Türkiye-Azerbaycan-Türkmenistan Devlet Başkanları Zirvesi'ne ilişkin ortak bildiri

Ankara

Türkmenistan'da 14 Aralık'ta yapılan Türkiye, Türkmenistan ve Azerbaycan Devlet Başkanları Birinci Zirvesi'ne ilişkin 25 maddelik ortak bildiri yayımlandı. Bildiride, Türkiye, Türkmenistan ve Azerbaycan'ın, ortak tarih, dil, kültür ve medeniyet açısından yakınlıkları temelinde kapsamlı bağların geliştirilmesi ve derinleştirilmesi arzusundan yola çıkılarak, hak eşitliği, karşılıklı saygı ve fayda ilkelerine dayalı devletlerarası ilişkileri geliştirmeye yönelik taahhütleri yer aldı.

Birleşmiş Milletler Şartı'nın ilkeleri ve uluslararası hukuk rehberliğinde, "Türkiye-Türkmenistan-Azerbaycan" üçlü işbirliği formatının öneminin ve yapıcı niteliğinin vurgulandığı bildiride, Devlet Başkanları Üçlü Zirvesi için etkin hazırlıkların memnuniyetle karşılandığına dikkat çekilerek şu hususlara yer verildi:

"1 - Taraflar, taraf devletlerin bağımsızlığına, egemenliğine, toprak bütünlüğüne ve uluslararası alanda kabul görmüş sınırlarının dokunulmazlığına karşılıklı olarak duydukları saygıyı ve sarsılmaz desteklerini teyit etmişler; Türkiye Cumhuriyeti, Türkmenistan ve Azerbaycan Cumhuriyeti'nin karşılıklı ilişkilerinde, devletlerin egemen eşitliği, karşılıklı saygı, işbirliği ve birbirlerinin içişlerine müdahale etmeme ilkeleri ile uluslararası hukukun diğer uygulanabilir normlarının rehberlik edeceğini yeniden vurgulamışlardır.

2 - Taraflar, küresel ve bölgesel çapta barış, güvenlik ve istikrarı sağlamak, güven ve karşılıklı anlayış ortamı oluşturmak için gösterdikleri karşılıklı çabanın önemini bir kez daha dile getirmişlerdir.

3 - Türkiye Cumhuriyeti ve Türkmenistan, Birleşmiş Milletler üyeleri olarak, Azerbaycan Cumhuriyeti'ni işgal altındaki topraklarının kurtuluşu ve ülkenin toprak bütünlüğünün yeniden sağlanması hususunda tebrik etmişlerdir.

4 - Taraflar, özellikle Birleşmiş Milletler, Türk Devletleri Teşkilatı, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı, İslam İşbirliği Teşkilatı, Ekonomik İşbirliği Teşkilatı, Asya'da İşbirliği ve Güven Arttırıcı Önlemler Konferansı (AİGK), "Asya'nın Kalbi - İstanbul Süreci" başta olmak üzere, uluslararası kuruluşlar ve platformlar ile diğer uluslararası ve bölgesel teşkilatlar bünyesinde aralarındaki işbirliğini daha da geliştireceklerini vurgulamışlardır.

5 - Taraflar, Türkmenistan'ın gözlemci devlet olarak Türk Devletleri Teşkilatı'na iştirakini takdir ettiklerini dile getirmişlerdir.

6 - Taraflar, Birleşmiş Milletler üyeleri olarak, Kıbrıs sorununda, Ada'daki iki toplumun egemen eşitliğine ve eşit uluslararası statüsüne dayalı gerçekçi ve sürdürebilir bir çözüme ulaşılması gereğini vurgulamışlardır.

7 - Taraflar Semerkant'ta düzenlenen Türk Devletleri Teşkilatı 9. Zirvesi'nin kararları ve sonuçlarını memnuniyetle karşılamışlardır.

8 - Taraflar, Birleşmiş Milletler ve diğer uluslararası ve bölgesel kuruluşlarda seçimle kazanılan görevlere adaylıklarında, mümkün olabilecek her durumda, birbirlerini desteklemeye hazır olduklarını vurgulamışlardır.

9 - Taraflar, bölgesel ve uluslararası barış ve güvenliğin sağlanması ve mevcut sınamalar ve tehditlerle mücadele edilmesi gereğini göz önünde bulundurarak ve dünya genelinde ırkçılığın, yabancı düşmanlığının, İslam düşmanlığı ve nefret söyleminin yükselişinden endişe duyarak; tüm çeşit ve tezahürleriyle terörizm, bölücülük ve aşırılık ile sınır ötesi organize suçlar, uyuşturucu ve silah kaçakçılığının yanı sıra insan kaçakçılığı ve yasadışı göç ile mücadelede işbirliğinin güçlendirilmesinin önemine dikkat çekmişler, bunlara karşı ortak mücadele için birlikte çalışma gereğini vurgulamışlar ve ortak çıkarlar hususunda birbirlerini desteklemeye devam edeceklerinin altını çizmişlerdir.

