20 Kasım 2003'te hem HSBC'nin genel merkez binasına hem de İngiltere Başkonsolosluğu'nun önünde bombalı araç patlatıldı. Beş gün önce de İstanbul, şehirdeki sinagogların önünde iki büyük bombalamayla sarsılmıştı: Şişli'deki Bet İsrael Sinagogu ve Beyoğlu'ndaki Neve Şalom Sinagogu önünde bombalar patlatılmıştı. Çoğunluğu civarda yaşayan veya çalışan Türk vatandaşları olmak üzere onlarca kişi öldü, yüzlerce kişi yaralandı. Terör eylemleri sonrasında bombacıların kimliği doğrulanmıştı… Hepsi Türk vatandaşıydı ve en az ikisinin son yıllarda İran ve Afganistan'a seyahat ettiği ortaya çıkmıştı.
Ortak terörle mücadele mi?
Bombalama, İngiltere Başbakanı Tony Blair'in ABD Başkanı George W. Bush ile Ortadoğu ve Orta Asya enerji kaynaklarını sömürmeyi planlamak için sözde ortak terörle mücadele kararını görüşmek üzere Londra'da buluşmaya hazırlandığı gün, İstanbul'da gerçekleştirilen bir dizi koordineli saldırıdan biriydi.
İngiliz güvenlik güçleri, 11 Eylül 2001'den bu yana, Amerika'nın terörle mücadeledeki en yakın müttefikine böyle bir saldırı düzenleneceğini tahmin ediyordu.
Her zaman bir saldırı bekleniliyordu. Lakin saldırı, zirvenin bulunduğu İngiltere'de değil, Türkiye'deki onu temsil eden hedeflere karşı gerçekleşmişti. Terör sağ gösterip sol vurmuştu.
Gübreden bomba, insan öldürür mü?
Ankaralı Namık'ın “yan cehennem yan beş kamyon kömürle geliyom yan" şarkı sözünü hatırlatan şekilde, İstanbul'daki dört ölümcül cinayet kamyonunun taşıdığı bombaların, tarımda gübre amaçlı kullanılan amonyum nitrat ve nitrometan bazlı maddelerden yapıldığı tespit edilmişti.
İnsanın aklı almıyor bir türlü?
Koskoca dünya devi İngiltere'nin diplomatik ve ekonomik kurumları, Anadolu'daki tekerleme gibi adeta “Kargıdan tüfek, bamyadan fişek, keçi bokundan saçma” ile yerle bir olmuştu.
Tarım ülkesi Türkiye'de atom bombası atılacak değil ya “ottan-çöpten” ne buldularsa kamyonlara doldurup patlatmışlar!
Bombalı saldırı da Oklahoma City modeli!..
Oklahoma City'de 19 Nisan 1995'te ABD Körfez Savaşı gazisi eski bir asker Timothy McVeigh'ın amonyum nitrattan hazırladığı bomba 168 kişiyi öldürmüştü. Bombanın yapımında kullanılan amonyum nitrat, nitrometan ile birleştirildiğinde güçlü bir patlayıcıya dönüşebiliyordu.
Timothy McVeigh bu eyleminin Branch Davidians olarak bilinen dini tarikata ait bir yerleşkeye 28 Şubat ve 19 Nisan 1993 tarihleri arasında ATF ve FBI tarafından gerçekleştirilen ve medyada Waco katliamı olarak bilinen müdahaleye karşı yaptığını açıklamıştı. Olayda 25'i çocuk, iki hamile kadın ve tarikatın lideri Vernon Wayne Howell, tarkatttaki ismi ile David Koresh'in de aralarında bulunduğu 76 Branch Davidian mensubunun ölümüyle sonuçlandı.
Vernon Wayne Howell'in takma İlk adı Davut, yeni ‘Mesih'in soyundan geleceği İncil'deki Kral Davut'un doğrudan soyunu simgeliyordu. Koresh; Babil esareti sırasında Yahudileri serbest bıraktığı için mesih olarak adlandırılan Pers Kralı Büyük Kiros'un İncil'deki adıdır.
David Koresh adını alarak, kendisinin, ilahi olarak görevlendirilen bir mesihvari bir figür olan Kral Davut'un ruhani soyundan geldiğini iddia ediyordu. İddialara bakmayın, çocuk tacizcisi olduğu söyleniyor.
El Kaide ve İngiliz hedefleri, Balyoz Operasyonu!..
İstanbul'daki İngiliz hedeflerine bombalı saldırı düzenleyen terörist unsurların bu amonyum nitrat, nitrometan formulünü denemeleri ilginç değil mi? Acaba akıllarına kim koydu?
