İsrail’in savaş kabinesi çatırdıyor!
Göreceli bir istikrardan söz edilebilecek Orta Doğu’da onlarca yıldır biriken sorunlar, pratikte bir anda çözülmüyor. Belki bu nedenle küresel uluslararası ilişkiler sistemiyle etkileşimde belli bir özerkliği bulunan bölgede yaşanan çatışmaların daha büyük uluslararası sorunların bir yansıması olduğu düşünülebilir.
Küresel emperyalist güçlerin Ortadoğu ve Kuzey Afrika bölgesinde bölgesel güvenlik sisteminin oluşturulmasına yönelik talepleri, kendi çıkarlarının sürdürülebilir olması ile ilgidir. Bu nedenle günümüzün küresel eğilimi, bölgesel entegrasyonun gelişmesine yöneliktir.
Arap Yarımadası'nın güney ucundaki durumun, İsrail'in Gazze Şeridi'ndeki Filistinlilere yönelik başlattığı ve üç ayı aşkın süredir yürüttüğü askeri operasyonun başlamasıyla keskin bir şekilde kötüleştiği görülmektedir.
Onlarca yıl süren aralıklı müzakereler ve başarısız barış girişimlerinden sonra, ABD politikasında İsrail-Filistin barışının sağlanmasına doğru bir değişimin zamanı geldi. Bu değişim, ABD’nin dar kapsamda Filistin politikasının sıfırlanması demek.
ABD emperyalizminin ve onun Avrupalı emperyalist müttefiklerinin koşulsuz desteğini alan İsrail’in Gazze soykırımının bölge çapında bir savaşa dönüşme tehlikesi her geçen gün artıyor.
İsrail hükümeti ise, Washington'daki ana müttefikinin desteğiyle başlattığı savaş ile yakında sona erecek olan siyasi saatin amansız tik taklarından kaçmak için Hamas'ı çok daha erken vakitte teslimiyete zorlama eğilimde.
Gazze'deki şehir savaşı yıkıcıydı; aralarında sivillerin de bulunduğu binlerce Filistinli öldürüldü. Üç aydan biraz fazla bir süre içinde yaklaşık 24.000 Filistinli, yani Gazze'de yaşayan yaklaşık her 100 kişiden biri öldürüldü.
Buna şaşırtıcı bir şekilde 9 bin 600 çocuk da dahildir. 60.000'den fazla kişi (her 100 kişiden üçü) yaralandı.
Her ne kadar Washington ve Kudüs şu anda stratejik sorun üzerinde aynı fikirde olmasalar da her ikisi de bu farklılıkları ortadan kaldırmaya yönelik herhangi bir çabanın ön koşulunun İsrail'in Hamas'a karşı zaferi olduğu gibi yanılgı içindeler. Buna bizde züğürt tesellisi diyorlar.
Netanyahu ve Gallant kapışması!..
Gazze savaşı devam ederken İsrail'deki siyasi ve askeri erk arasındaki anlaşmazlık her geçen gün artıyor. Hemen her gün İsrail medyasında Bakanların, ordu komutanlarına karşı "kışkırtma eylemleri" ile ilgili haberlere rastlamak mümkün.
Savaşın olası sonuçlarından birisi de Gazze Şeridi'ni kimin yöneteceği konusu ve bu Netanyahu ile Gallant arasındaki anlaşmazlıklardan biri olarak öne çıkıyor. Netanyahu daha önce pek çok defa yaptığı açıklamada, "Gazze'de savaş sonrasında bir Filistin yönetiminin iş başında olmasına karşı olduğunu" dile getirmişti.
Oysa İsrail Deniz Kuvvetlerinden emekli 65 yaşındaki İsrail Savunma Bakanı Yoav Gallant ise Başbakan Netanyahu ile aynı fikirde değil. Hatta İsrail ordusu, büyük bir hezimete dönüşen ve asker kaybı nedeniyle Gazze Savaşı'nın bir an önce sonlandırılmasını istiyor.
