"Vehhabilik ve nasyonal Arap kapitalizmi" başlığı altındaki yazısında Ergün Yıldırım, Suudi Arabistan'n "dünü-bugünü-yarını"na dair yazısında, önemli ayrıntılara dikkat çekerken bölgenin içinde bulunduğu durum ve oluşması muhtemel gelişmelere bir parantez açtı.
İşte, Amerika eksenli siyaset ve Suud Veliaht Prensi Selman'ın "Ilımlı İslam'a geçiyoruz..." şeklinde dile getirdiği "yeni yol"un oluşturacağı sonuçlara geçmişten ve günümüzden örneklere de yer vererek "Ilımlı İslam'ın asıl kimliği"ne vurguda bulunan (ve Suudi Arabistan'da "darbe" olarak nitelendirilen geniş çaplı tutuklamaların olduğu gün yayımlanan) o yazı
:
Suud siyaseti, 18. Yüzyıl'ın sonunda başlayan ve 19. Yüzyıl ile zirveye ulaşan Vehhabi hareketinin dinamizmine dayanır.
Abdülaziz İbn Suud ve Muhammed B. Abdulvehhab arasında gerçekleşen ittifak ile beraber kabile ve mezhep sentezine dayanan bir siyasettir bu.
Bu siyaset Necd sosyolojisinden yükselir, Osmanlı egemenlik alanlarına karşı zaman içinde yayılır.
Onlarca savaş ve bastırma hareketi bile bu gelişen dinamizmi yok edemez. Hicaz Şerifi Vehhabiler için, Osmanlı yerel idarecisi Galip Paşa’ya “Yağmur sonrası dağlardan yükselen çekirge sürüleri gibi her yerden geliyorlar” diyor. Osmanlı bunu fark ediyor erken zamanlarda ve teşhisi koyuyor: Suud Hariciliği.
LAWRENCE'İN ÖNEMİ...
II. Mahmut Vehhabilik kelimesini bu kavramla tashih ediyor.
Hakikaten 19. Yüzyıl şartlarında yine Necd’den yükselen bir haricilik hareketi doğuyor.
Bu hareket bütün müdahalelere rağmen devam ediyor.
Bunu gören İngilizler, bu süreçten yararlanmaya başlıyorlar.
Lawrence burada önem kazanıyor.
İHVAN HAREKETİ, VEHHABİLİK, "İTTİHADI İSLAM, KESSİNGER VE KRAL FAYSAL'IN KATLİ...
Vehhabilik, zamanla bir devlete dönüşür Necd’de.
Riyad başkent olur.
1938 yılında petrol ile gelen refah ve zenginlik yeni bir dönüşüme yol açar.
Artık petrol, konformist bir Vehhabiliğe yol verecek.
İhvan Hareketi, Vehhabiliğin kurucu dinamizmi olarak var olmaya devam edecek.
Ibn Suud onların yoksulluk ve var oluş arayışının heyecanını iyi biliyor.
İhvan müntesibleri cihada ve Müslümanları Müslümanlaştırmaya kendisini adar.
İslam toplumunu tevhit etrafında saflaştırmak ister.
Tezine uymayan bütün davranışları ya küfür ya da bidat ile etiketler.
Bunlarla başa çıkmak için kabilevi dayanışma ve savaşçılığı cihada transfer eder.
Konformizme sarkan Vehhabiliğe karşı yıllarca direnir.
1939 yılında büyük kabile ve cihat liderleri teslim olurlar.
Ancak petro-dolarlarla gelen konformizm, Vehhabileri zenginlik içinde çürütmektedir.
Kral Faysal bunu değiştirmek ister.
Bunun için Vehhabiliği İttihadı İslam’a çevirir.
İslam Bankası, İslam Dünya Ligi, İslam Konferansı Teşkilatı, Dünya Müslüman Gençler Birliği gibi yapılara öncülük eder.
Mısır İhvanı ile iyi ilişkiler kurar.
Arapçılık ve sosyalizme karşı İslamcılık desteklenir.
Vehhabilerin Müslümanlara yönelen saldırgan tutumunu uluslararası düzene kanalize eder.
Vehhabileri Müslüman dünya ile entegrasyona sokmaya çalışır.
