İsveç'in NATO üyeliğine Türkiye'nin onay vermesinin tartışıldığı bu günlerde, komşumuz Bulgaristan'da, Ukrayna-Rusya Savaşı'nın etkileri Türkiye'ye göre daha fazla hissediliyor. Onlar da bu yangının kendilerine sıçrama tehlikesine karşı tetikte.
Nitekim Bulgaristan Devlet Ulusal Güvenlik Ajansı’nın (DANS) yayınladığı yıllık raporunda Ukrayna’daki savaşın ülkenin sınırlarının dışına taşınabileceği, savaşta kitlesel imha silahlarının da kullanılma ihtimalinin söz konusu olabileceği duyuruldu.
Litvanya'nın başkenti Vilnius'taki NATO Zirvesinde ülke liderleri bir araya geldi.
NATO üyeleri Kiev'in savaş sırasında NATO'ya katılamayacağı konusunda hemfikir olsa da savaş sonrasında bunun ne kadar hızlı ya da hangi koşullar altında gerçekleşeceği konusunda anlaşmazlığa düşmüş durumda.
Zira Doğu Avrupa'da yer alan NATO üyeleri, Ukrayna'yı NATO'nun kolektif güvenlik şemsiyesi altına almanın Rusya'yı saldırmaktan caydırmanın en iyi yolu olduğunu savunarak Kiev'i destekliyor. Amerika Birleşik Devletleri ve Almanya gibi ülkeler ise daha temkinli davranarak NATO'yu, Rusya ile doğrudan bir çatışmanın içine çekebileceğinden endişe ettikleri bir adıma karşı dikkatli davranıyor.
Bu şu demek; diğer üye ülkelerin ne istediği değil ABD'nin ne istediği önemli.
NATO zirvesinde Zelensky sap gibi ortada, yüzüne bakan yok!
Nitekim Moskova, daha önce defalarca, Ukrayna'nın NATO'ya katılması halinde bunun Avrupa güvenliği açısından "çok olumsuz" sonuçlar doğuracağı konusunda uyarıda bulunmuştu.
Ukrayna'nın kukla, soytarı Cumhurbaşkanı Zelenskiy, NATO zirvesine “özel konuk” olarak davet edildi ama ülkesinin NATO üyesi olduğunu duyamadı.
NATO'nun Türkiye'ye Yunanistan kazığı!..
Tarihe, gazeteci Sedat Ergin'in kaleminden yolculuk yapalım. Tarih 4 Ekim 1980. Bir cumartesi günü. 12 Eylül darbesinin üstünden tam üç hafta geçmişti.
ABD’nin Ankara’daki Büyükelçisi James Spain, Washington’dan arandı. Gelen telefonda, ertesi günü Başkan Jimmy Carter’dan Devlet Başkanı ve Milli Güvenlik Konseyi Başkanı Kenan Evren’e yazılmış bir mektubun kendisine ulaşacağı bildirildi.
Başkan Carter, mektubunun Kenan Evren’e, 6 Ekim Pazartesi günü saat 15.00’te NATO Avrupa Müttefik Kuvvetleri Başkomutanı Orgeneral Bernard Rogers’ı kabul etmesinden önce iletilmesini istiyordu. Evren, Rogers’la görüşmeden önce ABD Başkanı’ndan gelen mesajı okumalıydı.
Pazartesi sabahı Evren’in Genelkurmay’daki makam odasının kapısındaydı. Derken konu Yunanistan’ın NATO’nun askeri kanadına dönüşü meselesine geldi... Evren, Yunanistan’ın yeniden dönüşü konusunda, Türkiye’nin de bunu istediğini bildirdi. Evren’in Carter’a gönderdiği bu mesaj, Türkiye’nin daha önce Demirel ve Ecevit hükümetlerince savunulan “Önce Ege’deki komuta kontrol meseleleri halledilsin, Yunanistan bundan sonra askeri kanada dönsün” şeklindeki pozisyonunu terk ettiğini ortaya koyuyordu.
