Patrik Mesrop II Mutafyan uzun yıllar hasta yatağında ölümü beklerken, Türkiye Ermeni Cemaati de yeni patriklerinin seçilmesini sabır taşını çatlatan olgunlukla bekliyordu.
Cemaatin ve diasporanın baskısını göğüsleyen Türkiye Ermenileri Patrikliği’ne uzun süredir devam eden patriklik seçimleriyle ilgili tarihi bir karara imza atmaktan başka yol kalmamıştı.
2008 Mayıs ayında rahatsızlandığı için Patrikhane’den alınarak hastaneye yatırılan, 7 yıldan beri yoğun bakımda bulunan Patrik Mutafyan’ın, dini görevini yerine getirememesi nedeniyle, Türkiye Ermenileri Patrikhanesi Ruhaniler Genel Meclisi tarafından Patrik Mesrop II Mutafyan’ın emekli edilmesine karar verilmiş ve bu kararla, seçim süreci resmen başlatılmıştı.
Episkopos Sahak Maşalyan bu sürecin başladığını; “Bütün Ermeniler Katolikosu, Kadasetli II. Karekin Hazretleri, Üst Ruhani Kurul ve Episkoposlar Meclisi çeşitli vesilelerle, sözlü ve yazılı olarak, patriklik seçimini ilgili kanun uyarınca talep etmişlerdir” beyanıyla duyurmuştu.
Ruhaniler Genel Meclisi toplantısına başkanlık eden Episkopos Sahak Maşalyan’ın, “Biz Ermeni Ortodoks Apostolik Kilisesi’nin bir parçasıyız. Boş kalan patriklik makamı sadece bizi değil, tüm Ermeni Kilisesi’ni ilgilendirmektedir” açıklaması, Türkiye Ermenilerinin, Patrik seçimini, Türkiye sınırları dışındaki Ermenilerin de gündemine oturtmuştu.
Patrik Mesrop II Mutafyan’ın ölümünün açıklanmasıyla bu süreç hızlandı.
Nihayet Türkiye Ermenileri, 85. Patrik seçiminde tamamlanan oy sayımında Turuncu liste (Sahak Episkopos Maşalyan) 9.008 oy, Mor liste (Aram Başepiskopos Ateşyan) 3.529 oy aldı.
8 Aralık günü yapılan halk seçimiyle belirlenen delegeler toplanarak Türkiye Ermenileri 85. Patriği'ni seçti.
II. Sahak olarak görev yapacak olan Patrik; Episkopos Maşalyan oldu.
Maşalyan seçim sonuçlarının ardından yaptığı “halkımız kendini temsil edecek, sorunlarıyla ilgilenecek, dini ve etnik birliğinin sembolü olan manevi babasını seçmiş, böylece on iki yıllık bir mahrumiyet dönemi sona ermiştir” açıklamasıyla yaşanılan ve yaşatılan süreci çok net şekilde özetledi.
Sinop ve Kastamonulu Şahin /Şahan /Sahak…
Şahin /Şahan /Sahak aynı şahsa ait isimler. Ermenice Maşalyan, Türkçe Maşalıoğlu anlamında. Aile kökenleri Sinop'a uzanıyor. Baba tarafı Sinop, anne tarafı Kastamonulu. Babasının ailesi 1955’te Sinop’tan göç ederek Kumkapı’ya yerleşmiş.
Dedelerinin ismi Bedros ve Garebet.
Sahak Maşalyan, Bayrampaşalı ailenin üç çocuğundan biri, diğer kardeşleri kız. Bir evin bir oğlu. Babası eski elektrik kaynakçısı, annesi ev kadını.
Sinop Ermeni toplumu hakkında Lerna Babikyan şu bilgileri verir;
"Mübadele sonrası Rumların büyük çoğunluğu ayrılsa da 1950’li yılların ortalarına kadar Sarıyer, Lala, Ahmetyeri, Kabalı, Abalı, Altınoğlu köylerinde Ermeni ve Rum nüfus varlığını sürdürüyor.
Ayancık ağırlıklı Rum, Gerze Rum-Ermeni-Türk karışık..
Sonrasında Ermenilerin kimi İstanbul, kimi ABD’ye; Rumlar ise Atina veya İstanbul’a göçüyor. Fakat komşuları ile bağlarını koparmayan ailelerden 1980’li yıllarda ziyaretler oluyor.
