Sovyetler Birliği’nin dağılmasını takip eden süreçte devlet ve ulus inşası, ani ve plansız ekonomik dönüşümler, etnik krizler ve kontrolsüz göçler gibi çeşitli iç sorunlarla karşı karşıya kalan altı Bağımsız Devletler Topluluğu üyesi, bu sorunlar üzerine uluslararası alandaki belirsizlikler ve tehditler de eklenince güvenlik üzerine bir antlaşma yapmaya karar verdiler.
Organizatsiya Dogovora o kollektivnoy bezopasnosti/ Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü, 7 Ekim 2002 tarihinde altı Bağımsız Devletler Topluluğu ülkesi Rusya, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Belarus ve Ermenistan tarafından hükûmetler arası askerî ittifak olarak kuruldu. Örgüt'ün temelleri 15 Mayıs 1992 tarihinde Özbekistan’ın başkenti Taşkent’te imzalanan Kolektif Güvenlik Antlaşması'na dayanıyor.
Bağımsızlıklarını kazandıktan bu kadar kısa bir süre sonra tümü Sovyet geçmişini paylaşan bu dokuz ülkenin onları yeniden birbirine bağlayacak türden bir antlaşmaya imza atmaları, ilk bakışta mantıksız görünse de elbette ardında pek çok rasyonel sebebi barındırır.
Bunlardan en önemlisi, Sovyet dönemi boyunca Moskova’nın çabalarıyla buzdolabında tutulan bölgesel anlaşmazlıkların, dağılma sürecindeki otorite boşluğundan beslenerek şiddetle gün yüzüne çıkması, ve bölgede ciddi güvenlik zafiyeti oluşmasıdır.
Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra ortak ülkelerdeki durumu istikrara kavuşturmak için Bağımsız Devletler Topluluğu ülkeleri tarafından askeri-politik bir ittifak olarak kurgulanmıştı. Bu antlaşmayı Azerbaycan 24 Eylül 1993, Gürcistan 9 Aralık 1993, Belarus ise 31 Aralık 1993 tarihinde imzaladılar. Antlaşma, 20 Nisan 1994'te yürürlüğe girdi ve 1 Kasım 1995'te BM sekreterliğince kayda alındı ve tanındı.
Antlaşmanın ilk beş yılında gerçekleşen olaylar kolektif güvenlik ruhundan son derece uzaktı; Türkçe deyimle tam bir “Ali Cengiz oyunu”ydu. Kimin eli kimin cebinde hem belli değildi hem de belliydi. Örgütün planlayıcısı Moskova'nın bürokratları Sovyetler dönemi alışkanlıklarından bir türlü kurtulamadıklarından, üye ülkelere karşı komplo kurdular.
Öyle ki Ermenistan, Azerbaycan ile savaşında Rusya’dan gizlice destek alıyor, Gürcistan yine Rusya destekli Abhazya’nın ayrılmasına engel olamıyor, Fergana Vadisi’ndeki terör olayları çözülemiyor ve Özbekistan, komşusu Tacikistan’daki Rusya’ya yakın Rahmanov hükümetinin başa gelmesinden son derece endişe duyuyordu.
Moskova'nın Bizans entrikalarını aratmayan bu ayak oyunları için kendisini mecbur hissetmesinin haklı nedenleri olabilirdi. NATO ve Avrupa ülkeleri eski Sovyet coğrafyasına aç kurtlar gibi saldırıyor, askeri üsler kuruyordu. Batı emperyalizminin ihtiyaç duyduğu Enerji ve hammadde kaynaklarının kontrolü ele geçmek üzereydi.
Moskova, çatışma riski yüksek bölgelerdeki fay hatlarını tetikleyerek denetimi ele geçirdi.
Neticede bu zorlu geçen beş yılın sonunda, 1999'a gelindiğinde Azerbaycan, Gürcistan ve Özbekistan antlaşmadan çekildiler. Galiba çekilme sırası şimdilerde Ermenistan'da. ABD ve Avrupa'daki diasporasına olduğundan fazla misyon ve güç atfeden Erivan yönetimi, çoktan ayrılık taşlarını döşemeye başlamış bile.
Erivan, Atlantik Paktı’nın jokerliğine oynuyor!..