NATO Konseyi, Türkiye’nin vetoyu kaldırması sonucu 20 Ekim 1980 tarihinde Yunanistan’ı yeniden askeri kanada almayı kararlaştırmıştır. Yani Başkan Carter, 4 Kasım 1980 tarihinde seçime girmeden tam iki hafta önce Yunanistan’ın dönüşünü sağlayarak ABD ve NATO açısından önemli bir stratejik kazanım elde etmiştir. İki hafta sonra seçimi kaybetse de halefi Reagan’a Yunanistan’ın entegre olduğu bir NATO’yu miras bırakmıştır.
Türkiye’nin Yunanistan’ın NATO’nun askeri kanadına dönüşünü engellemekten vazgeçmesi, elindeki pazarlık kozlarını yitirmesi anlamına gelmiş, bu açıdan askeri hükümetin başkanı orgeneral Evren çok eleştirilmiştir.
12 Eylül darbesi sonrasında Yunanistan’ın NATO’nun askeri kanadına dönüşü ile Türkiye’deki askeri rejimin ABD tarafından desteklenmesi meselesinin Ankara-Washington ekseninde birlikte ele alındığını gösteriyor olmasıdır.
Evren’in Yunanistan’ın dönüşüne kapıyı açarak, bu adımın ABD yönetimi nezdinde sağladığı olumlu havayı askeri rejime ABD’nin siyasi desteğini sağlamak için kullanmıştı.
Acaba Türkiye, İsveç vetosunu kaldırmak için ABD ve diğer Avrupalı müttefiklerden nasıl bir talepte bulunmuş ve taviz koparmıştır?
Gerçekten Avrupa Birliği’nin Türkiye'ye yönelik tutumunda bir değişiklik gözlemlenebilecek mi? Başta ABD olmak üzere diğer NATO müttefiki ülkeleri ve İsveç, Türkiye'nin güvenliğini tehdit eden terör örgütleri ile aralarına mesafe koyabilecekler mi?
Litvanya'da NATO temasları…
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Litvanya'ya gider gitmez yaptığı paylaşımda, İsveç'in NATO üyeliği için Türkiye'nin AB üyeliğini şart koşmuştu.
Erdoğan, "Türkiye'yi 50 yılı aşkın bir zamandır AB kapısında bekleten ülkelere sesleniyorum: Önce gelin, Türkiye'nin Avrupa Birliği'nde önünü açın; biz de Finlandiya'nın önünü nasıl açtıysak İsveç'in de önünü açalım." demişti.
Litvanya'da düzenlenen NATO Liderler Zirvesi'nde Cumhurbaşkanı Erdoğan, NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg ve İsveç Başbakanı Ulf Kristersson üçlü görüşme sonrası NATO Genel Sekreteri Stoltenberg, İsveç'in NATO üyeliği konusunda Türkiye ile mutabakata varıldığını belirtti.
Cumhurbaşkanı Erdoğan İsveç'in NATO üyeliğinin onaylanması için kararı Meclis'e götüreceğini söyledi. Türkiye'nin İsveç'in NATO'ya katılım protokollerini TBMM'ye sevk etme kararı, İsveç basınında sevinçle karşılandı.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, NATO Liderler Zirvesi kapsamında ABD Başkanı Joe Biden ile bir araya geldi.
Zirve sonrası ABD Başkanı Joe Biden’dan Cumhurbaşkanı Erdoğan’a özel video ve özel bir mesaj geldi; “Cumhurbaşkanı Erdoğan; Cesaretiniz, liderliğiniz ve diplomasiniz için size teşekkür ediyorum.”
Önümüzdeki günlerde çok şey değişecektir, belki bir şey değişecek ama her şey değişecektir!
Litvanya’daki NATO zirvesinin ateşi sönmeden MHP lideri Dr. Devlet Bahçeli'nin TBMM'de partisinin grup toplantısında yaptığı konuşma, ister istemez seçim gecesi yaptığı “Önümüzdeki günlerde çok şey değişecektir, her şey değişecektir” açıklamasını hatırlattı.
