Taşkent
Türkiye-Özbekistan diplomatik ilişkileri tesisinin 33. yıl dönümü kutlanıyor.
Bağımsızlığını 31 Ağustos 1991'de ilan eden Özbekistan'ı, 16 Aralık 1991'de tanıyan ilk ülke olan Türkiye ile Özbekistan arasındaki diplomatik ilişkiler 4 Mart 1992'de tesis edildi.
Ülkede ilk büyükelçiliği açan Türkiye'nin Taşkent Büyükelçiliği Nisan 1992'de, Özbekistan'ın Ankara Büyükelçiliği de Ocak 1993'te faaliyetlerine başladı.
Özbekistan'ın bağımsızlık ilanının ardından geçen 24 yıl boyunca Türkiye ile ilişkilerinde farklı nedenlerden dolayı inişli çıkışlı dönemler yaşandı.
Jeostratejik konumu, köklü tarihi, zengin kültürel değerleri, ekonomik potansiyeli, 38 milyona yakın nüfusu ve Orta Asya'nın tüm ülkeleriyle ortak sınırları bulunması nedeniyle bölgenin kilit ülkelerinden olan Özbekistan ile Türkiye arasında uzun yıllar durağan olan ilişkilerin seyri, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın Kasım 2016'da Semerkant'a yaptığı ziyaretle tümden değişti.
Semerkant ziyaretinde Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın, Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev ile yaptığı görüşme, Özbekistan-Türkiye ilişkilerini canlandırarak ikili ilişkilerde yeni bir dönemi başlattı. Bunun ardından Mirziyoyev, Ekim 2017'de "cumhurbaşkanı" sıfatıyla 21 yıl aradan sonra Türkiye'yi ziyaret eden en üst düzey Özbek yetkili oldu.
İlişkiler yüksek düzeyli stratejik ortaklık seviyesine çıkarıldı
İki ülke cumhurbaşkanları arasındaki yakın dostluk ve siyasi irade neticesinde ilişkiler, 2017'de stratejik ortaklık seviyesine yükseltildi. Uzun yıllardan beri yapılamayan Türkiye-Özbekistan Karma Ekonomik Komisyon Toplantıları düzenlendi.
2018'de iki liderin başkanlıklarında Türkiye-Özbekistan Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi kuruldu. Konseyin ilk toplantısı Şubat 2020'de Ankara'da, ikinci toplantısı ise Mart 2022'de Özbekistan'ın başkenti Taşkent'te düzenlendi.
Son yıllarda iki ülke arasında önemli gelişmeler ve çok sayıda üst düzey karşılıklı ziyaret ve etkinlikler yapılırken iki cumhurbaşkanı son 2 yılda 4 kez karşılıklı ziyaretlerde bulundu.
Son olarak Özbekistan Cumhurbaşkanı Mirziyoyev, Haziran 2024’te resmi ziyaretle Ankara’ya geldi. Bu ziyaret sırasında iki ülke devlet başkanlarının katılımıyla Türkiye-Özbekistan Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi 3. Toplantısı düzenlendi.
Bu toplantıda Erdoğan ve Mirziyoyev, ikili kapsamlı stratejik ortaklık ilişkilerinin daha da derinleştirilmesini öngören Kapsamlı Stratejik Ortaklığın Derinleştirilmesine ilişkin Ortak Bildiri'yi imzalarken toplantıda ayrıca, iki ülke arasında farklı alanlardaki işbirliğinin daha da geliştirilmesine yönelik 20’ye yakın anlaşmaya imza atıldı.
Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler ve Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, geçen sene ayrıca Özbekistan’ı ziyaret ederek üst düzey temaslarda bulundu.
Bir de 2024’te ilk defa iki ülke içişleri ve dışişleri bakanları ile istihbarat teşkilatı başkanlarının katılımıyla Taşkent'te Özbekistan-Türkiye Üçlü Bakanlar Toplantısı düzenlendi.
2024’te ikili ticaret hacmi 3,3 milyar dolara ulaştı
2016'dan itibaren Türkiye ile Özbekistan arasındaki ticari ilişkilerde de yeni dönem başladı. 2016'da 1 milyar 242 milyon dolar olan ikili ticaret hacmi, 2020'de 2,1 milyar dolar, 2023'te 3,1 milyar dolar, 2024’te ise 3,3 milyar dolar olarak kayıtlara geçti. Taraflar bu rakamın yakın vadede 5, uzak vadede ise 10 milyar dolara çıkarılmasını hedefliyor.