Kessinger, Kral Faysal ile görüşür.
Ona gerekirse bütün petrol kuyularını işgal edeceği ve kıyılarına Amerikan donanmasını yığacağı biçiminde tehditlerde bulunur.
Bu tehditten sonra Kral Faysal, ABD’de uzun süre kalmış ve eğitim görmüş yeğeni tarafından kısa bir süre sonra katledilir.
İRAN İSLAM DEVRİMİ... AFGANİSTAN CİHADI... "KARŞI İSLAMCILIK"... EL-KAİDE... ZERKAVİ... IŞİD...
1979 İran İslam Devrimi Arabistan’ı sarsmaya başlar.
Vehhabi İhvan'ın zahidist ve cihat temelli dönüşüm projeleri yeniden depreşir.
Cüheyman B. Utebe Kabe baskını düzenler.
“İhvan'a Çağrı” adlı bildiriyle İhvan'ı yeniden göreve çağırır.
Cüheyman, İhvan yerleşimlerinde doğmuş ve ünlü Vehhabi kabilelerinden birisine mensuptur.
Suud Hükümeti bununla başa çıkmak için Fransız askerlerinden yardım alır.
Ancak İhvan'ın bu yeniden var oluşu ve İran İslam Devrimi, Suud Hükümeti'nin “karşı İslamcılık” siyasetini geliştirmesine yol açar.
İhvan Hareketi’nin zahidist Vehhabileri, Afganistan cihadına kanalize edilirler.
İran’ın İslamcılık'la kuşatmasına karşı, ihvan hareketinin dinamizminden yararlanarak “karşı İslamcılık” harekete geçirilir.
Afganistan'a giden Suudlu İhvan dinamizminden gelen gençler, topluca bir deftere kaydedilirler.
Sonra bu defterin adı El-Kaide olarak yaygınlık kazanacak.
El-Kaide, zahidist Vehhabiliğin yeni bir grubu olarak ortaya çıkar.
Ürdün’den Afganistan’a giden Zerkavi, burada El-Kaide'nin kamplarından yetişerek İran üzerinden Irak’a gelir.
ABD’nin işgalinden sonra çalışmalara başlar.
Bu kez de IŞİD ortaya çıkar.
VELİAHT SELMAN VE "ILIMLI İSLAM" PROJESİ İLE GELİŞECEK OLAN VE...
Suud Devleti, artık ılımlı İslam teziyle zahidist Vehhabiliği tasfiye ediliyor ve yeniden konformist siyasete dönüyor.
Vehhabilik, kapitalist serbest piyasa içinde yerleşmeye davet ediliyor.
İttihad-ı İslam'dan da vazgeçiliyor.
Bunun yerine Arapçılık eksene alınıyor.
Arabistan Devleti'nin son zamanlarda Irak Şii liderler ve Irak Devlet Başkanı ile görüşmesi, Sisi’yi desteklemesi ve belki yakında Esed ile temas kurmaya yönelmesi de bunu gösteriyor.
Vehhabilik, bu defa nasyonal Arap kapitalizm başlığıyla ortaya çıkabilir.
Tarihte yaşanan Arap nasyonal sosyalizmine karşı şimdi bu milliyetçi kapitalizm gelişebilir.
Veliaht Selman bunu öneriyor.
Ilımlı İslam’ın asıl kimliği budur.
Ancak bu çok kolay bir şey değil.
Vehhabiliğin kurucu dinamiğini oluşturan İhvan damarını tamamen tasfiye etmek ve onu nasyonal Arap kapitalizmine ikna etmek çok zor.
Çünkü bu damar, Suudi Arabistan’ın ve çevresini oluşturan bütün Körfez toplumların kabile ve mezhep dağılımında oldukça etkili bir dinamizm.
Ergün Yıldırım, Yeni Şafak -5 Kasım 2017, Pazar-
:
Suudi Arabistan'da gerçekleşen ve "darbe" olarak dile getirilen geniş çaplı tutuklamaların olduğu gün yayımlanan ve daha çok tartışılacak o olayın hemen öncesinde kaleme alınan bu yazıda, -rahat okutma amaçlı- bazı paragraf ayırmalar ve siyahlaştırmalarla ara başlıklar bize aittir.
dikGAZETE.com