'Yurt dışında ve gümrüklerde an itibarıyla 1 milyon 227 bin 931 oy kullanıldı'

ANKARA (AA) - Yüksek Seçim Kurulu (YSK) Başkanı Sadi Güven, Türkiye'de seçimlerin son derece güvenli ve şeffaf yapıldığını, mahalledeki sandık sonuç tutanağının, Türkiye geneline yansımasına kadar tüm süreci siyasi partilere eş zamanlı gönderdiklerini belirterek, "Dünyada ilk kez biz yapıyoruz, araştırdığım kadarıyla bizden başka sandık sonuç tutanaklarını tarayarak gönderen bir ülke yok." dedi.

Güven, Cumhurbaşkanı ve 27. Dönem Milletvekili Genel Seçimlerine 6 gün kala AA muhabirine değerlendirmelerde bulundu.

24 Haziran'da yapılacak seçimlerle ilgili hazırlıkları hemen hemen tamamladıklarını belirten Güven, seçim rakamlarına ilişkin teknik bilgi verdi.

Güven, seçimde yurt içinde 56 milyon 322 bin 632 seçmenin oy kullanacağını, yurt içinde ilk kez oy kullanacak genç seçmenlerin sayısının da 1 milyon 571 bin 73 kişi olduğunu bildirdi. Yurt içindeki seçmenlerin yüzde 50'sinden fazlasının kadın, yüzde 49,24'ünün erkek seçmen olduğu bilgisini veren Başkan Güven, seçimlerde sandık sayısının arttığını, toplam 180 bin 65 sandık kurulacağını, ceza ve tutukevlerinde taksirli suçlardan hükümlü sayısının da 84 bin 924 olduğunu açıkladı.

Güven, yurt dışı seçmen kütüğüne kayıtlı 3 milyon 47 bin 323 seçmen bulunduğunu, bunların 79 bin 709'unun yurt dışında ilk kez oy kullanan gençlerden oluştuğunu ifade etti. Sadi Güven, yurt dışında 60 ülkede, 123 temsilcilikte oy kullanma işleminin tamamlanmak üzere olduğunu, yarın itibarıyla yurt dışı oy kullanma işleminin sona ereceğini hatırlattı.

Türkiye'de seçimlerin son derece güvenilir ve şeffaf yapıldığını vurgulayan Güven, YSK'nin son 5 seçimdir oy kullanılan sandıklardaki sonuçları sisteme yükleyerek, siyasi partilere gönderdiğini hatırlattı. Başkan Güven, seçim güvenliğine büyük önem verdiklerini dile getirerek, şunları söyledi:

"Seçim güvenliği sadece sonuçların gönderilmesiyle ilişkilendirilemez. Oy pusulasının basıldığı kağıtların imalinden, oy pusulalarının basımına, gönderilmesine, sandık kurullarının oluşturulmasına, sandıkta görev yapacak siyasi parti temsilcilerinin oluşmasına, sonuçların alınmasına kadar bir dizi iş ve işlemle ilişkili. Dünyada ilk kez biz yapıyoruz, araştırdığım kadarıyla bizden başka sandık sonuç tutanaklarını tarayarak gönderen bir ülke yok. Seçim güvenliği açısından en önemli unsurlardan biri seçimlerin siyasi partiler aracılığıyla yapılıyor olması. Seçimlerde yarışan da seçimleri yapan da siyasi partiler."

YSK'nin, 6 Yargıtay, 5 Danıştay üyesi olmak üzere 11 yüksek yargıçtan oluştuğunu ancak yasa gereğince son milletvekili seçiminde en çok oyu alan 4 partiyle TBMM'de grubu bulunan siyasi partilerin temsilcilerinin de kurulda bulunduğunu hatırlatan Güven, "Biz hangi kararı alırsak alalım, hangi komisyonda çalışırsak çalışalım, bütün bu çalışmalarda siyasi parti temsilcileri var. Şu anda, AK Parti, CHP, MHP ve HDP'nin temsilcileri görev yapıyor." dedi.