Bahçeli, Salı günkü MHP Grubu konuşmasında hem İsveç hem ABD'yi hedef alan sert sözler sarf etti. Bahçeli, konuşmasında henüz İsveç ile ilgili olumlu karar verilmediği yönünde ifadeler kullandı ve İsveç'in, NATO üyeliği talebi ile bağdaşmayan tutumlar sergilediğini söyledi.
Türkiye’nin 74 yıllık NATO ittifakına Şubat 1952'de Kuzey Atlantik Anlaşması'na resmen katıldığını hatırlatan Bahçeli, “Türkiye’nin NATO’yla ittifak kültürü 71 yıllık gelgitli bir maziye dayanmaktadır. Ne var ki köprülerin altından çok sular akmıştır. Ne dünya eski dünyadır ne de Türkiye, 1950’li yılların Türkiye’sidir. Bir defa bu yalın ve yakın gerçeğin telaffuz sorumluluğu bihakkın omuzlarımızdadır. Türkiye, NATO hukuku çerçevesinde üstlendiği askeri, stratejik ve siyasi misyonları harfiyen yerine getirirken aynı hakkaniyeti, aynı hassasiyeti maalesef ittifak ortaklarından görmemiştir. Bugüne kadar hiçbir görevden, hatta hiçbir fedakârlıktan kaçınmayan Türkiye’nin milli güvenliği hemen hemen her seferinde göz ardı edilmiştir" ifadesini kullandı.
Bahçeli, İsveç’in üyeliği için “Türkiye dayatmayı sineye çekmez!” dedi…
Finlandiya’nın katılımıyla NATO üyesi 31 ülke bulunduğunu hatırlatan Bahçeli, şöyle konuştu:
"İsveç’in terörle arasına mesafe koymaktan ısrarla imtina ettiği malumlarınızdır. Üstelik İsveç hükümetinin Kur’an-ı Kerim’e yönelik şerefsiz ve vandal saldırıları sürekli alttan aldığı, görmezden geldiği, sıkışınca da durumu kurtarmak için cılız kınama mesajları yayımladığı bilinen bir husustur. Türkiye dayatmaları sineye çekecek kabile devleti değildir. NATO’nun açık kapı politikasının maksat ve mahiyeti de milli bekamızdan, egemenlik haklarımızdan, iç ve dış güvenlik mülahazalarından daha mühim, daha öncelikli olamayacaktır. Geldiğimiz bu aşamada cevabını aradığımız sarsıcı soru şudur:
Milli varlığımızı doğrudan tehdit eden kanlı terör örgütlerine kucak açan, bunların terörist devşirmesine ve haraç toplamasına kendi başkentinde göz yuman mahut ülkeyle bir güvenlik mimarisinin bünyesinde nasıl buluşacağız? Böylesi bir acizliğe nasıl göz yumacağız? Bunu nasıl hazmedeceğiz?
Sadece ABD istedi diye, F-16’yla ilgili parmak sallanıyor diye zillete tamam mı diyeceğiz? İsveç, PKK’nın Avrupa’daki mağarasıdır. Kandil Dağı neyse Stockholm aynısıdır".
İsveç ile ilgili sıraladığı bu olumsuz tabloya ve ABD ile F16 pazarlığına işaret eden Bahçeli, henüz Cumhurbaşkanı ve AK Parti Lideri Recep Tayyip Erdoğan, kararını açıklamamış gibi, “İsveç hükümeti, bugüne kadarki köhne ve kötürüm politikalarından 180 derece dönüş yaparsa, bu çerçevede bir ıslah ve terbiye hali müşahhas ölçülerde görülürse, bizim diyeceğimiz bir şey yoktur, nitekim karar sayın cumhurbaşkanımızındır" ifadesini kullandı.
Dünyaya "NATO ve ABD’den ibaret olmadığı" şeklinde bakılması gerektiği mesajını veren Bahçeli, tüm bu sert eleştirilerine rağmen ne olursa olsun Erdoğan'ın vereceği karara uyum göstereceğini de sözlerine ekledi.