10 - Taraflar, ticari ve ekonomik ilişkiler konularını göz önünde bulundurarak, bu alandaki işbirliğinin önemi ile hak eşitliği, karşılıklı yarar ve birbirlerinin çıkarlarını gözetme ilkeleri temelinde ülkeler arasındaki ekonomik ortaklığın güçlendirilmesi ve iyileştirilmesinin önceliğini teyit etmişlerdir.

11 - Taraflar, üçlü ekonomik işbirliğinin daha da geliştirilmesi için uygun koşulların yaratılması gerektiği konusunda ortak görüş ifade etmişlerdir. Bu bağlamda, taraflar, Zirve sırasında Hükümetler arası Ticaret ve Ekonomik İşbirliği Anlaşması ve Gümrük Alanında İş Birliğine İlişkin Ortak Danışma Kurulu Kurulmasına İlişkin Mutabakat Zaptı'nın imzalanmasını memnuniyetle karşılamışlardır.

12 - Taraflar ayrıca, üçlü ekonomik işbirliği için yasal çerçevenin daha da geliştirilmesi gerektiğini belirtmişlerdir.

13 - Taraflar, karşılıklı yatırımlardaki artışın, ekonomik işbirliğini geliştirmede en önemli faktörlerinden biri olduğunu vurgulayarak, Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunmasına İlişkin Anlaşma'nın hazırlanması yoluyla yatırımların korunması ve teşviki alanındaki işbirliğinin yasal çerçevesini güçlendirmek için gerekli çalışmaları gerçekleştireceklerdir.

14 - Taraflar, enerji alanında işbirliğinin geliştirilmesinin önemini ifade ederek, doğal gaz tedarikinin özel önemine vurgu yapmışlardır. Bu amaçla, taraflar, olası yatırımlar, istikrarlı ve güvenilir arzın geliştirilmesi ve enerji kaynaklarının transit geçişi de dahil olmak üzere ortak faaliyet ve projeleri desteklerler.

15 - Taraflar, enerji alanında işbirliğine sağlam bir dayanak oluşturacak olan enerji alanındaki işbirliğinin daha da geliştirilmesi konusunda Mutabakat Zaptı'nın imzalanmasına memnuniyetle dikkat çekmişlerdir.

16 - Taraflar, üç ülkenin ulaştırma, lojistik ve transit alanındaki büyük potansiyelini göz önünde bulundurarak, ulaştırma alanındaki işbirliğinin geliştirilmesine özel önem atfederler.

17 - Taraflar, ticari ve ekonomik ilişkilerin arttırılması ve bölgelerindeki refaha hizmet eden tüm ulaşım ve iletişim altyapısının geliştirilmesine yönelik faaliyet ve projelere desteklerini ifade etmişlerdir.

18 - Taraflar, ulaştırma alanındaki iş birliğini genişletmek ve üç ülkenin transit potansiyelini kullanmak amacıyla, bu koridorun uluslararası önemini pekiştirerek Türkmenistan, Azerbaycan ve Türkiye'den geçen ulaşım güzergahı boyunca gerçekleştirilen çok modlu taşımacılığın öneminin üzerinde durmuşlardır.

19 - Taraflar, Büyük İpek Yolu'nu Türkiye, Türkmenistan, ve Azerbaycan'dan geçen tarihi güzergahı boyunca canlandırma amacıyla Lapis-Lazuli Transit, Ticaret ve Ulaşım Rotası ile Hazar Geçişli Doğu-Batı Orta Koridorunun önemine vurgu yapmışlardır.

20 - Taraflar, ulaşım alanında iş birliğinin daha da geliştirilmesi hususunda bir Mutabakat Zaptı imzalanmasını memnuniyetle karşılamışlardır.

21 - Taraflar, Türk, Türkmen ve Azeri halklarının ortak tarih, dil, kültür ve medeniyet mirasına dayanan kültür alanında iş birliğinin geliştirilmesini değerlendirmiş ve 2023-2025 dönemine yönelik olarak Bilim, Eğitim ve Kültür Alanlarında İş Birliği Hususunda Çerçeve Programın imzalanmasından ve üç ülkenin eğitim kurumları arasındaki iş birliğinin güçlendirilmesinden duydukları memnuniyeti ifade etmişlerdir.

22 - Taraflar, tarım, çevrenin korunması ve ormancılık alanlarında işbirliğinin geliştirilmesinin önemini vurgulamışlardır.

23 - Taraflar, iki ülkenin gençleri ve sporcuları arasındaki dostluk, kardeşlik ve akrabalık bağlarını güçlendirmek amacıyla işbirliklerini ilerletmekten duydukları memnuniyeti dile getirmişlerdir.

24 - Türkiye Cumhuriyeti ve Azerbaycan Cumhuriyeti cumhurbaşkanları, Türkmenistan Cumhurbaşkanı'na gösterdiği konukseverlik ve sıcak karşılama için şükranlarını ifade etmişlerdir.

25 - Taraflar, düzenli aralıklarla üçlü toplantılar gerçekleştirmenin önemini vurgulamışlar ve bir sonraki toplantının Azerbaycan'da gerçekleştirilmesini kararlaştırmışlardır."

Kaynak: AA