Seçim güvenliği açısından en önemli unsurlardan birisinin seçmenlerin tespiti olduğuna işaret eden Güven, "Türkiye'de, Türkiye Cumhuriyeti Kimlik Numarası üzerinden seçmen kütüğüne tescilini yaptığımız vatandaşlarımızın mükerrer kaydı kesinlikle mümkün değildir. Bugüne kadar da böyle bir iddia da ortaya atılmadı. İspat edilmiş bir şey yok." dedi.

Siyasi partilerin seçimleri yaptığını, mahallinde sayım döküm tutanaklarını, sandık başkanlarıyla birlikte siyasi parti temsilcilerinin tuttuğunu anlatan Güven, YSK'nin son 5 yıldır yaptığı sayım döküm cetvellerinin sisteme yüklenmesine ilişkin süreci, ekrana yansıtılan tutanaklar üzerinden anlattı.

Başkan Güven, "Bugüne kadar Türkiye'de belki anlatmakta çok başarılı olamadık, çok önemli siyasi partilerin, çok önemli kişilerinin, televizyonlarda her akşam görüş bildiren birçok değerli gazetecinin, televizyoncunun haberinin olmadığını üzülerek öğrendiğim bir uygulamamız var. Son 5 seçimdir bunu yapıyoruz. Dünyada başka örneği yok. Seçim güvenliği açısından çok önemli." diye konuştu.

Seçim günü sandığın başında, sandık başkanı ve diğer memur üyelerle birlikte o ilçede en çok oy almış 5 siyasi parti temsilcisinin görev yaptığını hatırlatan Güven, seçim günü akşam sandıklar açıldığında, başkanın görevlendirdiği iki kişinin sayım döküm cetvelini tuttuğunu, partilerin aldıkları her oyun buraya işaretlendiğini, altına da toplamının yazıldığını kaydetti. Bu sayım döküm cetvelini, başkan, memur üye ve diğer görev yapan siyasi partili sandık kurulu üyelerinin imzaladığını ifade eden Güven, bu sayım döküm cetvelinin, üzerindeki karekod ile birlikte YSK'ye geldiği andan itibaren eş zamanlı olarak bu belgeyi almaya elverişli, seçime katılma yeterliliği bulunan siyasi partilere gönderildiğini bildirdi.

Sayım döküm cetvelinin ardından düzenlenen sandık sonuç tutanağının da yine sandık kurulu başkan, memur üye ve diğer görev yapan siyasi partili sandık kurulu üyeleri tarafından imzalandığını anlatan Güven, yine bu tutanakların da karekodla YSK'ye geldiği anda siyasi partilere eş zamanlı gönderildiğini aktardı.

Başkan Güven, "Bunların değiştirilmesi mümkün değildir. Bu sandık sonuç tutanağını alan sandık kurulu başkanı ve yanında gidecek iki siyasi partili üye, ilçe seçim kurulu başkanına bu sandık sonuç tutanaklarını teslim ediyor. İlçe seçim kurulunda da bir hakim, iki memur üye ve yine o seçim çevresinde en çok oyu alan 4 siyasi parti temsilcisi, bu köylerden, mahallelerden gelen bütün sonuçları buraya birleştiriyor. Birleştirme tutanağı da yine bize geldiği anda tüm siyasi partilere gönderiliyor." diye konuştu.

İlçe birleştirme tutanağının da il seçim kurulunda aynı yöntemle birleştirildiğini ifade eden Güven, "Mahalledeki sandık sonuç tutanağının Türkiye geneline yansımasına kadar tüm süreci siyasi partiler bizimle eş zamanlı almaktadır. Sonuçları tarayarak, YSK'ye geldiği anda eş zamanlı siyasi partilere gönderiyoruz. Bunun erken gelmesi, geç gelmesi sonuçların değiştirildiği anlamına gelmez çünkü değiştirilmesi mümkün değil." dedi.

Bu sonuçları sadece siyasi partilere değil seçim bittikten sonra vatandaşların incelemesine de açtıklarını hatırlatan Güven, YSK'nin internet sitesinde tüm tutanak sonuçlarının ıslak imzayla resim formatında görülebildiğini aktardı.