Batılı ve Türk yetkililer, 15 Kasım'da iki sinagogu ve beş gün sonra iki İngiliz hedefini hedef alan İstanbul'daki bir dizi cinayet saldırısının Usame bin Ladin'in El Kaide'sinin işaretlerini taşıdığını açıkladılar. Konsolosluktaki binaları yerle bir eden ve çok katlı bir HSBC ofis bloğunun cephesini parçalayan patlamalar, El Kaide tarafından uygulanan uluslararası terörizmin tüm işaretlerini taşıyordu.
Buna rağmen o dönemde saldırının sorumluluğunu El Kaide bağlantılı bir grup üstlenmiş olsa da, güçlü bir güvenlik gücüne sahip bir ülkede bu grubun bomba yapım malzemeleri bulma ve güvenlik kontrollerinden kaçma becerisi konusunda her zaman soru işaretleri vardı.
Müfettişler, bombalamaların sekiz ay önce üst düzey askeri isimler tarafından Türkiye'yi istikrarsızlaştırmak ve hükümeti devirmek için askeri müdahaleyi tetiklemek amacıyla formüle edilen "Balyoz Operasyonu"nun parçası olduğunu iddia etmışlerdi.
Oysa Balyoz Harekât Planı 5-7 Mart 2003 tarihlerinde 1. Ordu karargâhında düzenlenen plan seminerinde Türkiye hükûmetini devirmek amacıyla Çetin Doğan liderliğinde hazırlandığı iddia edilen askerî darbe planı olarak kamuoyuna lanse edilmişti.
Yapılan yargılamalar sonucu, darbe planlarının gerçeği yansıtmadığı ortaya çıkmıştı. Balyoz Davası'nda savunma yapan emekli Orgeneral Ergin Saygun'a, Sinagog ve HSBC bombalamaları sorulduğunda 'Sinagog ve HSBC bombalamalarını sen mi yaptın dediler, şaka sandım' demişti.
İngilizler soruşturmanın güncellenmesine neden karşı çıktı?
Nedenini yani sebebini bilmiyorum ama karşı çıktıkları bir gerçek. Nitekim bombalamadan aylar sonra İngiltere Dışişleri Bakanlığı sözcüsü, İngiltere'nin saldırılarla ilgili soruşturmaların yeniden açılmasını istemediğini söylemesi akılları karıştırmıştı.
Sözcüye göre; İngiltere, 2003 yılında İstanbul'daki İngiliz Konsolosluğu ve HSBC binasının bombalanmasına ilişkin soruşturmanın hem yürütülmesinden hem de sonucundan memnundu. Çözülmesi gereken herhangi bir sorun yoktu.
Kadere bak! Başkonsolos binaya girerken bomba yüklü kamyon eşzamanlı patladı…
HSBC bankasının 18 katlı İstanbul genel merkezi ve birkaç dakika sonra birkaç kilometre ötedeki İngiliz Konsolosluğu, bombalarla yerle bir edildiğinde kamuoyu şok olmuştu. Bu terör eylemini ikonik şekilde önemli kılan İngiltere dışındaki bir İngiliz diplomatik misyonuna ilk kez bu şekilde saldırılmasıydı.
O dönem Türkiye'de görevli İngiltere'nin Ankara Büyükelçisi Peter Westmacott'tan sonra en büyük tecrübeli diplomat unvanını taşıyan Başkonsolos Roger Short, Pera House'daki patlamada hayatını kaybeden personelden biriydi. Diğer iki Britanyalı Short'un aslen Denton, Greater Manchester'dan olan personal assistant/kişisel asistanı 38 yaşındaki Lisa Hallworth ve Drongan, Ayrshire'dan eski havayolu çalışanı Nanette Elizabeth Kurma da konsolosluğa düzenlenen bombalı saldırıda öldüler.
Lisa Hallworth; hiç evlenmemişti çünkü o bir kariyer kızıydı. Lisa Hallworth; İngiliz dışistihbaratı Secret Intelligence Service SIS veya yaygın adıyla MI6 tarafından Başkonsolosa yardımcı olması için gorevlendirilmişti.
Neredeyse yedi yirmidört Roger Guy Short'un yanından ayrılmıyordu. Hatta kadın olduğundan Başkonsolos'un can güvenliğinden sorumluluğu dikkat çekmiyordu. Patlamanın olduğu günde beraber geçici konuttan geliyorlarlardı.
