İSTANBUL
Türk Havacılık ve Uzay Sanayii AŞ (TUSAŞ/TAI) Genel Müdürü Temel Kotil, Milli Muharip Uçak Projesi için İngilizlerle Uluslararası Savunma Sanayi Fuarı (IDEF) sonrasında çalışmaya başlayacaklarını bildirdi.
Temel Kotil, Anadolu Ajansı'nın (AA) 100. Yıl Vizyonu çerçevesinde geliştirdiği AA Finans Haberleri Terminali'nden canlı yayınlanan Finans Masası'na konuk oldu.
Kotil, yarın başlayacak IDEF'e ilişkin soru üzerine, fuarı bu yıl Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın onurlandıracağını, delegasyon olarak yurt dışından yüksek bir katılımın olacağını, milli savunma bakanları, genelkurmay başkanları, kendilerinin görüşme yapacakları şirket genel müdürlerinin de bulunacağını bildirdi.
Malezya'nın TUSAŞ'a denk gelen şirketinin genel müdürü, Pakistan'ın, Orta Doğu ve Uzak Doğu'nun genel müdürlerinin geleceğini anlatan Kotil, şunları söyledi:
"Bunlarla birebir görüşmelerimiz olacak. Airbus Savunma, Boing Savunma, Lockheed Martin... Hepsi burada oluyorlar. Dolayısıyla dünya yarından başlamak üzere İstanbul'da savunma sanayi konusunda bir araya geliyor. TAI olarak özgün ürünlerimiz var. Onları sergileyeceğiz. En çok merak ettiğiniz büyük ihtimalle helikopterimizdir. T-625 dediğimiz helikopterimiz ilk kez görücüye çıkıyor. Bu proje gelişme aşamasında olan bir projemiz. İlk uçuş 2018 Eylül diyorduk ama Allah'ın izniyle eylülden önce yaparız. Bu fuarda HÜRKUŞ-C'mizi, hafif saldırı uçağını da görmüş olacağız. ATAK helikopterini de orada göreceğiz. ANKA'mızı en güzel şekilde bu yıl getiriyoruz. ANKA'mızda uydu haberleşme sistemi var. Hava kapalı olsa bile yeri görebilen radar sistemiyle ANKA'mız var. Aynı ANKA'mızda gece gündüz görüş sistemi ve hedefi işaretleme sistemi bulunuyor. ANKA'mızı bir daha görücüye çıkarıyoruz."
"İkili anlaşmalar imzalayacağız"Temel Kotil, TUSAŞ'a tekabül eden şirketlerle ikili anlaşmalar imzalayacaklarını belirterek, IDEF süresince şirketleri, İstanbul ve Türkiye adına heyecanlı günler geçireceklerini söyledi.
TUSAŞ'ın 2023 yılı ciro hedefine yönelik soru üzerine Kotil, "Şirketin kendi gelirlerinde 2017'de 2016'ya göre yüzde 67 büyüyoruz. Bu yıl Allah'ın izniyle 1,6 milyar dolar ciro hedefliyoruz. İlk yıllar böyle çok koşuyoruz ki daha sonra belki nefesimiz kesilir. Yüzde 25 çok iddialı bir büyüme tabii ki." ifadelerini kullandı.
"Karadeniz'de çılgın sulara çıkıp balık avlamak gibi..."Kotil, 5 biber fidanı dikildiğinde 25 biber, 50 biber fidanı dikildiğinde 10 katı ürün elde edileceğini belirterek, şunları kaydetti:
"Organik büyüme ile buraya ulaşmayacağız. TAI'nin bugünkü tesislerini 10 kat büyütmeyeceğiz. Almanya'daki şirketimizin yöneticisini de atadık, iyi gidiyor. Hem yurt dışında hem de yurt içinde inorganik büyümeleri göreceksiniz. Şirketi alınca içini toplamak da gerekiyor. 'Ya nasip' deyip Karadeniz'de çılgın sulara çıkıp balık avlamak gibi bir olay bu... Bütün geliri gideri yönetmek gerekiyor. Ticaret hiç şaka kaldırmıyor. "
TAI'den beklenenlerin 10 milyar doların üzerindeki büyük şirketi gerektirdiğini ifade eden Kotil, Milli Muharip Uçağı için 5 bin 500 kişi ile çalıştıklarını, 2 bininin mühendis olduğunu bildirdi.