Bahçeli, "Fakat Türkiye’nin stratejik tercih ve kararlarının da arkasında duracağımızı, Litvanya zirvesini tek yürek halinde takip edip ülkemizin çıkarları neyi gerektiriyorsa onun yanında olacağımızı üstüne basa basa ifade ediyorum" dedi.
Devlet Bahçeli, TBMM oylamasında “Hayır” demeye mi hazırlanıyor?
Voice of America/Amerika'nın Sesi; Bahçeli'nin konuşma metni ile ilgili olarak, “Erdoğan'ın dün gece İsveç'e onay verilmesi kararı öncesinde yazılmış” yorumunda bulunarak, “Bahçeli yine de TBMM'de "kabul" oyuna yeşil ışık da yaktı gibi” absürt bir çıkarımına ne demeli?
Çünkü “Kandil Dağı neyse Stockholm aynısıdır" diyen Devlet Bahçeli ve partisinin TBMM oylamasında “evet” oyu vermesini beklemek de pek mümkün görünmüyor.
Bahçeli yalnız değildir!
Bahçeli'nin bu çıkışı, şüphesiz hiç hükmündeki muhalefet partilerine belki millî birlik ve bütünlük ülküsü etrafında yeniden ivme kazandırabilir. Bahçeli, Amerikalıların sandığı gibi İsveç'in NATO'ya kabulüne değil ama muhalefetin “hayır” oyu kullanmasına yeşil yakmıştır.
Şimdiye kadar Millet İttifakı partilerinden “hayır” oyu kullanılmasına dair bir açıklama yapılmamıştır.
Bu konuda sağ muhafazakâr sektör daha aktif görünüyor!..
Mesela İsveç’in NATO üyeliği sürecine ilişkin açıklama yapan Yeniden Refah Partisi Genel Başkanı Fatih Erbakan, “Hükümetimizden beklentimiz, batı ile ilişkilerde yeni ‘hüsran’ sayfalarının açılmasına sebebiyet vermemek adına İsveç’in NATO’ya girişine onay verilmesi kararının yeniden gözden geçirilmesidir” dedi.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın İsveç'in NATO üyeliğine destek vermeyi kabul ettiği açıklaması, Avrupa gündemindeki yerini koruyor; Bahçeli ve Fatih Erbakan’ın ardından AK Parti Bursa Milletvekili Mustafa Varank da başkaldırdı.
Varank, “Twitter” hesabından yaptığı paylaşımda, İsveç’in taahhütlerini yerine getirmemesi halinde Erdoğan’ın onayına karşılık “hayır” oyu vereceğini açıklayarak, “Avrupa Birliği ve NATO üyesi ülkeler Türkiye'nin güvenlik kaygılarını giderecek, uluslararası işbirliklerinin önünü açacak somut adımlar atmadıkça millet iradesinin tecelligâhı TBMM'nin bu yönde alacağı karar bellidir” dedi.
Varank, devamında da “NATO zirvesi, hükümetimizin ortaya koyacağı perspektifi değiştirmeye yetmez ise İsveç'in üyeliğine parlamentonun bir mensubu olarak ‘HAYIR’ oyu vereceğim” ifadelerini kullanması dikkat çekti.
1 Mart Tezkeresi ruhu TBMM'de dolaşıyor!..
Erdoğan, kararı TBMM'de görüşülmesini isteyeceğini söylemiştir. Gazi Meclis, Türk Milletinin bağımsız iradesinin yansıdığı yerdir. Çünkü Kurucu İrade, hakimiyetin kayıtsız şartsız milletin olduğunu şart koşmuştur.
Baştan belirteyim; kararın çıkması “çantada keklik” değil.