Görevleri arasında Başkonsolasa idari destek sağlamak, toplantı ve randevuları organize etmek, Başkonsolos adına kançılarya içerisindeki proje takvim/durum takiplerini yapmak ve Başkonsolosu güncel durum hakkında bilgilendirmek, diğer görevliler için seyahat düzenlemeleri yapmak, düzenli olarak yayınlanması planlanan raporları hazırlamak ve diğer konularda Başkonsolasa yardımcı olmak.
Üzerinde güneş batmayan Kraliçe’nin imparatorluğu, tarihinde böyle bir terör saldırısı yaşamamıştı. Ayrıca El Kaide'nin bir İngiliz hedefine yaptığı ilk saldırıydı. Bombalamaların sorumluluğunu üstlenen El Kaide bağlantılı grubun, Türkiye'nin onlarca yıldır başarılı bir şekilde kontrol altında tuttuğu köktendinci İslam'ın güçlerinden biri olması büyük bir ironiydi.
Roger Guy Short…
Bombalı saldırıyla öldürülen İngiltere'nin İstanbul Başkonsolosu Roger Guy Short, Türkiye konusunda uzun deneyime sahip bir diplomattı.
Roger Short Güney Afrika Cape Town'da 9 Aralık 1944'te doğdu ve Malvern College ve University College, Oxford'da eğitim gördü.
Oxford'dan ayrıldıktan hemen sonra Diplomatik Servis'e katıldı ve ilk kez 1969'da Türkiye'nin başkenti Ankara'ya kıdemsiz diplomat olarak gönderildi. Daha sonra Rio de Janeiro'da görev yaptı ve 1981'de yeniden Ankara'ya dönerek Birleşik Krallık Büyükelçiliği'nde Kançılarya Başkanı oldu. Oslo'da beş yıl, Dışişleri Bakanlığı Personel Hizmetleri Departmanı'nda da üç yıl görev yaptıktan sonra, 1994 yılında İngiltere'nin Bulgaristan büyükelçisiydi. Short, İstanbul Başkonsolosu ve Ticareti Geliştirme Direktörü olduğu 2000 yılına kadar Bosna-Hersek'teki Yüksek Temsilcilik Ofisi'nde Özel Kalem Müdürüydü.
58 yaşında İstanbul'da öldürülen İngiltere Başkonsolosu Roger Guy Short, üçüncü kez görevlendirildiği Dışişleri Bakanlığı'ndaki kariyerinin büyük bir kısmını Türkiye'ye adadı.
Short, öldüğü sırada gelecek yıl emekli olduktan sonra da burada kalabilmek için bir öğretmenlik görevi arıyordu ve arkadaşlarına sık sık şunları söylerdi: “Diplomat olmasaydım öğretmen olurdum.” Akademik ilgisi ve kuru zekâsı, masasına yapılacak herhangi bir yemek davetinin yalnızca İngiliz toplumunun üyeleriyle değil, aynı zamanda sanatçılar, bankacılar ve kiliselerin ve etnik toplulukların temsilcileriyle de tanışma fırsatı sunmasını sağladı.
Korktuğu başına geldi!..
Short, Batılı diplomatik camiadaki tüm meslektaşlarının "İslami terörizm tehdidi"ni yeterince ciddiye almamasından endişeliydi. Dilinin takdiri oldu, korktuğu başına geldi.
Yaz aylarında yeni seçim kazanan muhafazakâr demokrat AK Parti'yi “İslam hükümeti” olarak nitelendirmiş, kendisini tehlikeli unsurlardan tamamen uzaklaştırdığını henüz gösteremediğini belirtmişti.
Yurtdışında geçirdiği uzun yıllar boyunca İngiltere'nin geleneklerine olan derin sevgisini koruyan Short, patlamadan önceki hafta İstanbul'daki İngiliz savaş mezarlığında ilk töreni gerçekleştirmiş. Ayrıca, Eruditio permeat limits (Eğitim sınırları aşar) sloganını tasarladığı İngiliz Uluslararası Okulu'na da büyük ilgi göstermişti.
Kraliyet Viktorya Tarikatı ve nişanı…
Akıcı bir Türkçe konuşan Roger Guy Short, 1971'de Viktorya Tarikatı üyesi oldu ve kendisine Royal Victorian Order nişanı verildi. Kraliyet Viktorya Tarikatı / Kraliyet Viktorya Düzeni, Kraliçe Victoria tarafından, kendisine yardım eden ve onu temsil eden kişileri onurlandırmak amacı ile 1896'da kuruldu.
Kraliyetteki en yüksek unvanlardan biri olan Royal Victorian Order nişanı, 1896’da Kraliçe Victoria tarafından kendisine ve monarşiye hizmet edenlere verilen bir nişan.