Başkan Sadi Güven, "Bu dünyada ilk kez oluyor, beşinci seçimdir bunu veriyoruz. Bir tek sonucun değiştirildiği yönünde bize itiraz gelmedi." dedi.

"Şu seçimde geç geldi, şöyle sonuç değişti, bu seçimde şöyle oldu" gibi iddiaların aslının olmadığına işaret eden Güven, "Şeffaflık adına bunu dünyada ilk yapan belki biziz ve çok güvenli bir seçim yaptığımıza inanıyorum." değerlendirmesini yaptı.

Seçim akşamı sandıklardan sonuçlar geldiğinde, YSK'de kurul salonunda "Kokpit" denilen ekrandan sonuçların takip edilebileceğini anlatan Güven, her detayın siyasi parti temsilcilerince görülebildiğini anlattı. Güven, bunun yanında YSK'nin çok güçlü bir teknik ekibi bulunduğunu, mühendislerin de sonuçları takip ettiğini kaydetti.

Kurulda üyesi bulunan siyasi partilerin teknik birimlerinin de YSK'nin mühendisleriyle sonuçların sisteme işlenmesi sürecini izlediğini anlatan Güven, bunun yanında AGİT'ten gelen gözlemcilerin de bütün aşamaları izleyebildiklerini ifade etti. Güven, "Bugüne kadar ne mutlu ki sandıklardan gelen sonuçların değiştirildiği yönünde hiçbir itiraz gelmedi, gelmesi de mümkün değil, böylesine güçlü bir güvenlik tedbiri var." ifadesini kullandı.

Her seçimde, fazla basılan oy pusulalarının tartışmalara neden olduğunu söyleyen Güven, YSK'nin görevlerinin anlatıldığı 298 sayılı Kanun gereği oy pusulalarının basıldığını bildirdi.

Yasaya göre, YSK filigranı taşıyan her 400'lük paketi bastırmanın ve her sandığa ulaştırmanın YSK'nin görevi olduğunu aktaran Güven, "Kanun koyucu tüm sandıklara standart paket gönderilmesini öngörmüş, kargaşa istememiş. Peki bunun anlamı ne, Ankara Kızılcahamam'ın tüm köylerinde 400 seçmen yok. Bazı köyde 50-100-200 bazılarında 300 var. Dolayısıyla kanun koyucu her bir sandık için standart paket göndermeyi emrettiği için biz de gönderiyoruz. 50 seçmenin olduğu yerde 350 seçmenlik oy pusulası artıyor. Ama bu bir tehlike yaratmıyor. Üzeri hava almayacak şekilde, makineyle ambalajlanmış paket halinde, seçim sabahı sandık kurulu başkan ve üyeleri huzurunda açılıyor, pusulalar tekrar sayılıyor, tutanağa bağlanıyor, arkaları mühürleniyor, bunlar akşama kadar kullanılıyor, artıyorsa yine tutanağa bağlandıktan sonra ilçe seçim kuruluna getirilip teslim ediliyor." diye konuştu.

Bunların matbaadaki güvenli basımının siyasi parti temsilcilerince izlendiğini, hangi ilçeye kaç tane gönderildiğinin de yine siyasi partilerin temsilcileri tarafından bilindiğini söyleyen Güven, "Bu bir güvenlik zinciri. Yeterince sandıkta kaç seçmen varsa kullanılıyor, artan ise tutanakla ilçe seçim kurullarına teslim ediliyor. Dolayısıyla biz bunu yasal olarak seçmen sayısından fazla basmak durumundayız, zorundayız." dedi.

Seçimi izlemek için çok sayıda yabancı kurum temsilcisinin geldiğini belirten Güven, kamuoyuna sadece AGİT'in yansıdığını ancak bugün itibarıyla 48 ülkeden temsilcinin Türkiye'de bulunduğunu söyledi.

