ANKARA ."
Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanlığı (SSB) ile Meteksan Savunma arasında 2019'da helikopterlere entegre edilecek, lazer tabanlı aktif bir Helikopter Engel Tespit Sistemi'nin (HETS) geliştirilmesi için sözleşme imzalandı.
Geçen sürede geliştirme çalışmaları tamamlanan HETS, ilk kez 17-20 Ağustos'ta düzenlenecek 15'inci Uluslararası Savunma Sanayii Fuarı'nda (IDEF 2021) sergilenecek.
Meteksan Savunma Genel Müdür Yardımcısı Özgür Cankara, bu dönemde helikopterlerin özellikle alçak uçuş yaparken güvenli seyrini tehdit eden pek çok engel bulunduğunu söyledi. Bu engellerin yüksek gerilim hatları, meteorolojik koşullar ya da birtakım yapay ve doğal engeller olarak özetlenebileceğini belirten Cankara, "Ne yazık ki bu engeller yüzünden her hafta dünyada en az 2 helikopter ciddi kaza tehlikesi atlatıyor. Ülkemize baktığımızda da 1990 yılından bugüne ne yazık ki bu engeller nedeniyle 40'a yakın helikopterimizi kaybettik ve askerlerimiz şehit oldu." dedi.
Havacılık endüstrisinin son yıllarda özellikle bu engelleri zamanında tespit edip pilota gösterebilen sistemler üzerinde yoğun çalışmalar yaptığını vurgulayan Cankara, şöyle konuştu:
"Ülkemizde de şu anda helikopterlerimizde pasif engel tanıma sistemleri kullanılıyor. Bu sistemler milli olarak geliştirildi.
Bu engellerin coğrafi pozisyonları harita üzerinde işaretleniyor ve hareket halindeyken bunlar gerektiğinde pilota gösteriliyor.
Bir de aktif engel takip sistemleri var. Özellikle pilotların aşina olmadıkları coğrafyalarda uçarken ya da görüşle ilgili sıkıntıları olduğu zaman helikopter kendi üzerindeki sensörler vasıtasıyla çevresindeki nesneleri tespit ediyor ve gerçek zamanlı olarak pilota gösterebiliyor.
Bugün itibarıyla Türk Silahlı Kuvvetlerinin (TSK) elinde aktif engel tanıma sistemleri yok. Boşluğu doldurmak üzere Meteksan Savunma olarak SSB ile birlikte bir dizi proje yürütüyoruz.
Bu projede artık son aşamalara geldik. Projede özellikle dünyada son zamanlarda kullanım alanı genişleyen lazer teknolojilerini kullanıyoruz."
Elektrik tellerine öncelik verildi
Engel tespitinde lazer teknolojilerinin önemli bir avantaj sağladığına işaret eden Cankara, çıplak gözle, radarla ya da kamerayla görülemeyecek derecede küçük fakat helikopter için engel teşkil edebilecek nesnelerin lazer teknolojisiyle algılanabildiğini bildirdi.
Projede elektrik tellerinin algılanmasına öncelik verdiklerini aktaran Cankara, "Elektrik telleri, yüksek gerilim hatları aşağıdan bakıldığında çok rahat görünüyor ama yerden yükseldikçe hem bakış açısı hem de gün ışığı etkileri sebebiyle pilotlar tarafında çok rahat algılanamıyor. Geldiğimiz aşamada artık pilotlara özellikle gece uçuşu yaparken alçak uçuşta ya da yağmur, sis gibi kötü hava koşullarında güvenli seyir yapmasına izin verebilecek bir aktif engel tespit sistemini geliştirdik." ifadelerini kullandı.
Sınır dışında da güvenli seyir
Sistemin öncelikle lazer ışın demetleri yaydığını ve çevresindeki nesnelerden gelen yansımaları topladığını anlatan Cankara, bu yansımalardan nesnelerin uzaklığı, yönü ve yüksekliğinin bulunduğunu dile getirdi.
Bu bilgiler helikopterin uçuş bilgisiyle eşleştirildikten sonra çevrede tehdit olabilecek engellerin gerçek zamanlı olarak pilota gösterilebildiği bilgisini veren Cankara, "Bugün itibarıyla yaklaşık 1500 metreden çevredeki engelleri bu sistemlerle tespit edebiliyoruz. 900 metreden ise elektrik tellerini algılayabiliyoruz.
HETS, bir harita altlığına ihtiyaç duymadığı için ülkemiz sınırları dışında da operasyon yapıldığında pilotlara engeller hakkında bilgi verebiliyor ve güvenli seyirlerine destek olabiliyor. Kullandığımız lazer kaynağı insan gözü, çevre ve doğa şartlarına zarar vermiyor." dedi.
Uçuş testleri başlıyor, tüm helikopterlere uygun
Özgür Cankara, gelecek aydan itibaren HETS ile Kara Kuvvetlerine bağlı helikopterlerle uçuş testlerine başlayacaklarını bildirdi. Cankara, şu değerlendirmede bulundu:
"Sistem öncelikle Sikorsky helikopterlerinde kullanılacak fakat bu TSK envanterinde bulunan bütün helikopterlere entegre edilebilecek şeklide geliştirildi.
Dünyada geliştirilen en son sistem olmasının önemli avantajları var. Bu avantajlar sayesinde dünyada sadece askeri sektörde değil, sivil sektörde de önemli bir oyuncu olmayı hedefliyoruz.
Helikopterlerimizi kaza ve kırımlardan korumak adına teknolojinin bütün imkanlarının kullanılması artık bir zorunluluk fakat operasyonel şartlar ve alçak uçuşun zorlukları düşünüldüğünde kaza-kırım riskleri ne yazık ki her zaman var olacak.
Biz bir helikopterimizi, bir personelimizi bile bu sistemleri kullanarak koruyabilirsek amacımıza ulaşacağız.
Artık son aşamaya gelen ve ürünleşen HETS'yi ilk kez IDEF 2021'de standımızda sergiliyor olacağız."
Yangın söndürme görevinde de etkili olacak
HETS'nin yangın söndürmede görev yapan helikopterler için de fayda sağlayacağını söyleyen Cankara, şunları kaydetti:
"Özellikle şehir içi ve meskun mahallerde yapılan bu tür operasyonlarda elektrik telleri, yüksek gerilim hatları çok fazla gözüme çarpıyor.
Helikopterler birbirine çok yakın uçuş yapabiliyor.
Şu anda HETS baktığı yöndeki bütün engelleri kendi sensörleriyle gerçek zamanlı tespit edip pilotu uyarabiliyor o yüzden canlı bir sistem olduğu ve anında bu bilgileri verebildiği için bu tür operasyonlarda da çok değerli olacağına inanıyorum."
Kaynak: AA
dikGAZETE.com