Dereyi geçmeden paçayı sıvayan İsrail kabinesi, Gazze yönetimi konusunda mutabık değiller, koalisyonu oluşturan her parti ayrı telden çalıyor. İsrail saldırılarının sonlanmasının ardından Gazze Şeridi’ni Filistinlilerin yöneteceğini açıklayan Gallant ise, "Gazze’deki gelecek hükümet, Gazze Şeridi’nden büyümeli. Gazze Filistinliler tarafından yönetilecek. Askeri harekatın sonu siyasi bir eyleme bağlanmalı." ifadelerini kullanmıştı.
İsrail'in Gazze'ye saldırıları 100. günü geride bırakırken, Tel Aviv yönetiminin Savaş Kabinesi içindeki bölünme, İsrailli esirlerin geri getirilmesini temin edecek olası esir takası mutabakatına ilişkin fikir ayrılıklarıyla tekrar gün yüzüne çıktı.
13 Ocak'ta yapılan Savaş Kabinesi toplantısında, kabine üyeleri Benny Gantz ve Gadi Eisenkot, Gazze'de tutulan İsrailli esirlerin serbest bırakılması için Hamas'la anlaşmaya varılmasını savunurken, Başbakan Binyamin Netanyahu ve Savunma Bakanı Yoav Gallant yalnızca askeri baskının yeni bir anlaşmayı getireceğini dile getirerek itiraz ediyorlar.
-Benny Gantz
Ulusal Birlik Partisi lideri ve Savaş Kabinesi üyesi Gantz ile partinin kabine üyesi Eisenkot, Hamas'la esirlerin geri getirilmesi için hemen anlaşmaya varılmasına yol açabilecek yeni fikirlerin değerlendirilmesi gerektiği kanaatindeler.
Netanyahu ve Gallant ise Hamas'ın Gazze Şeridi'ndeki kontrolü sona ermeden saldırıların durdurulmasının İsrail'in güvenlik çıkarlarına zarar vereceğini söyleyerek Gantz ve Eisenkot'a karşı çıkıyor.
İsrail hükümetinin Gazze Şeridi’ndeki savaş masraflarını da içeren yeni 2024 bütçesinin ele alındığı toplantıda, Maliye Bakanı Bezalel Smotrich’in tavizsiz tutumu nedeniyle bazı bakanların oturumu terk etmesi dikkat çekmişti.
Tabii ki tek anlaşmazlık konusu bu değil.
İsrail kabinesinde bürokrat katılımı kavgası!..
-Başbakan Benjamin Netanyahu, yanında Savunma Bakanı Yoav Gallant (solda) ve IDF Genelkurmay Başkanı Korgeneral Korgeneral Herzi Halevi, Tel Aviv'de güvenlik değerlendirmesi yapıyor.
Savunma Bakanı Yoav Gallant, yardımcıların katılımıyla ilgili bir anlaşmazlığın çıkması üzerine geçtiğimiz Cumartesi gecesi, güvenlik kabinesi toplantısını terk etti. Kabine toplantısı yardımcılara kapalı olarak belirlendi ve Gallant'ın özel kaleminin girişi reddedildi. Ancak Başbakan Binyamin Netanyahu ve diğer yetkililerin yardımcılarını getirmelerine izin verildi.
Ancak dananın kuyruğu Gallant'ın askeri sekreterinin toplantıya girmesine izin verilmeyince koptu. Gallant, bu duruma çok öfkelendi ve tartışma çıktı. Tartışma sırasında Ulusal Güvenlik Konseyi Başkanı, hem Mizrahi Yahudisi (Yemenli-Yahudi , Faslı-Yahudi ve Türk-Yahudi ) hem de Aşkenazi Yahudisi ( Polonya-Yahudi ) kökenli bir ailenin çocuğu Tzachi Hanegbi'nin "Ben bile yardımcılarımı burada tutmadım" demesi üzerine Gallant, "Kendinin de yardımcı olduğunu unuttun" şeklinde yanıt verdi.