Güven, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı, Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi, Karadeniz Ekonomik İşbirliği Parlamenter Asamblesi, Akdeniz Parlamenter Asamblesi, Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi, Türk Dili Konuşan Ülkeler Parlamenter Asamblesi, Şanghay İşbirliği Örgütü, Avrupa Güvenlik İşbirliği Teşkilatı Parlamenter Asamblesi olmak üzere çok sayıda uluslararası kuruluştan 500'e yakın gözlemcinin seçimlerde görev yapacağını bildirdi. Sadi Güven, şu ifadeleri kullandı:

"Biz gözlemcilerden rahatsız değiliz, çok şeffaf çalışıyoruz. Sandığın başında da siyasi partilerin bütün sandıklara temsilci vermelerini istiyoruz. Yıllardır söylüyorum, seçimin temeli siyasi partilerin sandıklara üyelerini vermeleridir. Ne kadar eğitirlerse o kadar iyi olur. Biz de kendilerine eğitim veriyoruz, halk eğitimler üzerinden eğitim veriyoruz, sandık kurulu başkanlarına da eğitim veriyoruz. Gözlemciler de olsun. YSK olarak biz bundan mutluluk duyarız. Ben bütün konuşmalarımda siyasi partilerin sandıkların tamamına üye vermeleri gerektiğini defaatle söylüyorum. Seçimin güvenliğinin teminatı da onlar zaten. Çünkü tutanakları onlar tutuyorlar. Oy pusulalarını onlar değerlendirip, onlar sayıyorlar. Ben YSK Başkanı olarak 180 bin tane bugün itibarıyla sandığın başında değilim ki oralarda siyasi partiler var ve olmalıdır."

"Seyyar sandık bugüne kadar bizim kanayan yaramızdı" diyen Güven, Avrupa'nın birçok ülkesinde seyyar sandık uygulaması olduğunu, kendilerinin de bunu çok istediklerini ve bu seçimde ilk kez uygulanacağını anlattı.

Burada kriterin yatağa bağımlılık olduğunu dile getiren Güven, seçimde yatağa bağımlı 17 bin 258 seçmene bin 303 sandık götürüleceğini bildirdi.

Bunun dışında engelli seçmenler ile 75 yaş ve üzeri seçmenlere kolaylık sağladıklarını belirten Güven, "Bizdeki engelli seçmen sayısı 668 bin 106. Engelli seçmenlerle aynı hanede oturanları da aynı sandığa ilişkilendiriyoruz. Onların sayısı da 2 milyon bin 244. Bir de 75 yaş üzeri 2 milyon 738 bin 31 seçmen var. Onların ailelerine de birlikte oy kullandırıyoruz. Toplamı 5 milyon 334 bin 938." dedi.

Yaşlı ve engelliler için sandık alanlarını giriş kat olarak belirlediklerini ifade eden Güven, "Bazı yerlerde, okullarda ve diğer oy sandığını koyduğumuz yerlerde engelliler için bazen rampalar olmayabiliyor. Benim isteğim, umudum bütün bu alanlarda engelli erişimine uygun şekilde rampaların yapılmasıdır." diye konuştu.

Sandıkların taşınması konusunda kanun koyucunun "Seçim güvenliği açısından gerekli görülmesi durumunda vali veya il seçim kurulu başkanının oy verme gününden en geç 1 ay önce talepte bulunması halinde o yerdeki sandıkların en yakın seçim bölgelerine taşınmasına, sandık bölgelerinin birleştirilmesine karar verilebilir" dediğini aktaran Güven, "Daha önce ilçelerden gelen sayıları dikkate alarak 144 bin olarak açıkladık ancak o zaman sandıklardaki seçmen listeleri, sayıları tam belli değildi, şimdi rakam netleşti. Bu seçimde bu şekilde taşınan seçmen sayısı 120 bin 724. Yani 144 bin değil, 120 bin 724." diye konuştu.

