Türkiye Psikiyatri Derneği Yaşlılık Psikiyatrisi Çalışma Birimi tarafından hazırlanan ve Kovid-19 salgını sırasında yaşlı kişilerin ruhsal açıdan iyi kalmak için yapabileceklerine yer verilen çalışmada, ruh sağlığını korumak için herkesin yapması gerekenler, "salgın konusunda bilgi almak için konunun uzmanlarına kulak vermek", "uzman olmayan kişiler tarafından yapılan önerilere itibar etmemek" ve "kulaktan dolma bilgilerle önlem ve kendi kendinize tedavi uygulamamak" olarak açıklandı.
Sokağa çıkma yasağı ve evde kalmanın zorunlu olduğu hallerde, kişilerin gündelik hayatla ilişkili ve ruhsal pek çok sorun yaşayabileceğine işaret edilerek, ruh sağlığını korumak için öncelikle temel ve zorunlu ihtiyaçların karşılanmasının gerektiği, ardından güvenlik ve yardıma ulaşabilme imkanlarının geldiği belirtildi.
65 yaşın üstündekilerin sokağa çıkma yasağına mutlaka uymaları gerektiğinin altı çizilirken, "Size yardımcı olabilecek yakınlarınızı telefonla arayın; alışveriş, para çekme, fatura yatırma, yemek hazırlama, ilaç temini konularında yardım isteyin. Acil durumlar için aile hekimi, bina yöneticisi, yakın bir komşu ve mahalle muhtarınızın telefonunu elinizin altında hazır bulundurun. Yakınınızdaki market, kasap, eczane telefonlarını öğrenin, telefonla sipariş verin, siparişleri alınca elinizi yıkayın, paketleri temizleyin." denildi.
"Yardım istemeye çekinmeyin"Yakını olmayan, uzakta yaşayan, hastalanan veya riskli grupta yer alanların öncelikle 112, 155 ve 156 telefon numaralarını arayıp devletten yardım istemesi gerektiği ifade edilerek, şunlar kaydedildi:
"Sağlıkla ilgili acil bir sorununuz olursa 112'den yardım isteyin, kendi imkanlarınızla hastaneye ulaşmaya çalışmayın. Belediyeler, valilik ve kaymakamlıklar 65 yaş üstü kişilere yardım için gruplar kurdular, televizyondan bu bilgileri takip edin ve sayılan kurumlardan yardım isteyin. Size yardım edebilecek durumda olan komşu, arkadaş ve akrabalarınızdan yardım istemeye çekinmeyin. Kapınıza gelen ve yardım kuruluşundan geldiğini söyleyen herkese inanmayın, kimlik isteyin, şüphelendiyseniz kapınızı kapatıp komşularınızdan yardım isteyin."
Zorunlu ihtiyaçlar karşılandıktan sonra evde kalınan sürede 65 yaş üstü kişiler, beslenmelerine dikkat etmeleri, sağlıklı yiyecekler tüketmeleri, bol sıvı almaları, her zamanki diyetlerine uymaları ve tansiyon ve şeker kontrolünü ihmal etmemeleri konusunda uyarıldı.
"Sürekli haberleri takip etmeyin"Günün belli saatlerinde birkaç kez 5-10 dakikalık yürüyüş veya hareket yapmanın önerildiği çalışmada, "İlaçlarınızı almayı ihmal etmeyin, ilaç almakta veya ilaca ulaşmakta güçlük yaşıyorsanız doktorunuza veya eczacınıza telefonla ulaşın. İlaç raporlarının süreleri uzatıldı, raporlu ilaçlarınızı yazdırmanıza gerek yok, eczacınızdan isteyin. Belli saatlerde televizyonunuzu veya radyonuzu açın, haberleri ve bilgilendirici kamu spotlarını dinleyin, ancak diğer zamanlarda sürekli haber takip etmeyin." denildi.