Gallant’a yönelik bu karşı çıkışlar ve onun hareket kabiliyetini sınırlayan neredeyse ‘mobing’e dönüşen uygulamalar yeni sayılmaz. Daha önce de İsrail basınında İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun, İsrail Savunma Bakanı Yaov Gallant'ın, İsrail Dış İstihbarat Servisi Mossad Şefi David Barnea ile Gazze'deki İsrailli rehineler meselesini görüşmesini engellediği haberleri yer almıştı.
Hiç şüphesiz Savunma Bakanı’nın askeri danışmanının kabine toplantısına alınmaması, Şin Bet ve Mossad başkanlarının Gallant ile görüşmelerinin engellenmesi dahil olmak üzere, Gallant'a yönelik daha önceki benzer davranışların doğrudan bir devamıydı.
Netanyahu'ya yakın kaynaklar ise bunun "adil siyaset”ten kaynaklanan bir durum olduğunu belirtmişler. Kabinedeki gergin durum, Netanyahu ile Gallant arasındaki gerilimin savaş sırasında artmaya devam etmesiyle ortaya çıktı.
Gallant ve Netanyahu, Mart ayında da savunma bakanının yargı reformunun İsrail toplumu üzerindeki etkilerine karşı uyarıda bulunması ve Netanyahu'nun Gallant'ı kovacağını açıklayarak karşılık vermesi üzerine alevlenmişti. Karara karşı kitlesel protestoların patlak vermesinin ardından Netanyahu, kararı dondurmuş ve bakanı görevden almaktan geri adım atmak zorunda kalmıştı.
Likud Milletvekili Tally Gotliv, Cumartesi gecesi, güvenlik kabinesinde bildirilen anlaşmazlıkla ilgili olarak; "Anaokulundaki çocuklar gibi davranan sınırlı bir kabineye nasıl güvenebilirsiniz? Savunma bakanından çok Tzachi Hanegbi'nin varlığına mı güvenmemiz gerekiyor? Halkı düzene çağıracak sorumlu bir yetişkin yok mu? Tanrım, sen bir savaşı yönetiyorsun. Savunma Bakanı, sağ kolu olan asistanıyla birlikte içeri giremez mi? Hepiniz küçük çocuklarsınız, savaş zamanında da daha az değil” paylaşımını yapmıştı.
İsrail'de ana muhalefet lideri Yair Lapid, Başbakan Binyamin Netanyahu ile İsrail Savunma Bakanı Yoav Gallant’ın birbirleriyle konuşmadıklarını belirtmişti. Öyle ki tarafların kabine toplantılarını "hesaplaşma, kavga ve hiçbir yere varmayan tartışmalar için utanç verici bir alan" olarak kullandıkları anlaşılıyor.
Filistinliler aradan çekilse, inanın bunlar birbirlerini çiğ tavuk niyetine yerler.
Günümüzde yanlış hesap Gazze’den dönüyor!..
Amerikalı ve İsrailli aklı selimden uzak analistlerin beklentilerine bakılırsa; mevcut durumda Hamas, muhtemelen savaş alanında yenilgiye uğrayacak ve silahlarını bırakma seçeneğini değerlendirmeye fırsat bile bulamayacak!..
Oysa gerçek daha başka.
Bırakın İsrail ordusunu, efsane gizli servileri MOSSAD dahi çuvalladı. Neresinden tutsanız elinizde kalıyor. Yenilgi psikozu içinde tüm birimler dört gözle siyasilerin savaşı sonlandırmasını bekliyor.
İsrail Savunma Bakanı Yoav Gallant, Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki ağır savaş operasyonlarının resmi olarak sona erdiğini duyurdu. Ordunun en büyük düzenli hizmet zırhlı tümeni dinlenme ve eğitim için Gazze Şeridi'nden çıktı. Golani Piyade Tugayı ile 7. ve 188. zırhlı tugayların da yer aldığı 36. Zırhlı Tümen askerleri, Gazze'deki görevlerini Pazartesi günü sınır yakınında, İsrail Hava Kuvvetleri helikopterlerinin üst geçişini de içeren bir törenle tamamladı.
