Roma
Osmanlı Sultanı Abdülaziz'in talimatıyla 1874'te başkent Valetta yakınlarındaki Marsa semtinde inşa edilen Türk şehitliği, yanındaki arazi sahibinin bir kez daha sanayi tesisi kurmak için başvurması üzerine ülkede yeniden gündem oldu.
2016'da bir akaryakıt istasyonu açmak isteyen ancak bu talebi diplomatik girişimlerle engellenen, 2019'da hafif sanayi tesisi için başvuran yine Büyükelçiliğin girişimleri ve tepkiler üzerine bu talebini son anda geri çeken arazi sahibinin, bu kez daha geniş ve yer altına da inecek şekilde bir sanayi tesisi için Malta Planlama Kurumuna başvurduğu ortaya çıktı.
Söz konusu başvuruyu haber alır almaz harekete geçen Türkiye'nin Valetta Büyükelçisi Kerem Kıratlı, süreçle ilgili AA muhabirine değerlendirmelerde bulundu.
"Planlanan koskoca bir sanayi garaj kompleksi"
Kıratlı, girişimci grubun tam gizlilik içerisinde başvurusunu, projeye izin verecek makam olan Malta Planlama Kurumuna ilettiğini belirterek, "2019'dakine göre daha gelişmiş yerin altına inecek bir proje. Planlama Kurumunun gözüne hoş görünsün diye araya ağaçlar dikilmiş şekilde görüntüsü verilmiş." dedi.
Tarihi şehitliğin 1. derecede sit alanı olduğunu vurgulayan Kıratlı, "Proje sahipleri, bu kez el altından çalışarak başvurularını yaptıkları için Malta Planlama Kurumu nezdinde yasal itiraz süresi geçmiş durumda. Ancak biz yine de yasal yolları zorluyoruz. Maltalı bir avukat yoluyla girişimlerimizi yapıyoruz. Diplomatik düzeyde de gerekli girişimleri yaptık. Bir yandan hukuki bakımdan da ne yapılması gerekiyorsa onu yaptırıyoruz." diye konuştu.
Kıratlı, benzer bir projenin gündeme geldiği 2019'da hem Maltalıların hem de Malta'da yaşayan Türk vatandaşlarının ortak kültürel miraslarına sahip çıktığını hatırlatarak, kamuoyunun bu son girişim karşısında da aynı duyarlılığı göstereceğinden emin olduğunu, ilgili sivil toplum kuruluşlarından da itiraz seslerinin yükseldiğini belirtti.
Konuyu Ankara'nın da yakından takip ettiğini aktaran Kıratlı, "Önemli olan; buna geçen sefer olduğu gibi, ondan evvel 2016'daki yakıt istasyonu projesinde olduğu gibi Malta devletinin de karşı çıkması." ifadesini kullandı.
Büyükelçi Kıratlı, projeye onay çıkması halinde inşaat sırasında dahi şehitliğe zarar vereceği konusunda ciddi riskler olduğuna dikkati çekerek, şunları söyledi:
"Bir kere, her şeyden önce şehitlik 1. derecede sit alanı. Geçen sefer hangi gerekçelerle itiraz konu olduysa aynı gerekçeler yine geçerli. Kaldı ki bu sefer proje yerin altına da iniyor. Planlanan koskoca bir sanayi garaj kompleksi. Şehitliğin duvarlarını da çökertebilir. Halen restorasyonu Büyükelçiliğimizce sürdürülen şehitliğe tamiri imkansız veya çok güç hasar gelebilir. Dolayısıyla bitişiğinde böyle bir yapılaşmanın söz konusu olmaması gerekir. Çünkü 1. derece tarihi ve kültürel miras olduğu için gerek fiziki gerek görsel tehdide karşı çevresel bakımdan da koruma altında olması hükmü var."
Kıratlı, Malta Planlama Kurulunun projeyi 26 Ocak'ta görüşeceğinin açıklandığı bilgisini verdi.
"(Proje) Tarihi mezarlık ile tamamen uyumsuzdur"
Tarihi şehitliği, uzun yıllardır araştıran ve çalışmalarını 2016'da yayımladığı "Malta'daki Osmanlı-Müslüman Mezarlığı" kitabında toplayan Malta Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Conrad Thake de AA muhabirine yaptığı değerlendirmede, "Evet, ne yazık ki aynı başvuru sahibi, üçüncü kez şehitlik yakınındaki bitişik arazi için girişimde bulunmuştur." dedi.
Projenin, şehitliğin dışarıdan görüntüsünü de olumsuz biçimde etkileyeceğini vurgulayan Thake, "Söz konusu sanayi kompleksinin, projede önerilen yüksekliği 12 metredir ki bu kalem tarzı minarelerin yüksekliği ile aşağı yukarı aynı. Bu proje, mezarlığın yapısal bütünlüğüne potansiyel olarak zarar verebilecek şekilde yer altı bölümü de içeriyor. Olumsuz görsel etkinin yanı sıra projede öngörülen sanayi tesisinin buradaki faaliyeti, tarihi mezarlık ile tamamen uyumsuzdur." diye konuştu.
Thake, Malta'daki Türk Büyükelçiliğinin yanı sıra bazı sivil toplum kuruluşlarının da önerilen projeye karşı itiraz ettiklerini ve ciddi endişelerin de yerel basında yer bulduğunu aktardı.
Şehitlik yakınındaki arazi sahiplerinden dönem dönem bu alan için farklı projelerin gündeme getirilmesine karşı bir öneride de bulunan Thake, şunları kaydetti:
"Sağduyunun hakim olacağı ve böyle bir projeye yeşil ışık yakılmayacağı umulmaktadır. Bir diğer ihtimal ise Malta ve Türk hükümetlerinin, mezarlığın gelecek nesiller için korunmasını sağlamak maksadıyla bitişik arazinin mevcut sahiplerinden satın almanın mümkün olup olmadığını araştırması olabilir."
Malta Türk Şehitliği
Osmanlı Padişahı Sultan Abdülaziz Han tarafından verilen talimatla, 1565'teki Osmanlı kuvvetlerinin kuşattığı ve aralarında Turgut Reis'in de olduğu çok sayıda kayıp verilen Malta'da, 1874'te Türkler için şehitlik yapıldı.
Şehitliğin yapımını, Osmanlı Sultanı ile de arası iyi olan Malta'da dönemin ünlü mimarlarından Emanuele Luigi Galizia üstlendi.
Görkemli mimarisiyle hem Maltalıların hem Türklerin hem de adaya gelen yabancı turistlerin ilgi odağı olan şehitlikte, Malta kuşatmasında yaşamını yitirenlerin yanı sıra 1. Dünya Savaşı'nda İngilizler tarafından çeşitli cephelerde esir edilerek Malta'ya getirilen ve burada hayata gözlerini yuman 22 Türk ile farklı olaylarda yaşamlarını yitiren Müslümanların kabirleri bulunuyor.
Kaynak: AA
dikGAZETE.com