"Türkiye folkloru" teriminin savunucusu ve uygulayıcısı Tahir Alangu, 24 Aralık 1915'te İstanbul'da dünyaya geldi ve babasının Mersin'in Anamur ilçesinde liman reisi olarak görevli olması sebebiyle ilkokulu burada tamamladı.
Bu dönemde duyduğu masallar dolayısıyla folklora olan ilgisini, daha sonra arkadaşı Mehmet Seyda'ya "Anamur'da geceleri fenerler yakılarak kadınların ev ev dolaşmaları, 'kırıntı sofraları' adını taşıyan töresel şölenlerde önlerine tabaklar dolusu kuru yemişlerin gelip yığılışı ve o tadına doyulmaz masalların ballandıra ballandıra anlatılışı belleğimden hiç silinmedi." diye anlattı.
Edebiyat dünyasına "Gündüz" dergisinde yayımlanan bir şiiriyle adım attıOrta okul ve lise öğrenimini 1938'de İstanbul Kabataş Lisesi'nde tamamlayan Alangu, aynı yıl İstanbul Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü'ne ve İstanbul Yüksek Öğretmen Okulu'na başladı. Tahir Alangu, edebiyat dünyasına ise 1936'da henüz lise öğrencisiyken "Gündüz" dergisinde yayımlanan bir şiiriyle adım attı.
Alangu, üniversitedeyken Ord. Prof. Dr. Mehmed Fuad Köprülü ve Prof. Dr. Sabri Esat Siyavuşgil'den folklor ve halk edebiyatı dersleri aldı. Bilimsel anlamda folklorla ilk karşılaşması burada olan Alangu, 1943'te fakülte bitirme tezini "Halk Masallarının İç Yapısı ve Kahramanları" adlı çalışmasıyla vererek, üniversiteden mezun oldu.
Folklorla ilgili malzemeleri 1938'den itibaren toplamaya başlayan usta yazar, Eminönü Halkevi'nin Anadolu'ya düzenlediği "Gelenekler ve Halk Edebiyatı" konulu derleme gezilerine de katıldı. Üniversite öğrenciliği yıllarında "Yeni Türk", "Yeni Kurt", "Yurt", "Değirmen" ve "Tarihten Sesler" dergilerinde halk bilimi üzerine yazılar yazan Alangu, bu dönemi şu sözlerle anlattı:
" 'Çalgılı Kahvelerdeki Külhanbey Edebiyatı ve Nümuneleri' adlı bir kitapçık yayınlamıştım. Yani aşağı yukarı bu ilgim 1939'da falan başlar. (...) O zamanlar halk edebiyatı kürsüsü kurulmak istenmişti. Ben de oraya asistan olmaya namzettim. Benim asıl amacım fakültede kalmak, halk edebiyatı alanında yetişmekti. Ama Anadolu'yu baştan başa dolaşırken bu ilgim hiçbir zaman eksilmedi. Bunun sonucu olarak mezuniyet için 'Halk Masallarının İç Yapısı ve Kahramanları" üzerine iki bölümlük bir tez hazırlayıp mezun olmuştum."
Halk bilimi ve edebiyat alanında araştırmalar yaptıUsta yazar, üç yıl süren askerliğinden sonra 1947-1955'te Yozgat, Kepirtepe ve Ortaklar köy enstitülerinde, Van ve Erzincan'da da çeşitli liselerde edebiyat öğretmeni olarak çalıştı.
Anadolu'daki öğretmenlik yıllarında halk bilimi ve edebiyat araştırmalarını da sürdüren ve 1955'te İstanbul'a dönen Alangu, bu tarihten itibaren vefatına kadar kadar Pertevniyal ve Galatasaray gibi İstanbul'daki farklı liselerde öğretmenlik görevine devam etti.
Alangu, ayrıca İktisat Fakültesi Gazetecilik Yüksekokulunda tiyatro tarihi, Robert Koleji ve Boğaziçi Üniversitesinde halk bilim dersleri verdi. "Yenilik", "Yeditepe", "Dost", "Kim", "May" gibi dergilerin yanı sıra "Vatan" ve "Cumhuriyet" gazetelerinde eleştirileri, edebiyat araştırmaları ve halk bilim yazıları yayımlandı.
"Varlık Yıllığı"nda 1960-1969'da yıllın roman ve hikaye değerlendirmelerini kaleme alan Tahir Alangu, Türk romanı ve hikayesi üzerine incelemeler yaparak, antolojiler hazırladı. Halk edebiyatı üzerine önemli kaynak çalışmalara da imza atan usta yazar, halk biliminin hayati bir önem taşıdığını, eskinin temelleri üzerinde yeni ve çağdaş bir toplum oluşturulmasına katkıda bulunacağını hayatı boyunca savundu.