Sinoplu Ermenilerin çoğu göç etmeden önce köylerde süpürgecilik, sepetçilik, balıkçılık gibi işlerde çalışıyordu. Günümüzde sadece bir Ermeni ailenin yaşadığı Sinop’un Ermenliğie dair yakın geçmişini Agop ve Nazar Usta kendi aileleri üzerinden özetliyor." (*)
Şahin /Şahan Maşalı - Sahak Maşalyan kimdir?
1962'de İstanbul Bayrampaşa'da Şahin Maşalı olarak doğdu. Vaftiz töreninde Şahan, 1992'de ruhaniliğe adım attığında da Sahak (İshak) Maşalyan adıyla “kutsandı".
Sırasıyla Tevfik Kut İlkokulu, Gedikpaşa Ortaokulu ve Bakırköy Lisesi’nde temel eğitimini tamamladı. 1979’da İTÜ Elektronik ve Haberleşme Mühendisliği’ni kazandı. 1982 yılında rahip olmaya karar vererek İTÜ’den ayrıldı ve 20 yaşında Ermenice öğrenmeye başladı.
1983-1987 yılları arasında İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü’nde eğitim görürken, Ermeni Patrikhanesi’ne öğrenci olarak yerleşti.
Üniversite eğitimiyle eş zamanlı olarak; Ermenice dili, Tören Bilgisi, Kilise Tarihi ve Öğretileri konularında özel derslerle rahipliğe hazırlığını sürdürdü.
"Derin İngilizce"yi, İngiltere Katolik Kilisesi'nden Father John Whooley'den öğrendi…
Patrik Şnorhk Kalustyan, Patrik Mesrop Mutafyan, Rahip Şnorhk Kasparyan, Peder Şnorhk Muradyan, Digin Siranuş Feruhan, Dr. Vartan Gomikyan, Müzisyen Jirayr Arslanyan, İngiltere Katolik Kilisesi'nden Father John Whooley gibi öğretmenlerden yararlandı.
Father John Whooley önceki müteveffa Patrik Mutafyan'ın da İngilizce öğretmeniydi.
1984 yılında henüz Üstrahip (Vartabed) olan Mesrob Mutafyan’ın, Bakırköy Kilisesi’nde her Perşembe kadınlar için düzenlediği Türkçe vaazlarını devralarak 1988’e kadar kesintisiz sürdürdü.
Yine aynı dönemde Mutafyan’ın Gedikpaşa Kilisesi’ndeki vaazlarını da dönüşümlü olarak üstlendi. 1986 yılında patrik Şnork Kalustyan tarafından diyakoz - papaz yardımcısı (sargavak) olarak takdis edildi.
1988-1989 yılları arasında kısa dönem askerlik görevini Kağıthane ve Tatvan’da tamamladı. Askerlik dönüşü yurtdışında okuma istettiğimi belirtince İngiltere’ye gönderildi. Londra’da 4 yıl kaldı, teoloji eğitimi aldı. Nâzım Hikmet hayranı.
1989’dan itibaren Belçika Leuven Üniversitesi’nin programlarını izleyen Allen Hall Koleji’nde Teoloji okudu, iftihar listesinde yer alarak “Magna Cum Laude” derecesiyle 1994’de mezun oldu.
Aynı zamanda Londra Ermeni Kilisesi’ne diyakoz - papaz yardımcısı (sargavak) olarak hizmet etti.
Eğitimi sürerken 1992 yazında Patrik Karekin Kazancıyan tarafından “evlenmemiş rahip” (Apeğa-Akağa) olarak takdis edilip resmi olarak sivil hayattan ruhani hayata geçiş yaptı.
1994-1997 dönemini manastır hayatını tanımak için Yeruşalim’de (Kuddüs) geçirdi.
Patrik Torkom Manugyan’ın desteğiyle 3 yıl boyunca, halk için akşamları “Kutsal Kitap Çalışmaları” düzenledi.
Tarkmançats Lisesi’nde müdürlük (desuç) ve din dersi öğretmenliği yaptı.
1997-1999 yılları arasında Master çalışmalarını, İrlanda-Dublin’de bir Cizvit (Jesuit) üniversitesi olan Milltown İnstitute of Philosophy and Theology’de Spirituality dalında yürüterek, “İman ve Şifa Mucizeleri” teziyle 2000 yılında tamamladı.