İktidardaki hükümdar şahsen bu unvanı kimin taşıyacağını seçer. RVO, hükümdar tarafından Kraliyet ailesine hizmet eden kişilere verilir.1896'da Kraliçe Victoria tarafından, kendisine doğrudan yardım eden veya İmparatorluğun her yerinde onu temsil eden kişilere kişisel olarak teşekkür etmesini ve onurlandırmasını sağlamak için düşünüldü.
Kraliyet Viktorya Tarikatı 1896'da Kraliçe Victoria tarafından kurulan şövalyelik hanedanı tarikatıdır. Britanya hükümdarına, Kanada hükümdarına mevcut hükümdar Kral Charles III, tarikatın hükümdarıdır.
Tarikatın sloganı Victoria'dır. Emrin resmi günü 20 Haziran. Tarikatın şapeli Londra'daki Savoy Şapeli'dir. “Commander of the royal victorian order”, İngiltere'de bir şövalyelik unvanı, 1896'da Kraliçe Victoria tarafından kurulan bir şövalye tarikatına üye kimseye “member of the royal victorian order” denilmektedir.
Kendisine “Royal Victorian Order” verildiginden anlaşılacağı gibi o ve ailesi, Britanya ve İngiliz değerlerini, yorulmak bilmez bir şevkle yansıtan bir ekip olarak çalıştı.
Geriye 1971'de evlendiği Vicky /Victoria, Katherine ve Lizzie adında iki kız ve Thomas adında bir oğul bıraktı.
Sadece Konsolosluk binası değil Başkonsolos da hedef!..
İstanbul Başkonsolosu Roger Guy Short, diplomatik kariyerinin çoğunu terör saldırısında öldürüldüğü ülkede geçirdi. Türkçe, Norveççe, Fransızca ve Portekizce, Bulgarca biliyordu.
Terör eyleminin gercekleştiği haftanın başlarında, 2 Aralık 2002'de Canterbury Makamı'nın 104. piskoposu olarak onaylanan ilk Galli halefi Canterbury'li St Augustine'e ve on üçüncü yüzyılın ortalarından beri İngiliz Kilisesi dışından atanan ilk kişi olan Canterbury Başpiskoposu Dr. Rowan Williams'ı ağırlıyordu.
İstanbul'daki İngiltere Konsolosluğu'na düzenlenen terörist saldırıda hayatını kaybeden İngiltere Konsolosu Roger Short'un eşi Victoria Short, ülkesini terör eylemi sonrasında yalnız bırakmakla suçlaması söz konusu. Bombalı saldırıda hayatını kaybeden İngiltere Başkonsolosu Roger Short'un eşi Victoria Short, patlamadan birkaç dakika önce dışarı çıkınca ölümden kurtulmuştu. Sanki haberi var gibiydi. Belki kocası Roger Guy Short'u, kişisel asistanı Lisa Hallworth'dan kıskanıyordu!
Ne dersiniz olabilir mi?
Onun hikayesine bakılırsa Başkonsolos’un eşi Victoria Short, bir esnafın çay ikramı sayesinde ölümden kurtulmuş. Bu acı olaya rağmen Victoria Short, İngiltere’ye dönmek yerine Türkiye’de kalmayı tercih etmiş. Hatta patlamanın meydana geldiği konsolosluğa bir kilometre mesafedeki bir apartman dairesine yerleşti.
O tarihten bu yana Türkiye’de yaşayan ve burada kalmasını “Bana hep Türkler sahip çıktı” diye anlatan Victoria Short’un İstanbul’da bulunmaya dayanamadığı tarih ise eşinin öldüğü bombalı saldırının yıldönümleri... Victoria Short, teröre inat İstanbul’a yerleşti ama saldırının yıldönümünde bu kentte duramıyor.
Öldürülen 58 yaşındaki İngiliz diplomat başkonsolos Roger Short, eski tarz bir diplomattı. Türkiye'ye ve onun Osmanlı İslam mirasına özel bir sevgisi vardı ve kariyerini, hayatının mümkün olduğu kadar büyük bir kısmını bu ülkede geçirebilecek şekilde düzenlemişti.
Short, Dışişleri Bakanlığı'nda personel hizmetleri başkanı olarak görev yaptıktan (1990-94) sonra Bulgaristan'a büyükelçi olarak atandı (1994-98), ardından iki yıl boyunca Saraybosna'da İngiltere'nin yüksek temsilcisinin özel kalemi olarak atandı. 2001 yılında yeni bir büyükelçilik görevi için beklemek yerine İstanbul'daki başkonsolosluk görevine başvurması arkadaşları arasında bazı şaşkınlıklar yarattı. Elbette onu iyi tanıyanlar, Türkiye'ye ve Türklere olan düşkünlüğünü takdir edenler daha az şaşırmıştı.