Özbekistan'ın dış ticaretinde 2016 öncesinde ilk 5 ülke arasında yer alan Türkiye, son yıllarda yüzde 5'lik payla ülkenin 4. ticari ortağı oldu. Türkiye ayrıca Özbekistan'da en çok şirket kuran ülkeler arasında ilk sıralarda yer aldı.
Taşkent'te Türk üniversiteleriyle işbirliğinde Uluslararası Türk Devletleri Üniversitesi kuruluyor
Son dönemde iki ülke arasındaki eğitim alanındaki ilişkiler de giderek gelişirken bu çerçevede, iki ülke arasında eğitim alanındaki işbirliğinin daha da geliştirilmesine ilişkin somut adımlar atıldı.
İki ülke arasında geçen yıl, uzun zamandır gündemde olan Yunus Emre Kültür Enstitüsünün Taşkent'teki Alişir Nevai Üniversitesi bünyesinde açılmasını öngören bir protokol imzalanırken son olarak Özbek tarafı Türkiye'nin önde gelen üniversiteleriyle işbirliğinde Taşkent'te Uluslararası Türk Devletleri Üniversitesinin kurulmasını kararlaştırdı.
Cumhurbaşkanı Mirziyoyev'in imzaladığı kararnameyle kurulacak Uluslararası Türk Devletleri Üniversitesinde, Türkiye'nin yükseköğretim kurumlarındaki müfredata göre eğitim verilmesi öngörülürken 2025-2026 eğitim-öğretim yılında faaliyete geçecek olan üniversitede öğrenciler mühendislik, inşaat, lojistik, bilgi teknolojileri, sağlık, ziraat, gıda mühendisliği, ekonomik ve sosyal bilimler gibi branşlarda eğitim alacak.
Halen Özbekistan’da Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi (ETÜ) Taşkent Şubesi ile Buhara'da Sağlık Bilimleri Üniversitesi (SBÜ) İbni Sina Tıp Fakültesi ve İbni Sina Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu, Taşkent'te ise SBU Hemşirelik Akademisi faaliyet gösteriyor.
İki ülke arasında haftada 100'e yakın tarifeli uçak seferi yapılıyor
Mirziyoyev'in göreve gelmesinin ardından Türk iş insanları tarafından uzun yıllar defalarca dile getirilen sorunlardan vize konusunda olumlu adımlar atıldı. 2017'de Türk vatandaşlarına 3 gün içinde vize verilmesini öngören kararnameyi imzalayan Özbek hükümeti, Şubat 2018'de Türk vatandaşlarına 30 günlük vize muafiyeti tanıdı.
Bunun neticesinde iki ülke vatandaşları arasında karşılıklı ziyaretler artarken 2016'da 150 bin civarında olan Türkiye'ye giden Özbek sayısı, son yıllarda 500 bine yaklaştı.
İki ülke arasında 2016'ya kadar haftada 5 kez yapılan tarifeli uçak seferleri de son yıllarda önemli ölçüde artış gösterdi. Karşılıklı ilişkilerin gelişmesiyle iki ülke hava yolu şirketlerinin uçuş düzenlediği güzergahların sayısı da çoğaldı ve İstanbul-Taşkent seferlerinin yanı sıra Ankara ve İzmir ile Özbekistan'ın tarihi Semerkant, Buhara, Ürgenç ve Fergana şehirleri arasında uçak seferleri düzenlenmeye başlandı.
Halen Özbekistan ile Türkiye arasında haftada 100’e yakın tarifeli uçak seferi düzenlenirken taraflar, bu sayının arttırılmasına ilişkin çalışmalarını sürdürüyor.
Son olarak Özbekistan Ekoloji, Çevre Koruma ve İklim Değişikliği Bakanı Aziz Abdukhakimov, resmi ziyarette bulunduğu Ankara’da Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy ile bir araya gelerek taraflar arasında turizm alanındaki işbirliğinin daha da geliştirilmesine ilişkin görüşmeler yaptı.
Bakanların görüşmesinin ardından "Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Özbekistan Cumhuriyeti Ekoloji, Çevre Koruma ve İklim Değişikliği Bakanlığı Arasında Turizm Alanında Niyet Protokolü ve Eylem Planı" imzalandı.
Bu belgeyle, iki ülke arasındaki uçak seferleri sayısının daha da artırılması, ayrıca taraflar arasındaki karşılıklı ziyaretçi sayısının 1 milyona çıkarılması amaçlanıyor.
Kaynak: AA
dikGAZETE.com