1999-2005 yıllları boyunca İstanbul Kınalıada, Kumkapı Dışı Surp Harutyun, Gedikpaşa ve Galata kiliselerinde ruhanilik ve vaizlik görevlerini yürüttü.
Aynı dönemde Ruhani Kurul’un Başkan yardımcısı oldu. Yurtiçi ve yurtdışı toplantı ve konferanslarda Patrikliği temsil etti. Patrikhane kilise bülteni Lraper’de pek çok yazısı yer aldı.
Ermenistan Ermeni Kilisesi’ni iyi bilir…
2005-2011 dönemi boyunca Ermenistan’da Kevorkyan Teoloji Akademisi’nde; öğretim üyeliği, dekan yardımcılığı ile üç yıl boyunca da dekanlık yaptı.
Günümüzde dünya üzerinde aktif olarak görev yapan 200’den fazla din adamının hazırlanmasında katkıda bulundu.
Eğitmenlik ve yöneticilik görevlerinin yanında, halka yönelik vaizlik ve ruhani danışmanlık görevini sürdürdü.
Edebi kişiliği var, roman yazarı…
2008 - 2010 yılları arasında Şoğagat TV’de İncil yorumlayan “Avedarani Usutsum” isminde Ermenistan ve diasporada yayınlanan 72 program yaptı.
Bu başarılı programlarla sosyal medyada 1,5 milyonun üstünde tıklanma sayısına ulaştı. Önemli patrikler arasında yer alan Golot ve Şığtayagir Patriklerin hayatı hakkında kurgulanmış “Yergu Ukhtavor” (İki Adanmış Kişi) isimli dini tarihi bir roman yazdı.
2006 yılında Üstrahip (Vartabet), 2008 yılında ise Episkopos rütbelerini alarak 2011’de İstanbul’a döndü.
İstanbul’a dönüşünü takiben Ermeni Patrikhanesi Kiliserarası ve Dinlerarası İlişkiler Sorumlusu oldu. Ekümenik ilişkiler bağlamında Türkiye Kiliseleri Ortak Komisyonu’nda aktif rol üstlendi.
Bu komisyon, dünya kilise tarihinde ilk kez Katolik, Ortodoks ve Protestan inançlarının ortak imanını bir kitap olarak yayınladı. İngilizceye de çevrilen ‘Temel İlkeleriyle Hristiyanlık’ adlı bu kitabı komisyonla birlikte kaleme aldı.
Episkopos Sahak Maşalyan, 4 Temmuz 2019 tarihinde Patrik Kaymakamı olarak seçilen Sahakyan, Ermeni Lisesi din dersi öğretmeni olarak görev yapıyordu.
Maşalyan; Türkçe ve Ermenice'nin yanı sıra iyi derecede İngilizce biliyor. Yunanca, Latince ve İbranice de çalıştığı diller arasında.
Kudüs'te görev yaptığı yıllarda Arapça öğrendiği iddia edilse de bu konuda net bir açıklaması yok.
Dinin kutsalına saygı esastır…
Sahak Maşalyan; İslam Peygamberi’ne hakarete karşı çıkmasıyla tanınıyor.
Sahak Maşalyan, Agos gazetesi yazarlarından. İstanbul Ermeni Patrikhanesi Dinler Arası İlişkiler Sorumlusu olduğu dönemde, Hz. Muhammed hakkında Müslümanları inciten ifadeler kullandığı gerekçesiyle eleştirilen gazeteci Sevan Nişanyan’a İstanbul Ermeni Patrikhanesi’ne bağlı din adamlarından biri olarak tepki göstermişti.
Nişanyan’ın sarf ettiği sözlerin, toplumsal barışı rencide edecek ve kışkırtacak nitelikte olduğunu belirterek, kullanılan üslubu hiçbir şekilde tasvip etmediklerini kaydetmiş, ‘Allah ile kontak kurduğunu iddia eden’ peygamberlere inanmak ya da inanmamak hür bir seçimdir. Ancak onlarla ‘dalga geçmek’ bir ifade özgürlüğü olamaz’ demişti. (**)
.
Ömür Çelikdönmez, dikGAZETE.com
Twitter'da bizi takip edin: @oc32oc39 , @dikgazete
(*) https://www.agos.com.tr/tr/yazi/10259/sinop-un-ruzgari
(**) Türkiye Ermenileri Patriği Mutafyan öldü, yeni Patrik kim olacak?