1 Mart tezkeresi, Irak krizi konusunda hükûmet tarafından 25 Şubat 2003'te TBMM'ye sunulup, Genel Kurul’da reddedilen ve tam adı "Türk Silahlı Kuvvetleri'nin yabancı ülkelere gönderilmesi ve yabancı silahlı kuvvetlerin Türkiye'de bulunması için Hükûmet'e yetki verilmesine ilişkin başbakanlık tezkeresi" olan tezkeredir.
Tezkere’nin reddedilmesi, Amerikalılarda hayal kırıklığı yaratmıştır. Türk hava sahasını, liman ve topraklarını kullanamayan ABD, Irak işgali sırasında büyük bir başarısızlığa uğramış ve ağır bir ekonomik ve sosyal fatura ödemek zorunda kalmıştır.
2017 Anayasa değişikliği referandumundan sonra, yeni TBMM'nin ilk genel seçimi, 24 Haziran 2018 tarihinde Başkanlık Sistemi altında yapıldı. Milletvekili sayısı 550'den 600'e çıkarıldı. Ayrıca, güçler ayrılığı ilkesi gereği artık kabine üyeleri, kanun tasarıları sunamamaktadır. Bu görev, milletvekillerine bırakılmıştır.
İsveç kararının mimarı MİT Başkanı Prof. Dr. İbrâhim Kalın…
Cumhurbaşkanlığı eski sözcüsü ve yeni MİT Başkanı Prof. Dr. İbrahim Kalın, Litvanya’daki NATO zirvesindeki Türkiye'nin vetosunu kaldırabileceği açıklamasının gizli mimarı.
Cumhurbaşkanlığı Sözcülüğü sırasında İbrahim Kalın, İsveç ve Finlandiya'nın NATO üyeliğine ilişkin “Prensipte NATO'nun genişlemesini destekliyoruz. Terör temizlenirse Türkiye bunu karşılıksız bırakmaz” demişti.
-İbrahim Kalın, Sullivan-
Sadece İsveçli yetkililerle değil Amerikalı muhataplarından ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan ile bu konuyu görüşmüştü. Erdoğan açısından sonucu fatura edebileceği birisinin olması çok önemli.
Sonuca gelirsek…
Cumhurbaşkanı Erdoğan, İsveç talebinin TBMM'de onaylanmayacağını öngörmüştür. Bu konuda devletin ilgili kurum ve birimleri, kendisini bilgilendirmiştir.
Maksat, tıpkı ABD'nin bize yaptığı (Temsilciler Meclisi engeli) gibi, "N’apalım, meclis kabul etmedi!.." deyip, AB / ABD ve İsveç'in daha gerçekçi adımlar atmasını sağlama yönünde bir strateji izleyecektir.
Öte yandan, Ankara, Rusya Federasyonu ile dengeli götürülen siyasi, ekonomik ve askeri ilişkilerin zarar görmesini göze almak zorunda kalmayacağı, “ne şiş yansın ne kebap” stratejisini başarmak isteyecektir.
Şimdi tüm bunlara bakıp, “bunlar danışıklı dövüş mü” diye sorduğunuzda, cevabı da kendiniz vermiş oluyorsunuz. “Ne yani Biz tamam dedik ama meclisten geçmedi demokrasi böyle bi şey kusura bakmayın” mı diyecekler?
Zaten İsveç de NATO'ya girmek istemiyor!..
Stockholm yönetimi, Türkiye'nin hassas olduğu konuları öne çıkararak aklı sıra nasırına basıyor. Bir bakıyorsunuz bölücü örgütün amblemi belediye binasına yansıtılıyor, Türkiye aleyhine gösteriler yapılması engellenmiyor, adamlar çayda çıra oynar gibi Müslümanların Kutsal kitabı Kur'an'ı Kerim'i cayır cayır yakıyor vs. vs.
Tüm bunlar İsveçlilerin çok da NATO’cu görünmek istemediklerinin alameti farikası. ABD ve İngiltere'nin çıkarları için ülkelerini Rus savaş makinasının önüne atmak istemiyorlar.
Ruslar da sakin! Demek ki bir bildikleri var?