2022 Eylül ayında Ermeni makamları, 26 Eylül - 8 Ekim tarihleri arasında Kazakistan'da gerçekleşen Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü tatbikatlarına katılmayı reddetti. Erivan'ın askeri faaliyetlere katılmayı reddetmesinin nedeni, Azerbaycan ile olan sınır anlaşmazlığıydı.
23 Kasım 2022'de Ermenistan Başbakanı Paşinyan, Erivan'daki Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü'nün (CSC CSTO) Kolektif Güvenlik Konseyi Deklarasyon taslağını imzalamayı reddetti.
Bir ay sonra Aralık 2022'de Paşinyan, Rus barış güçlerini, tanınmayan Dağlık Karabağ cumhuriyetini Ermenistan'a bağlayan Laçin Koridorundaki yükümlülüklerini yerine getirmemekle suçladı ve Ermenistan’daki Rus askeri varlığının ülkesi için bir tehdit oluşturduğunu söyledi.
1 Ocak'ta 2023’te Rusya Savunma Bakanlığı KGAÖ barışı koruma birliklerinin “Sarsılmaz Kardeşlik-2023” ortak tatbikatı, Ermenistan sahaları yapılacağını açıklamış, KGAÖ barışı koruma birliklerinin “Sarsılmaz Kardeşlik-2023″ ortak tatbikatının Ermenistan topraklarında gerçekleş tirileceği ifade edilmişti.
8 Ocak'ta Ermeni muhalif aktivistler, Gümrü'deki Rus askeri üssünün yakınında miting düzenlediler. Protestocular, Rus barış güçlerinin Dağlık Karabağ'ı Ermenistan'a bağlayan tek yol olan Laçin Koridorunu açmasını talep ederek Ermenistan'ın KGAÖ/CSTO'dan çekilmesi gerektiğini duyurdular.
Ermenilerin derdi ne?
Ermenistan Savunma Bakanlığı sözcüsü Aram Torosyan, 5 Ocak'ta Savunma Bakanlığı'nın KGAÖ Müşterek Kurmay Başkanlığı'na Ermenistan'da planlanan askeri tatbikatları uygun bulmadığı konusunda bilgi verdiğini belirtmişti.
KGAÖ Müşterek Karargâh Komutanı Korgeneral Anatoliy Sidorov, Ermenistan'ın topraklarında yapılmasını reddettiği "Sarsılmaz Kardeşlik 2023" isimli ortak tatbikatın, Kırgızistan'da icra edileceğini duyurmuştu.
Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, 10 Ocak'ta, Azerbaycan ile yaşanan ihtilaf nedeniyle Ermenistan'da yapılması planlanan KGAÖ tatbikatını "uygun bulmadıklarını" açıklayarak, tatbikatın ülke topraklarında yapılmasını reddetmişti.
Ermenistan hükümeti, örgütün Azerbaycan'a karşı tavır alması gerektiğini savunmuştu. Ermenilere göre KGAÖ/CSTO, Azerbaycan'ın 13-14 Eylül saldırganlığına herhangi bir değerlendirmede bulunmadı gibi ve Bakü'nün eylemlerini de kınamamıştı.
Geçen Kasım ayında, Erivan'da yapılan zirveden sonra müttefiklerden siyasi bir açıklama gelmemesi nedeniyle Erivan, CSTO Deklarasyonu'nu ve Ermenistan'a yardım sağlamaya yönelik ortak tedbirler projesini imzalamayı reddetmişti. Ermenistan hala CSTO'nun Azerbaycan saldırganlığını kınamasını bekliyor.
NATO'nun önünde el pençe divan durdukça avucunu yalar, bu gidişle daha çok bekler.
Paşinyan, Kafkaslarda yeni Ukrayna krizi inşa ediyor!..
6 Nisan'da Pentagon sözcüsü Sabrina Singh, Ermeni silahlı kuvvetlerinin 22 Nisan'da başlayacak NATO askeri tatbikatlarına katılacağını duyurunca, Kremlin yöneticileri küplere bindi. Moskova'nın egemenlik sahasında kötür taşların yerinde oynaması ne demekti? Bu nasıl bir cüretti?
Sabrina Singh, manevraların bir kısmının on Avrupa ülkesinin topraklarında gerçekleşeceğini, bu tatbikata katılacak Ermenistan, Gürcistan, Moldova ve Kosova dışındaki tüm bu ülkeler NATO üyesi olduğunu ifade etti. Ermenistan Cumhuriyeti Savunma Bakanlığı, bu yıl Avrupa'da ABD Ordusu komutası tarafından düzenlenen iki askeri tatbikata daha katılmayı planlıyor.