Projenin Türkiye'nin önünü açacağını belirten Kotil, "Bir proje tamamlanınca boşa çıkan mühendisler iş arar. Dünyada böyle 200'e yakın mühendis var. Bunların peşindeyim, inşallah onları Türkiye'ye getireceğiz. Bu proje ile Türkiye 14 alt sektörde dünya klasının üzerine çıkacak. En son teknoloji bizde olacak." diye konuştu.
"Nakitle ilgili bir problemimiz yok"TUSAŞ/TAI Genel Müdürü Kotil, Milli Muharip Uçak Projesi'nin geldiği noktaya ilişkin soru üzerine, projenin Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın isteğiyle başladığını hatırlatarak, şöyle devam etti:
"Aşağı yukarı 5'inci yılındayız. Tasarımları yapıldı, detay vermeye devam ediyoruz. Nasibi şöyle anlatayım. Amerikalılar F-35'i tamamladılar. Tamamlanınca proje bitmiş oluyor. Şu an proje arayan birçok kişi var. Avrupalılar Eurofighter'ı F-16'dan daha sonra yaptı. Eurofighter çok eski bir uçak değil ama 2030-2050'lerin uçakları değil. Dolayısıyla Eurofighter'lar devrede olduğu için belki Almanlar, Fransızlar, İngilizler yeni proje başlatamıyorlar. Türkiye bu projeyi yörede ilk başlatan ülkelerden biri. Benzer bir proje şu anda Kore'de var. Japonlar düşünüyorlar. Bu başlamanın önemi şöyle; proje kendini gösterdikçe sanıyorum ki bize katılımlar olacak. Hangi safhadayız? İngilizlerle çalışmaya fuar sonrası başlıyoruz. Fuarda onlarla imzamız var. 4 yıllık bütün mimarlık tasarımlarının bittiği bir dönem var. Onu bitireceğiz. Devlet baba bayağı imkan sağlıyor. Rakamlara çok girmeyeyim. Benim TAI'de gördüğüm şu savunma sektörü olduğu için devlet her zaman proje verme konusunda bonkör davranmış, pozitif bir anlam taşıyor. Biz devletin verdiği kuruşun üzerine kuruş koyarız zaten. Nakitle ilgili bir problemimiz yok."
"Sivil projelerden bayağı iyi gelir elde ettik"Temel Kotil, söz konusu projenin Türkiye'de yapılmış son 30-40 yılın en önemli teknoloji projesi olduğunu vurgulayarak, 2023'te ilk uçuşu gerçekleştireceklerini bildirdi.
Kotil, "2029'da da servise giriyor. Amerikalıların F-35'ini bilirsiniz, o ayarda bir uçak bu. F-35 25 yılda tamamlandı. Lockheed Martin yaptı biliyorsunuz. 50 bin mühendisi var. Benim 2 bin mühendisim var ama durmadan eleman alıyoruz. O yüzden bu başarılı genç arkadaşların bize başvurmasını istiyoruz." şeklinde konuştu.
Başbakanların huzurlarında attıkları anlaşmanın çerçeve anlaşması olduğunu, çarşamba günü itibarıyla da kontrat imzalayacaklarını bildiren Kotil, "Bu bütün maddelerde anlaştık anlamına geliyor." ifadesini kullandı.
TAI çalışanları olarak devletin desteğini hep arkalarında hissettiklerini, bir yolu olsa da devletin parasını hiç kullanmadan bunları yapmak istediklerini dile getiren Kotil, sivil projelerden bayağı iyi gelir elde ettiklerini, Boeing ile Airbus için çalıştıklarını, yarım milyar dolarlık ihracat sağladıklarını, savunmadaki ne büyük ihracatı kendilerinin gerçekleştirdiğini kaydetti.
"Şu ana kadar 7 taneyi ürettik"ANKA'ya yönelik son gelişmeler hakkında bilgi veren Kotil, ANKA'nın testlerinin bittiğini ve seri üretime geçtiklerini belirterek, "Şu anda 7 taneyi ürettik. İnşallah silahlı kuvvetlerimizin ilgili ünitelerine teslim etmeyi düşünüyoruz." dedi.
Kotil, ANKA'ya yeniden bir kanat tasarladıklarına işaret ederek, "Amerikalıların 'gray eagle' dedikleri bir uçağı var. Biz o kaliteye kadar geldiğimizin ve yaklaştığımızın farkındayız. İnşallah ANKA'dan sonra daha yukarılara çıkabilen ve burada daha uzun süre kalan cihazların peşindeyiz." diye konuştu.