Rus Hariciyesi, özellikle Kremlin yönetimi, renk vermiyor. Soğukkanlı bir politika izliyorlar. Ham hayal peşinde değiller, oldukça gerçekçiler.
Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov'un, “İsveç’in NATO üyeliği hakkında Türkiye’nin NATO’ya karşı yükümlülükleri var" diyerek bu konuda yanılgı içerisinde olmadıklarını söylemesi, bunun en net göstergesi olduğu gibi halden anladıklarının da ispatı.
Türkiye'nin ihtiyaç duyduğu kredi taleplerinin biraz da NATO politikaları ile yakından ilgili olduğunun farkındalar. O nedenle Türkiye'yi sık boğaz etmiyorlar.
Kendi kendime herhalde diyorum, Ruslar, Türkiye'ye karşı güven problemi yaşamıyor. Süreci yakından takip ediyorlar. Muhtemelen Türk tarafı kendilerini bilgilendirmiş.
.
Ömür Çelikdönmez, dikGAZETE.com
Seçilmiş Kaynakça
https://www.aydinlik.com.tr/haber/yunanistan-natoya-donusunu-evrene-mi-borclu-218146
https://politikaakademisi.org/2012/06/15/1-mart-tezkeresinin-turk-dis-politikasina-etkisi/
https://www.odatv4.com/siyaset/akp-den-ilk-hayir-cikisi-geldi-kucuk-ortak-da-istemedi-67317750
https://www.benguturk.com/mhp-lideri-devlet-bahceli-kandil-dagi-neyse-stockholm-aynisidir
https://www.voaturkce.com/a/iktidar-ortagi-bahceli-isvec-oylamasinda-ne-yapacak/7176039.html
https://twitter.com/ajans_muhbir/status/1679172611111108625?t=qbUlmFhJchJ6nJPznJr8Jw&s=19
https://tr.euronews.com/2023/07/11/ukrayna-lideri-zelenskiyden-ulkesine-uyelik-tarihi-vermeyen-natoya-tepki-sacma
https://www.haberler.com/haberler/turkiye-isvec-in-nato-uyeligini-onayladi-mi-16104104-haberi/?ref=amp_more#news
https://www.trthaber.com/haber/dunya/bulgar-ulusal-guvenlik-ajansi-savas-ukrayna-sinirlarinin-disina-yayilabilir-780701.html
https://www.cnnturk.com/dunya/isvec-kararinin-ardindan-rusyadan-ilk-aciklama-turkiyenin-natoya-karsi-yukumlulukleri-var
https://t24.com.tr/haber/erbakan-dan-aciklama-isvec-islam-a-saldirilarin-hamisidir-nato-karari-gozden-gecirilmeli,1119669
https://www.internethaber.com/tezkere-icin-kac-oy-gerekiyor-tbmm-aritmetigi-partilerinin-milletvekili-sayisi-2215900h.htm
https://www.aa.com.tr/tr/gundem/turkiye-isvec-ve-nato-gorusmesinde-isvecin-turkiyenin-abye-uyelik-surecine-aktif-destek-verecegi-bildirildi-/2941905
https://sputniknews.com.tr/20230314/cumhurbaskanligi-sozcusu-kalin--washingtonda-abd-ulusal-guvenlik-danismani-sullivan-ile-gorusecek-1068209464.html
https://www.google.com/amp/s/www.cnnturk.com/amp/dunya/isvec-ve-finlandiyanin-nato-uyeligi-ibrahim-kalin-olumlu-adim-atilirsa-turkiye-bunu-karsiliksiz-birakmaz
https://www.cumhuriyet.com.tr/siyaset/onumuzdeki-gunlerde-cok-sey-degisecektir-sozlerini-kurmaylar-degerlendirdi-bahcelinin-sozleri-muhalefete-yanittir-2085952
https://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/sedat-ergin/yunanistanin-nato-askeri-kanadina-donusu-evren-vetonun-kalkacagini-baskan-cartera-iki-hafta-onceden-taahhut-etmis-42074676