Rusya Federasyonu Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Maria Vladimirovna Zakharova; yıldırım hızıyla yaptığı açıklamada; Ermenistan’ın bu kararının bölgesel güvenliği tehdit eden bir durum olduğunu vurguladı.
Pentagon da kafa karışıklığı!..
Taraflardan hiçbiri Ermenistan'ın listede yer almasının nedenleri hakkında yorum yapmadı. Daha sonra Ermenistan savunma bakanlığı basın sekreteri Aram Torosyan, 2023'te Ermenistan'ın bunlara değil, Avrupa'daki NATO himayesinde Uluslararası Misyonun güçlerinin Kosova ile Metohija ve Sabre Junction askeri manevrasına katılacağını söyledi.
Ne akla hizmet olduğu bir türlü anlaşılmayan Pentagon, "Ermeni tarafı Defender Europe 23 tatbikatlarına hiç katılmadı ve katılımcı listesine dahil edilmemeliydi" deyiverdi. Ardından Ermenistan'ı katılımcı listesinden çıkardı.
NATO karargahı, tıpkı Ukrayna savaşının öncesinde olduğu gibi Moskova yönetimini, Ermenistan’ın NATO ile yakınlaşmasını ve NATO’nun bir adım daha Hazar enerji kaynaklarına yaklaşmasını ve genişlemesini engellemek için askeri-teknik ve diğer nitelikte misilleme önlemleri almaya zorluyor. Erivan yönetimi de NATO'nun değirmenine su taşıyor, ekmeğine yağ sürüyor. Ne var ki kendi ayağına sıkıyor.
Moskova Erivan’dan açıklama istedi…
Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Maria Vladimirovna Zaharova, Moskova’nın Erivan’a bir yazı göndererek, Ermeni tarafının NATO ülkelerinin düzenlediği tatbikatlara katılımı ile ilgili açıklama istediğini belirtti.
Zaharova, “Ermeni ortaklarımızdan NATO tatbikatlarına katılımları ile ilgili resmi açıklama talep ettik. Yanıt aldıktan sonra tutumumuz hakkında karar vereceğiz” diye konuştu.
Ermeni tarafının Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü (KGAÖ) kanalıyla kendi topraklarında tatbikat yapılmasını reddetmesinin Moskova'yı üzdüğüne dikkat çeken Zaharova, söz konusu kararın bölgesel güvenliğinin artırılmasına katkıda bulunmadığını vurguladı.
ABD, Ukrayna’daki NATO yığınağını ifşa etti!..
Washington, bir taraftan Ukrayna'ya silah sevkiyatı yapıyor, hatta ABD ordusundan emekli askerleri cepheye gönderiyor, diğer yandan da Rusların önlerini görmesini sağlayacak İstihbarat raporlarının ortalığa saçılmasına göz yumuyor. Belki orada da kurumlar arası güç savaşı veya rekabet, bu şekilde dışarıya yansıyor.
ABD Savunma Bakanlığı'ndan internete sızan/sızdırılan ve kaynağı henüz belirlenemeyen gizli belgeler, Batılı ülkelere ait özel kuvvetlerin Ukrayna'da sahada olduğunu gösterdi. Sızdırılan bu belgeler, Washington'ın müttefikleri ile arasında gerilime yol açarken, yeni bilgiler ortaya çıkmaya devam ediyor. Sızan 'çok gizli' belgelere göre Ukrayna'da aralarında İngiltere, Fransa ve Amerika Birleşik Devletleri'nin (ABD) bulunduğu birçok Batılı ülkenin özel askeri kuvvetleri sahada savaşıyor.
Bir yıldan fazla süredir konu hakkında yayılan iddia ve spekülasyonları doğrulayan belgelerde Ukrayna'da en fazla özel kuvvete sahip ülkenin İngiltere (50) olduğu göze çarpıyor. 23 Mart tarihli belgede İngiltere'yi NATO üyesi Letonya (17), Fransa (15), ABD (14) ve Hollanda (1) takip ediyor.
