Yassıada'nın sessiz tanıkları

İSTANBUL - ÇİĞDEM ALYANAK

Dönemin mebus, bürokratları ile Yassıada davalarına tanıklık etmiş kişilerin ailelerinden, yakınlarından ve koleksiyonerlerden 50 yılda toplanan, o zamanların acılarını, hüzünlerini yansıtan hatıraların yer aldığı 27 Mayıs 1960 darbe döneminin karanlığına ışık tutan 15 bin parçalık özel koleksiyon, online müzayedede satışa sunulacak.

Konuya ilişkin AA muhabirine açıklamada bulunan Ata Müzayede Sanat Danışmanı Dr. Recep Sadri Sayıoğulları, 27 Mayıs 1960 darbesinden sonra iktidardan uzaklaştırılan Demokrat Parti yönetiminin, darbeyi gerçekleştiren cunta tarafından kurulan özel bir mahkemede yargılandığı, davaların yürütüldüğü Yassıada'da, hem Türkiye hem de dünya demokrasi hayatı için önemli çıkarımlar yapılabilecek acı bir dönemin geçtiğini ifade etti.

O dönemin sonundan itibaren iğne ile kuyu kazarcasına o günleri yaşamış insanların aileleri ve sevenlerinin birtakım şeyleri emanet gibi muhafaza etme ihtiyacı duyduğunu anlatan Sayıoğulları, Adnan Menderes, Fatin Rüştü Zorlu, Hasan Polatkan'ın infazıyla sonuçlanan sürecin nihayetinde, Yassıada hatıralarını içeren özel koleksiyonun son 50 yılda Ata Müzayede bünyesinde özenle toplandığını belirtti.

Sayıoğulları, koleksiyondaki parçaların bir kısmının, bugün ''www.atamuzayede.com" internet sitesi üzerinden satışa sunulacağını bildirdi.

Sayıoğulları, 15 bin parçadan oluşan koleksiyonda, yargılamalar sırasında çekilen fotoğraflar, günlükler, merhum başvekil Adnan Menderes'in tespihi, kol saati, duruşma salonundaki sanık mikrofonu, TBMM Başkanı Refik Koraltan'ın yargılamalarda kendini savunması için ve hemen hemen her sayfasını çizdiği Yassıada Müdafaa Kitabı, Menderes idama götürülürken arkadaşları Celal Bayar ve İbrahim Kirazoğlu'nun yüksek sesle okuduğu el yazma Amme Cüzü'nün yer aldığını söyledi.

"Dersler çıkarılacak bir dönemi benim anlatmaya kabiliyetimin yetmediğine inanıyorum fakat bu parçalar fazlasıyla anlatıyor." diyen Recep Sadri Sayıoğulları, bu koleksiyonun sadece Türk milletinin değil, tüm dünya insanlarının istifadesi için son derece önemli olduğunu vurguladı.

Koleksiyonda, Cumhuriyet Senato Üyeleri'nin, Menderes, Polatkan ve Zorlu'nun idamı sonrası Milli Birlik Komitesi üyelerine gönderdiği teşekkür mektubunun bulunduğunu belirten Sayıoğulları, şöyle devam etti:

"Bu yazıda yer alan cümle, siyasi tarihimiz açısından tekrar tekrar üzerinde düşünülmesi gereken, rövanşlarla, şahsi kinlerle devam edilemeyeceğine örnek bir cümle. 'Sizleri kutlar ve hepinize teşekkür ederim' yazıyor komite başkanı, infazlardan sonra. Hatta infazlardan sonra üzerinde 'Hakimiyet milletindir' yazan ilk gün zarfına imzalar atılıyor. Bunlar, demokrasinin ve insanlığın kabul edemeyeceği çok büyük acılar. Bu koleksiyon, bu büyük acıların maddi belgelerini içeriyor. Yeni nesillere bu büyük acıları taşıtmadan anlamlandırmak anlamında, bu koleksiyonu önemsiyorum." diye konuştu.

Yassıada mahkemeleri sürecinde avukatların el yazısı notlarının da, bu koleksiyonda dikkati çektiğini aktaran Recep Sadri Sayıoğulları, "Avukatlar notlarını korka korka yazmışlar. El hareketi gözükmeden, elini fazla kıpırdatmadan alınmış notlar var. Bir yazı uzmanı olarak bunu görebiliyorum. Saat saat detaylarına kadar yazılmış yaşananlar." dedi.

Duruşmalar sırasında merhum Başbakan Menderes'in savunmasını yaparken kullandığı mikrofonun da koleksiyonun en özel parçalarından biri olduğunu ifade eden Sayıoğulları, "Bu mikrofonun maddi kıymeti yok elbette ama insanın savunma ve yaşama hakkını dillendirdiği bir canlı gibidir artık bu mikrofon. O acı hadiseye en yakın tanıklık etmiş bir mikrofon da değil artık, bizden biridir." değerlendirmesinde bulundu.

Menderes ve arkadaşları Celal Bayar ile Kirazoğlu'nun bulunduğu koğuşta okudukları el yazması Amme Cüzü'nün ise en değerli anı olduğunu dile getiren Sayıoğulları, şunları kaydetti:

"İnsan bu dünyaya kendi istemi dışında veda edeceğini duyunca, muhakkak bazı manevi duyguları yaşamak istiyor. O duyguların yaşandığı Kur'an-ı Kerim'dir bu. Menderes infaza götürülürken, arkadaşları Bayar ve Kirazoğlu yüksek sesle okuyor duaları. Bu sırada Menderes'in yanındaki görevliler 'Niye bağırıyorsunuz?' diye sesleniyorlar Bayar ve Kirazoğlu'na. Onlar da 'Arkadaşımızı gönderirken ne yapacağımıza karışmayın. Kur'an okuyoruz.' diyorlar. O acıya tanıklık etmiş bir cüzdür bu." dedi.

Sayıoğulları, Adnan Menderes'in o dönem basında yer alan son tıraş fotoğrafı ile Yassıada Garnizon Komutanı Albay Tarık Güryay'ın odasında çekilen orijinal cam dialarının yer aldığı 15 bin parçalık koleksiyonun, Yassıada günlerini en iyi şekilde yansıtan binlerce fotoğraf, obje ve o döneme ait çok sayıda eşya ile Milli Birlik Komitesi'nin ve 27 Mayıs darbecilerinin propaganda içerikli afiş ve objelerini de içerdiğini sözlerine ekledi.

Kaynak: AA