2001'den beri bu görevdeydi ve kendisi ve eşi Victoria, İstanbul'da tanınmış kişilerdi; şehrin büyük yabancı İngiliz toplumuna güler yüzlü ve neşeli bir şekilde başkanlık ediyorlardı; iş dünyasından, üniversitelerden, basından ve hükümetten çok sayıda Türk dostla da sürekli iletişim halinde oldular.
Son zamanlardaki öncüllerinden çok azı, özellikle hem bir iş merkezi hem de bir ticaret merkezi olan, 12 milyonluk çok dilli kalabalık bir şehirde, bir başkonsolosun yerine getirmesi gereken çeşitli rollerde bu kadar görünür veya etkili olmuştu.
Kariyeri onu Rio de Janeiro, Oslo ve Sofya'ya da götürmüş olsa da, en çok Türkiye'nin ilgisini çektiği açıktı. Dışişleri Bakanlığı'nın Kıbrıs masasını yönetti ve bu zorlu sorun konusunda Britanya hükümetinin önde gelen otoritelerinden biriydi. Harika Türkçe konuşuyordu ve ülke çapında yoğun bir şekilde seyahat ediyordu. Kim bilir kimin nasırına bastı?
Paralel devlet yapılanması ve terör örgütü FETÖ, İngiltere'nin İstanbul Başkonsolosu Roger Guy Short suikastından sonra güvenlik bürokrasisinde çok güçlendi.
.
Ömür Çelikdönmez, dikGAZETE.com
Seçilmiş Kaynakça
https://www.thetimes.co.uk/
https://maryreview.com/istanbul-garden/
https://news.bbc.co.uk/1/hi/uk/3224062.stm
https://tureng.com/tr/turkce-ingilizce/victorian
https://www.newsweek.com/fine-diplomat-133299
https://acikgazete.com/konsolosun-dul-ei-dert-yand/
https://mg.co.za/article/2003-11-21-fear-turns-to-reality/
https://edition.cnn.com/2005/WORLD/europe/05/05/uk.attacks/
https://www.gov.uk/government/news/together-against-terrorism
https://www.fbi.gov/history/famous-cases/oklahoma-city-bombing
https://www.hurriyet.com.tr/gundem/baskonsolos-short-oldu-184857
https://www.foxnews.com/story/explosives-in-istanbul-attacks-identified
https://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/england/manchester/3292437.stm
https://www.independent.co.uk/news/obituaries/roger-short-37504.html
https://www.royal.gov.uk/MonarchUK/Honours/RoyalVictorianOrder.aspx
https://www.washingtoninstitute.org/policy-analysis/terrorist-attacks-turkey
https://www.theguardian.com/news/2003/nov/21/guardianobituaries.politics
https://publications.parliament.uk/pa/cm200304/cmselect/cmfaff/745/74508.htm
https://www.voanews.com/a/a-13-a-2003-11-20-37-british-66303597/542121.html
https://www.milliyet.com.tr/gundem/her-20-kasim-da-turkiye-den-gidiyor-1316389
https://www.aljazeera.com/news/2003/11/20/british-consul-among-dead-in-istanbul-blasts
https://www.sozcu.com.tr/2016/dunya/son-dakika-1971den-bu-yana-ilk-kez-yasandi-1575998/
https://t24.com.tr/haber/sinagog-ve-hsbc-bombalamalarini-sen-mi-yaptin-dediler-saka-sandim,200361
https://www.smh.com.au/world/killed-consul-planned-to-stay-in-turkey-to-teach-20031122-gdhttg.html
https://www.nytimes.com/2003/11/20/international/explosions-in-istanbul-destroybritish-consulate-and-bankat.html
https://www.manchestereveningnews.co.uk/news/greater-manchester-news/our-anguish-by-mum-of-bomb-victim-lisa-1157065
https://www.thesun.co.uk/fabulous/4956420/what-is-the-royal-victorian-order-and-who-can-be-appointed-a-knight-or-dame-grand-cross/
https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/europe/turkey/7347026/Turkey-generals-accused-of-plotting-2003-Istanbul-bombing.html
https://www.slobodenpecat.mk/tr/kraliczata-ne-krie-koja-i-e-milenichka-kejt-midlton-za-godishninata-od-brak-dobila-vistinsko-iznenaduvane/