Mesela ABD Dışişleri Bakanlığı, iki ABD'linin Ukrayna'da savaşırken öldüğünü doğruladı. Ocakta Associated Press ajansı, ABD Donanması'nın özel kuvvetlerinden ve 2019'da firar eden eski bir askerin, ABD'li yetkililere göre Ukrayna'da öldürüldüğünü bildirmişti. AP, o dönem Dışişleri Bakanlığı'nın açıklamalarına ve ailelerin aktarımlarına göre ‘Swift'in Ukrayna'da savaşırken ölen 6. ABD'li olduğunu bildirmişti.
ABD istihbaratı, Ukrayna ordusunun Rusya'ya saldırısını bu belgelerle duyurdu…
Amerikan Savunma Bakanlığı Pentagon'un doğruluğunu teyit ettiği belgelerde ayrıca Ukrayna'nın bahar aylarında Rusya'ya karşı başlatmayı planladığı düşünülen karşı saldırı hazırlıklarının ayrıntıları da görmek mümkün.
Hatta internete sızdırılan ABD Savunma Bakanlığı'nın Ukrayna'daki savaşa ilişkin onlarca gizli belgesi arasında Rus paralı asker grubu Wagner'in, Türkiye'den silah ve teçhizat satın almaya çalıştığına dair iddialar da yer alıyor. “Rapor”a göre, Türk hükümetinin Wagner'in çabaları hakkında ne bildiği ya da bu çabaların sonuç verip vermediği belirsiz.
Ancak bir NATO müttefikinin Ukrayna'ya karşı savaşında Rusya'ya yardım etmiş olabileceğinin ortaya çıkması, özellikle de Türkiye'nin İsveç'in Kuzey Atlantik askeri ittifak saflarına katılmasını engellemeye çalıştığı bir dönemde, zarar verici bir etki yaratabilir.
Moskova, bunu duysun!
.
Ömür Çelikdönmez, dikGAZETE.com
Seçilmiş Kaynakça
https://en.odkb-csto.org/
https://centralasia.media/news:1900796
https://www.kommersant.ru/doc/5759653
https://armenpress.am/tur/news/1067588/
https://www.azatutyun.am/a/32219037.html
https://kz.kursiv.media/2023-01-10/dnlt-odkb/
https://tr.thefeasjournal.com/2022/03/28/kgao/
https://www.bbc.com/turkce/articles/cd1q79z5pedo
https://armeniatoday.news/armed-forces-ru/601616/
https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/17472911
https://www.rbc.ru/politics/10/01/2023/63bd20eb9a794711404358f1
https://www.forbes.ru/society/483557-armenia-otkazalas-ot-provedenia-ucenij-odkb-na-svoej-territorii
https://www.sondakika.com/haber/haber-kgao-nun-sarsilmaz-kardeslik-tatbikati-ermenistan-15634558/
https://tr.armradio.am/2023/01/05/kgaonun-sarsilmaz-kardeslik-2023-askeri-tatbikati-ermenistanda-yapilacak/
https://iz.ru/1452564/2023-01-10/v-odkb-otreagirovali-na-otkaz-armenii-ot-provedeniia-sovmestnykh-uchenii-v-2023-godu
https://iz.ru/1497328/2023-04-12/moskva-zaprosila-u-erevana-raziasneniia-po-povodu-uchastiia-armenii-v-ucheniiakh-nato
https://odessa-journal.com/armenia-refused-to-conduct-csto-exercises-called-unbreakable-brotherhood-2023-on-its-territory/
https://turkish.aawsat.com/home/article/4271016/abd-dışişleri-bakanlığı-iki-amerikalı-askerin-ukraynada-savaşırken-öldüğünü
https://www.voaturkce.com/a/abd-sizdirilan-istihbarat-belgeleri-hangi-iddilar-yer-aldi-ulkeler-ne-tepki-gosterdi/7045944.htm
https://sputniknews.com.tr/20230412/rusya-disisleri-ermenistandan-nato-tatbikatlarina-katilimi-hakkinda-aciklama-istedi-1069596888.html
https://www-newkaliningrad-ru.translate.goog/news/briefs/politics/24027626-armeniya-otkazalas-ot-provedeniya-ucheniy-odkb-na-svoey-territorii-v-2023-m.html
https://armedia.am/rus/news/113054/pentagon-nazval-oshibkoiy-vklyuchenie-armenii-v-spisok-uchastnikov-ucheniiy-pod-komandovaniem-ssha.html