İsrail'in asıl korkusu!..
Gerçekten de ateşkesin yıpranmış ama hâlâ faaliyette olan Hamas'ı Gazze'nin önemli bölgelerinin kontrolünde bırakmasıyla ve dolayısıyla zafer iddiasında bulunabilmesiyle, Hamas'ın reddiyeci ideolojisi muhtemelen Filistinliler arasında ve tüm Ortadoğu'da ilgi kazanması muhtemel.
Bu nedenle İsrail yönetimi, en azından Hamas'ın teslim olması fikrine somutluk kazandırmak istiyor. Böyle olursa Hamas ile Gazze'deki sıradan Filistinliler arasındaki uçurumun derinleşebileceği hesabını yapıyorlar. Başarılı olurlarsa Hamas'ı izole edileceğini ve bu trajik çatışmanın sona ermesinin hızlanacağı kanaatindeler. Bu şuna benziyor; Ayının 40 hikayesi var, 40'ı da ahlat armudu üstüne.
Küresel ve bölgesel aktörlerin normalleşme anlaşmaları ve yeni ekonomik fırsatlar arayışına girmesiyle İsrail-Filistin meselesi arada kaynadı gitti. İsrail içine düşürüldüğü kuyudan çıkma becerisi ve iradesi göstermekten aciz.
ABD, kendi küresel çıkarları için savaşın uzamasından rahatsızlığını her fırsatta Netanyahu hükümetine hissettiriyor. İsrail’in her geçen gün destekçi sayısı azalıyor. Uluslararası toplum, bu savaşın geçici bir ateşkesle değil, kalıcı bir barışla sonuçlanmasını istiyorsa duruma bir an önce el koymalı. Netanyahu gidici de bakalım nasıl gidecek?
.
Ömür Çelikdönmez, dikGAZETE.com
Seçilmiş Kaynakça
https://www.jpost.com/israel-hamas-war/article-782085
https://ria.ru/20240116/blizhniy_vostok-1921502033.html
https://www.washingtoninstitute.org/policy-analysis/ending-the-war
https://www.rand.org/pubs/commentary/2023/12/the-trouble-with-a-cease-fire.html
https://www.news-israel.net/2024/01/16/עזה-ממשיכה-להיות-זרועת-טילים-רקטות-ומש/
https://carnegieendowment.org/2021/04/19/breaking-israel-palestine-status-quo-pub-84167
https://www.chathamhouse.org/regions/middle-east-and-north-africa/israel-and-palestine?trending=
https://www.israeltoday.co.il/read/gallant-intense-combat-ends-in-northern-gaza-south-to-follow-soon/
https://www.themarker.com/news/politics/2023-01-08/ty-article/.premium/00000185-9129-d10b-afc7-9139c94f0000
https://turkish.aawsat.com/arap-dünyasi/4791956-israil-başbakanı-netanyahu-ile-savunma-bakanı-gallant’ın-birbirleriyle
https://turkish.aawsat.com/dünya/4790856-i̇srail-savaş-kabinesinde-bölünme-gazzedeki-i̇srailli-esirler-üzerinden-tekrar-gün
https://www.ntv.com.tr/dunya/gazzeyi-kim-yonetecek-netanyahu-ile-galant-fikir-ayriligina-dustu,p5lY6f4Y4U2ccRCN2s6RQw
https://www.trthaber.com/haber/dunya/israil-basini-netanyahunun-savunma-bakani-ile-mossad-sefinin-rehine-gorusmesini-engelledigini-yazdi-823735.html
https://www.breakingnews.com.tr/gundem/israil-basbakani-netanyahu-ile-savunma-bakani-gallant-in-birbirleriyle-konusmadiklari-belirtildi-772599