile bölgede elini kolunu güçlendirecek, Avrupa’nın gaz-petrol tedarikçisi konumuna geçmesi.
Bu da satır aralarında dillendirilen konular arsında. Genel olarak Katar ve İngiliz destekli gruplar, projeye olumlu bakıyor ve ciddi olarak destekliyor. En önemli sorun ise hattın güvenliği ve kimin nasıl sağlayacağı…
Tarih boyunca doğunun zenginliklerini batıya taşıyan üç ana hat vardı; Kuzey hattı, Hazar’ın üst tarafından, orta hat Mezopotamya, Anadolu hattı; Güneydeki hat ise Mezopotamya’nın güney kısmını geçen, Afrika kıtasının da kuzeyinden geçen hat.
Her üç hattı da ticaret için kullanıyorlardı.
Dünyanın zenginliklerini batıya taşımak.
TANAP ve Tap ile kuzey hat Türkiye üzerine getirildi. Kerkük - Ceyhan - Yumurtalık hattına 2009’da Kuzey Irak’ta çıkan petrol de eklendi. Şimdi yeni bir hat düzenleniyor.
Her üç hattı canlandırmaya çalışanlar, dünya ticaretini domine edenler.
Türkiye ise bu hatların ikisini kendi üzerinden geçirecek. Afrika açılımı ile de aşağıdaki hatta söz sahibi olmaya çalışıyor.
“18 Mart 1915’de Çanakkale’de İngilizleri ve içerideki yardakçılarını denizin dibine gömen ecdadın şanı şimdiden kutlu olsun”
.
Tolga Eşref Göktürk, dikGAZETE.com