Dünyanın en önemli su yollarından biri olan ve her yıl yaklaşık 18 bin geminin geçtiği, Asya ve Avrupa arasında ticari gemilerin en önemli güzergahlarından Süveyş Kanalı'nda 24 Mart'ta Shoe Kisen'in sahibi olduğu ve Tayvanlı "Evergreen" firmasınca işletilen 400 metre uzunluğunda, 59 metre genişliğindeki dev bir yük gemisi, kötü hava koşulları neticesinde görüş mesafesinin düşmesi nedeniyle manevra kabiliyetini kaybederek kanalda sıkıştı.
Japonya'nın en büyük tersanelerinden kabul edilen Ehime eyaletindeki Imabari Shipbuilding tarafından 2018'de üretilen Evergreen gemisi, Çin'den yola çıkmış Hollanda'ya doğru rota almıştı.
Geminin dar kanalda enlemesine sıkışarak geçiş yolunu kapatması sonucu kanalda uzun gemi kuyrukları oluştu ve deniz trafiğinin durması nedeniyle Avrupa kıtasına ham petrol ve LNG sevkiyatı zora girmiş oldu.
Süveyş Kanalı İdaresi Başkanı Usame Rabi, düzenlediği basın toplantısında, geminin karaya oturması nedeniyle kanalın kuzey ve güneyinde 321 geminin geçiş için beklemek zorunda kaldığını, bunun Süveyş Kanalı İdaresine günlük maliyetinin 12-14 milyon dolar olduğunu ifade etti.
Rabi ayrıca, kanal idaresinin uğradığı mali kayıp nedeniyle gemiyi işleten şirkete para cezası uygulanıp uygulanmayacağına dair soruyu, “Bunun için henüz erken. Hukuki danışmanlarımızla görüşeceğiz. Şu an en önemli görevimiz kanal trafiğini açmak” diye cevapladı.
Norveç merkezli enerji araştırma kuruluşu Rystad Energy'nin verilerinden derlenen bilgilere göre, dünyanın en yoğun ticaret rotalarından biri olan Süveyş Kanalı'nın LNG ticareti için stratejik önemi bulunuyor.
Kanal, Orta Doğu'dan Avrupa'ya giden LNG kargoları ve Akdeniz'den Asya'ya giden bazı kargolar için ana rota konumunda bulunuyor.
İskoç araştırma ve danışmanlık şirketi Wood Mackenzie verilerine göre ise Süveyş Kanalı, küresel LNG ticaretinin yüzde 8'ini oluşturuyor.
2020 yılı içerisinde kanal üzerinden Katar'dan Avrupa'ya haftada ortalama beş adet olmak üzere toplam 260'a yakın LNG kargosu gönderildi.
Rystad Energy Doğal Gaz ve Elektrik Piyasaları Başkanı Carlos Torres Diaz, yaptığı açıklamada: “Süveyş Kanalı'ndan haftada ortalama 5 gemi geçiyor.
2 haftalık bir kapanma yaklaşık 2 milyon metreküp LNG'nin Avrupa'ya teslimatını erteleyebilir. En kötü senaryo olan 4 haftalık bir kapanmada ise yaklaşık 4 milyon metreküp kargo teslimatı gecikir.
Güzergahın bir hafta içinde geçişlere hazır duruma gelmesi halinde dahi kanalı geçmek için uzun bir gemi kuyruğu oluşacak” dedi.
Kanalın birkaç hafta boyunca kapalı kalma ihtimalinin, Avrupa'ya giden LNG kargoları için büyük risk oluşturduğunu belirten Diaz, Rusya'nın Avrupa'ya boru hattıyla gaz arzının şu an maksimum kapasitede olmadığına dikkat çekerek, “Rusya'nın gaz arzı bu süreçte durumu az da olsa rahatlatabilir.
Mevcut durumdan en çok kimin fayda sağlayacağına bakarsak, sorunun çözüldüğünü görmek için acele etmeyen ülkenin kesinlikle Rusya olduğunu söyleyebiliriz.
Normalde, Avrupa'nın ikinci en büyük gaz tedarikçisi olan Norveç de bu durumdan bir kazanç sağlayabilirdi ama boru hattı sistemi şu an neredeyse maksimum kapasitede çalışıyor” değerlendirmesinde bulundu.
ABD'nin gaz üretiminde görülen aylık artışa da dikkati çeken Diaz, “Bu artış ülkedeki üreticilere böyle bir nakliye yolu krizinde bazı siparişleri güvence altına almak için bir fırsat oluşturuyor.
Gemiler, daha maliyetli olan Afrika'yı dolaşarak Avrupa'ya ulaşmak yerine, ABD'nin LNG ihracat tesislerinden Avrupa'ya daha hızlı sevkiyat yapılabilecektir” dedi.
Wood Mackenzie Başanalisti Lucas Schmitt de kanalın birkaç gün içinde açılması durumunda kapanmanın LNG piyasası üzerindeki etkisinin kısıtlı olacağını söyledi.
Schmitt, sürecin uzaması halinde ise geçen ay Panama Kanalı rotalı kargolarda yaşanan gecikmelere benzer bir sürecin yaşanabileceğini, bunun da piyasa üzerindeki etkisinin büyük olacağını ifade etti.
Kanalın geçişlere kapanması, Brent petrol fiyatlarının 64,50 seviyelerine çıkmasına neden oldu ve bir günde yüzde 7’nin üzerinde artış yaşanmasına sebebiyet verdi.
Fiyatlardaki artış, Avrupa’da sıkılaştırılan COVID-19 tedbirlerinin talebi azaltacağı endişeleri ile baskılandı.
Deniz riski danışmanlığı şirketi Allianz Global Corporate & Speciality'nin (AGCS) Başkanı Rahul Khanna, “Kriz büyük” açıklamasında bulundu.
Şimdi akıllardaki soru şu; “Bu olay bir tesadüf mü? Yoksa adım adım planlaması yapılan bir finansal sabotaj mı?”
.
Onur Subaşı, dikGAZETE.com