Yaşlı kişilerin günlük yemek, kendisini yormayacak şekilde basit temizlik yapabileceği belirtilerek, gündelik işleri aksatmadan sürdürmenin zihni oyaladığı ve ruh sağlığını korumaya yardım ettiği vurgulandı. Şu önerilere yer verildi:
"Sevdiğiniz kişileri telefonla arayın ve sık sık konuşun, yalnızlık duygunuz azalır. Telefon veya internetle görüntülü de iletişim kurmanız mümkün. Nasıl yapacağınızı bilmiyorsanız sevdikleriniz yardımcı olacaktır. Bilmiyor olmanız utanılacak bir şey değil. Sağlığınız yerinde ise yakınlarınıza ve komşularınıza yardım edin: örneğin komşunuza çorba yapmak (ama verirken temas etmemek), çocuğunuza bir kap yemek yapmak ve akşam uğradığında vermek gibi uğraşlar işe yaradığınızı hissettirir, kontrol duygusunu güçlendirir ve ruh sağlığınızı olumlu etkiler. Sağlığınızla ilgili bir sorun, ilaç veya hastalıkla ilgili sorularınız olursa, aile hekiminize veya sizi takip eden uzman doktorlara telefonla ulaşın. Salgın süresince pek çok hastane ve klinik öncelikle kendi takipli hastalarına telefonla görüşme imkanı sağlamaktadır. Acil bir sorun olmadıkça hastanelere başvurmayın."
65 yaş üstü yakını olanlara öneriler65 yaşın üstünde yakını olanların, onları zorunlu ihtiyaçlarını karşılamak için plan yapması, para çekme, fatura yatırma, alışveriş, ilaç temini gibi tüm ihtiyaçların sorulması gerektiğine işaret edildi.
Temasların kısa süreli tutulması, kapıdan iletmekle yetinilmesi, ilaç ve diğer ihtiyaç malzemelerini teslim ettikten sonra, yaşlı yakınlara ellerini yıkamalarının hatırlatılması gerektiği vurgulanarak şu öneriler sunuldu:
"Sık sık telefonla arayın, kısa da olsa sohbet edin. Bu sohbetlerde mevcut durumla ilgili doğru bilgiler verin ama olumlu gelişmeleri de mutlaka iletin. Yakınınıza bilgi ve uyarıları söylerken olumlu ifadeler kullanın. Örneğin, 'Ellerini yıkamazsan hasta olursun, hastaneye yatırırız' yerine 'Ellerini biraz uzun yıkaman bu hastalıktan korunman için çok önemli, yakında her şey daha iyi olacak.' gibi. Yakınınızda sağlığıyla ilgili sizi endişelendiren gelişmeler varsa (uykusuzluk, kilo kaybı, sık ağlama, kronik hastalığının seyrinde kötüleşme vb.) doktorunu araması için yüreklendirin veya siz arayın. Yakınlarınızın tüm sorumluluğunu tek başınıza üstlenmeyin, etrafınızdan yardım isteyin ve yükünüzü paylaşın, aksi takdirde tükenme belirtileri yaşayabilirsiniz. Acil durumlarda devletin bildirdiği sağlık, itfaiye, polis ve benzeri diğer hatları arayıp yardım isteyin."
Toplumun her bireyine önerilerToplumun her bireyinin zorunlu haller dışında sokağa çıkmaması, hastalığı taşımamak için bu kurala uyması gerektiğinin altı çizilirken, yaşlı kişiler için yapılabilecekler şöyle sıralandı:
"Apartmanınızda veya yakınınızda oturan yaşlı bireyler varsa, alışveriş, fatura yatırma, ilaç alma vb. konularda yardım teklif edin. Unutkanlığı olan yaşlı kişilere her temasınızda ellerini yıkamaları gerektiğini hatırlatın. Telefonla sıklıkla arayın, mümkünse görüntülü konuşun, gündelik sohbetler yapmaya çalışın. Doğru bilgiler verin ama kaygı verici, olumsuz ifadeler ve felaket haberlerinden sakının. Kendi yaşlı yakınlarınız uzaktaysa ve ulaşamıyorsanız, yakınlarındaki komşu, akraba ve arkadaşlarınızdan yardım isteyin. Kurallara uyarak başka insanlara yardım etmek ruh sağlığımıza iyi gelecektir."
Kaynak: AA
dikGAZETE.com