Vatandaşların esasında bulunduğu yerde oy kullanmasının önemli olduğunu ancak kanun koyucunun güvenlik nedeniyle sıkıntı olacaksa bunların taşınabileceğini öngördüğünü belirten Güven, şunları söyledi:

"Biz de bunu asgari ölçüde değerlendirdik, aşağı yukarı 5 kilometrelik yani yürümeyle gidilebilecek bir mesafeyi öngördük ancak bunun tamamı 5 kilometrelik mesafede değil. 2,5 kilometrelik mesafeyle ilgili bilgi vereyim, bizim büyükşehirlerde normal okullara gidip kullandığımız mesafe 2,5 kilometreye kadar. Buradaki seçmen sayısı 53 bin 833. Yani bu seçmenin yarısına yakını 2,5 kilometrelik mesafede yürüyerek oy kullanıyor. Keşke olmasa ama güvenlik nedeniyle talepler bu şekilde gelince biz de bu şekilde karar vermek zorunda kaldık."

İttifak uygulamasının bu seçim için bir ilk olduğunu anımsatan Güven, kısa dönemde buna hazırlandıklarını belirtti.

Seçimde AK Parti ve MHP'nin oluşturduğu Cumhur İttifakı ile CHP, Saadet Partisi ve İyi Parti'nin oluşturduğu Millet İttifakı adıyla iki ittifak bulunduğunu hatırlatan Güven, oy pusulasında da bu şekilde yer aldıklarını anlattı. Güven, sözlerini şöyle sürdürdü:

"İttifak alanı içinde 'EVET' ve 'TERCİH' mührü bir siyasi partiye ayrılan alana, iki; hem bir siyasi partiye ayrılan alana hem ittifak alanı bölümüne, üç; ittifak alanı bölümüne taşacak şekilde bir siyasi partiye ayrılan alana basılması halinde bu oy pusulaları geçerli kabul edilecek ve sayım döküm cetvelinde o siyasi partinin cetveldeki sütununa işlenecek. Bu haller dışında yalnız ittifak alanı içerisine mührüm basıldığı her durumda bu oy pusulası da geçerli kabul edilecek ve sayım döküm cetvelinde ittifakın ortak oyları sütununa işlenecek. Burada hangi oy pusulaları geçerli, hangisi geçersiz, hangisi ittifaka, hangisi partiye yazılacak, bunların daha detaylı her bir oy pusulasının örneği YSK'nin internet sitesinde var. Örnek şablonlar da hazırladık, bunları ilçe seçim kurullarına da gönderdik."

Seçim güvenliği için sandık kurullarının yapacaklarını liste halinde hazırladıklarını, bunun ekine de hangi oy pusulalarının geçerli, hangilerinin geçersiz olduğuna ilişkin şablonlardan da birer örnek koyduklarını bildiren Güven, vatandaşların bu şablonları YSK'nin internet sitesinden görebileceklerini kaydetti.

Seçimin ikinci tura kalması halinde seçmen bilgi kağıdının yeniden gerekli olacağı yönündeki bilgilerin doğru olmadığını belirten Güven, bunun bilgi için basıldığını, oy kullanırken getirilmesinin zorunlu olmadığını söyledi.

Güven, seçmenlerin oy kullanırken üzerinde Türkiye Cumhuriyeti Kimlik Numarası bulunan, kimliği tereddütsüz ortaya koyan, resimli, resmi nitelikteki belgelerden biriyle oy kullanılabileceğini bildirdi.

Seçmen bilgi kağıdının seçmenin nerede oy kullanacağını gösterdiğini ifade eden Güven, seçmen bilgi kağıdı gelmeyenlerin nerede, hangi sandıkta oy kullanacağını YSK'nin internet sitesinden de görebileceğini kaydetti.

Yurt dışında ve gümrüklerde kullanılan oylara da değinen Güven, "Yurt dışında ve gümrüklerde an itibarıyla oy kullanan seçmen sayımız 1 milyon 227 bin 931 olarak belirlendi. İnşallah bugün ve yarın bu rakam daha da artar diye düşünüyorum." dedi. Güven, gümrük kapılarında oy kullanma işleminin 24 Haziran akşamına kadar devam edeceğini hatırlattı.

Bu seçimde 60 ülke 123 temsilcilikte oy kullandırdıklarını ifade eden Güven, bugüne kadar yurt dışındaki oylarla ilgili bir sıkıntı yaşanmadığını, şikayet gelmediğini söyledi.