"Billur Köşk Masalları" ile tanınan ve çalışmalarını masallar, destanlar, gölge oyunu ve göçmen folkloru üzerinde yoğunlaştıran Alangu, 1971'den vefatına kadar, Yugoslavya'nın Ohri kentinde düzenlenen Balkan Halk Dansları ve Şarkıları Festivali'nin düzenleme komitesi üyeliğini de üstlendi.
Alangu, PEN Yazarlar Derneği, Türk Dil Kurumu ve Association Internationale des Critiques Litteraires üyeliğinin yanı sıra yine vefatına kadar Sait Faik Hikaye Armağanı seçici kurulu üyeliğini sürdürdü.
Ömer Seyfettin'in eserlerini yayına hazırladıAyrıca Ömer Seyfettin'in eserlerini yayına hazırlayan Alangu, 1968 tarihli "Ömer Seyfettin: Ülkücü Bir Yazarın Romanı" başlıklı eserinde, bir yazarın dünyasını sıcak bir yaklaşımla ele alarak, Türk edebiyatında benzeri pek bulunmayan bir çalışma ortaya koydu. Bu eseri oldukça ilgi gören Alangu, yaşamı boyunca halk edebiyatının, okurları hakiki edebiyatın esaslarına götürdüğüne inandı.
Alangu, uluslararası değerde eserler verecek bir milli edebiyat kalkınmasının, milli yazarlar tanınmadan imkansız olacağı düşüncesini taşıdı.
Milli edebiyatın Türkoloji tetkiklerinin izinden yürümesi gerektiğini savunan usta yazar, bir makalesinde folklor çalışmalarının hedefi ve amacıyla ilgili, "Bugün yapabileceğimiz en esaslı iş, telafi edilmez bir şekilde kaybolan milli menkulatı toplamak ve bunları milli terbiyede esaslı bir rol oynayacak şekilde terkip etmek olmalıdır. Nüfusunun dörtte üçü köylü olan bir memlekette kültürü yerli ve milli kaynaklara dayamak gereklidir. Çünkü biz kültürü daima Batı modelciliğine götürmüşüzdür. Batı modelciliği hemen hemen bütün sanat kollarında hakimdir. Bence bir memleketin sanat ve kültüründe yerli kaynaklar birinci derecede iş görür." ifadelerini kullanmıştı.
Folklorun bir bilim dalı olarak tarihinin araştırılması, Behçet Necatigil ve Aziz Nesin'in eserlerinde folklor izlerinin irdelenmesi, genel anlamda göçmen folkloru ve Türkiye'deki Balkan göçmenlerinin folklorunun araştırılıp derlenmesi konularının öncüsü Alangu'nun dağınık halde kalmış çalışmalarından oluşan "Türkiye Folkloru El Kitabı" da 1983'te İsmail Görkem tarafından derlenerek oluşturuldu.
Çalışmalarında, çağdaş Türk edebiyatının hikaye ve romanlarında bulunan folklor unsurlarını anlatmaya özen gösteren usta yazar, Andersen ve Grimm masallarını inceleyerek, masal inceleme ve folklor araştırmaları konularında geleneksel inceleme yöntemlerinden farklı öneriler ve görüşler ileri sürdü.
Orhun Yazıtlarından başlayarak Türk edebiyatının en ünlü eserlerini vefatına kadar inceleyen, birçoğu alanında ilk olma özelliği taşıyan yazıları, kitapları ve dersleriyle bir dönemin gençlerini etkilemiş olan usta yazar, 19 Haziran 1973'te İstanbul'da hayatını kaybetti ve cenazesi Zincirlikuyu Mezarlığı'na defnedildi.
Usta yazarlar hayatı boyunca kaleme aldığı eserleri ise şöyle:
Araştırma- İnceleme: "Cumhuriyet'ten Sonra Hikaye ve Roman", "Çocuk Kitapları Üstüne", "100 Ünlü Türk Eseri"
Derleme: "Çalgılı Kahvelerdeki Külhanbey Edebiyatı ve Nümuneleri", "Kalavela", "Sait Faik İçin", "Mevlüt", "Servet-i Fünun Edebiyatı Antolojisi", "Ataç'a Saygı", "Billur Köşk Masalları", "Keloğlan Masalları", "Dünyadan ve Bizden Çingene Hikayeleri"
Monografi: "Ömer Seyfettin: Bir Ülkücü Yazarın Romanı"
Çeviri: "Gün Batarken", "Kovulmuş", "Sınırdaki Çiftlik", "Bir Gecelik Misafir", "Kovulmuşlar", "Siste Bir Ses", "Guatemala Efsaneleri", "Kopar Zincirlerini Gülsan"
Kaynak: AA
dikGAZETE.com