ANKA'da teslimata başladıklarını, bu yıl 20 tanesini teslim edebileceklerini aktaran Kotil, ayda 2 tane ürettiklerini ama bunu daha da hızlandırabileceklerini dile getirdi.
"Bu sene sonu itibarıyla HÜRKUŞ'ta teslimlere başlayacağız"Temel Kotil, ATAK helikopterinin 21'incisini teslim ettiklerini söyledi.
Bu yıl içinde 24 tane daha teslim edecek şekilde kendilerini hazırladıklarını belirten Kotil, bu ürünü yurt dışına pazarlamak için ciddi çalışmaları olduğunu belirterek, talip olanlarla ilgili, "Latin Amerika'dan da var, Ortadoğu'dan da var, Orta Asya'dan da var ilgi gösteren... Bahtı açık olan bir cihazımız. Bayağı iyi satacak." dedi.
Kotil, bu sene sonu itibarıyla HÜRKUŞ'ta da teslimlere başlayacaklarını, bu sene sonu ayda 2 HÜRKUŞ'u teslim edeceklerini dile getirdi.
ATAK'a geliştirilen milli radarın ne zaman yerleştirileceği ile ilgili soru üzerine Kotil, sözlerine şöyle devam etti:
"Bizim 79 helikopterimiz bize kontrat edilmiş, bir an önce teslim edilmesi gerekiyor. Bu 79 helikopterin 21'ini teslim ettik, 24'ünü de bu sene ediyoruz. Ve bir sene sonra hepsi bitiyor. Dolayısıyla biz bu 79'u bugünkü sistemlerle teslim ederiz. Yani bu geliştirilen sistemler bir sonraki versiyonda olacak."
"Yılı inşallah 48 uçakla tamamlayacağız"TUSAŞ/TAI Genel Müdürü Kotil, Yeni Nesil Temel Eğitim Uçağının (HÜRKUŞ) A modelini yaptıklarını ve B modelini yıl sonunda teslim edeceklerini belirterek, "A'nın üzerine C'yi kondurduk. Platform platformdur, uçak uçaktır. Üzerine sistem entegre ediyorsunuz. HÜRKUŞ C'yi silahlı olarak test ettik. İki testte de aynı yerden vurdu. 7 kilometreden ateş ediyor, 7-8 kilometreden işaretliyor. Düşmanı işaretleyip füzeyi gönderiyor. Şu anda sistem olarak testini yaptık, çalışıyor. Glass (cam) kokpit dediğimiz ASELSAN'ın devam ettiği yıl sonunda bitireceği projeyi bekliyoruz. Bu arada iki uçağımızı silahlandırıp silahlı kuvvetlerin emrine haziran sonu itibarıyla veriyoruz. Aralık ayında hepsi bittiği zaman 2 tane eğitim uçağı, 2 tane silahlı uçak... Yılı inşallah 48 uçakla tamamlayacağız." diye konuştu.
"Boeing orta büyüklükte uçak yapmak istiyor, ortaklık istiyoruz"TAI'nin bugünkü gündeminde sivil uçak yapmak olmadığını vurgulayan Kotil, "Boeing'in yeni bir çalışması var. Orta büyüklükte bir uçak yapmak istiyorlar. Sayın bakanımızdan da izin aldım. Kendilerine mektup yazdım. Ortak olmak istiyoruz." bilgisini verdi.
Kotil, TAI'nin 20 yıl sonra gelirinin çeyreğini savunmadan, onun 3 katını da sivil programlardan elde etmesini hedeflediklerini belirterek, TAI'nin kuruluş sürecini anlattı.
Temel Kotil, TAI'nin halka arz süreciyle ilgili bir soru üzerine, TAI'nin özel şirket olduğunu ve borsaya açılsalar da açılmasalar da bir şeyin değişmeyeceğini söyledi.
TAI'nin daha önce borsaya açılma sürecine girdiğini ancak sonra geri çekildiğini aktaran Kotil, "Bu nedenle biz şu anda borsaya açık şirket gibi raporlama yapıyoruz. Büyüklerimiz açarsa eyvallah, açmazlarsa biz yine açık gibi devam ederiz." diyerek sözlerini tamamladı.
Muhabir: Elif Ferhan Yeşilyurt-Sümeyye Dalkılınç-Handan Güneş