Güven, yurt dışı seçmenlerin oy kullanma oranının Avrupa'daki ülkelerin normal oy kullanma oranına erişebilecek şekilde olduğunu da ifade etti.

Yurt dışı seçimlerde bir bayrak yarışı gibi siyasi partilerin çıplak gözle takip edebileceği bir sistem kurduklarını vurgulayan Güven, seçim malzemelerinin yurt dışına diplomatik kurye ile gönderildiğini, bunları temsilciliklerin teslim aldığını, temsilciliklerde misyon şefi, yoksa kıdemlisi ve memur üye ile son seçimde en çok oy alan 3 partinin oluşturduğu üyelerin görev yaptığını kaydetti.

Teslim alınan malzemelerin en az 3 asma kilitten oluşan odalarda tutulduğunu belirten Güven, yasanın 3 kilit öngördüğünü ancak uygulamada odaların tamamına yakınında 4 asma kilit bulunduğunu söyledi. Güven, oy kullanıldıktan sonra yine aynı odada, Türkiye'den bunları almak üzere giden ekibe teslim edilene kadar muhafaza edildiğini bildirdi.

Avrupa'da kullanılan oylar için uçakla program yaptıklarını dile getiren Güven, bu uçakta siyasi partiler, YSK ve Dışişleri Bakanlığı temsilcilerinin bulunduğunu anlattı.

Bu görevlilerin ilgili ülkelere gidip oradaki misyonun siyasi parti temsilcileriyle uçağın altına kadar getirdikleri oy pusulalarını teslim aldıklarını ifade eden Güven, bütün Avrupa'dan toplanan oyların Esenboğa'ya getirildiğini söyledi.

Bütün sevkıyatın kimse açamasın diye diplomatik kurye ile yapıldığını belirten Güven, Dışişleri Bakanlığı görevlilerinin mühürleri söktükten sonra bunları nakil komisyonuna teslim ettiğini, nakil komisyonunun da oy pusulalarını ATO'da kiralanan yere götürdüklerini, siyasi parti temsilcilerinin huzurunda seçim günü akşamına kadar muhafaza edildiğini, Türkiye'de kullanılan oylarla birlikte sayılmaya başlandığını kaydetti.

Güven, Avrupa dışındaki ülkelerde kullanılan oyların da diplomatik kuryelerle getirildiğini ve aynı şekilde siyasi parti üyelerinin buna eşlik ettiğini dile getirdi. Güven, bu süreçte siyasi partilerin oylarla göz temasının hiçbir zaman kesilmediğinin altını çizdi.

Sadi Güven, her seçim bittiğinde bir sonraki iki seçimin hazırlıklarını yaptıklarını ifade ederek, "Bu seçim bittiğinde, yani 24 Haziran'dan hemen birkaç gün sonra, bir sonraki seçimlerle ilgili kağıt basımı ve diğer malzemelerle ilgili çalışmalarımız hemen başlar. Daha önceki seçimlerde de ben bunu söylemiştim. Her seçim akabinde bir sonraki iki seçimin hazırlığını yaparız. Depoda boşalan malzemenin yerini hemen doldururuz. Burada da aynı şekilde seçimlerden sonra rutin YSK'nin yaptığı, yapması gereken işi yapacağız, yapıyoruz zaten." dedi.

Güven, YSK'nin her zaman seçim biter bitmez bir sonraki seçimin hazırlığını yapmak zorunda olduğunun altını çizdi.

YSK Başkanı Sadi Güven, "Bu seçimler çok kısa sürede oldu ve ilk defa ittifaklar oldu. YSK'de hem merkez teşkilatında hem teknik ekibin, mühendislerin, hem yurt dışında, Dışişleri Bakanlığı, hem il ve ilçe seçim kurulları çok yoğun şekilde çalıştılar. Çok kısa sürede önemli işler yaptılar. Yeni programlar hazırlandı. Ben tüm ekibime, Dışişleri ekibine Anadolu Ajansı aracılığıyla teşekkür ediyorum. 24 Haziran'da yapılacak seçimlerin ülkemiz için hayırlar getirmesini diliyorum."