Antarktika
Cumhurbaşkanlığı himayesinde, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı uhdesinde, TÜBİTAK MAM Kutup Araştırmaları Enstitüsü koordinasyonunda düzenlenen 9. Ulusal Antarktika Bilim Seferi devam ediyor.
Sefer kapsamında, Piri Reis'in izinde haritacılık alanında çalışmalarını sürdüren Harita Genel Müdürlüğü, kampanya tipi yeni ölçüm istasyonları kurarak yersel jeodezik noktalarla toplamış olduğu verilerle bölgenin tektonik hareketlerini izleyip değerlendirdi.
Gemi seyrini sağlamak amacıyla kritik öneme sahip olan batimetri çalışmaları kapsamında bu yıl ilk defa Horseshoe Adası çevresinde bulunan Gaul Koyu'nda ölçümler gerçekleştirildi.
Türk Deniz Kuvvetleri Seyir, Hidrografi ve Oşinografi Dairesi Başkanlığı ise ilk defa Horseshoe Adası Gaul Koyu'nda yeni batimetri haritaları oluşturarak, bölgedeki deniz yapısı hakkında önemli veriler topladı.
"İlk defa adanın kuzey ve kuzeydoğusundaki bölgelere gemiyle geçişler yapıldı"
AA muhabirine değerlendirmelerde bulunan 9. Ulusal Antarktika Bilim Seferi Lideri Prof. Dr. Hasan Hakan Yavaşoğlu, Horseshoe Adası'nın dört bir yanında birçok çalışmayı yürüttüklerini belirtti.
Yavaşoğlu, "Bunlardan bir tanesi de Seyir, Hidrografi ve Oşinografi Dairesinin yapmış olduğu deniz haritaları, yani batimetrik haritalar. Hidrografik ölçmeler, batimetrik haritalar bizim adamız için gemimizin seyri ve yapılacak olan lojistik faaliyetlerin yolcu transferleri için çok önemli. Bu sene ilk defa adanın kuzey ve kuzeydoğusundaki bölgelere gemiyle geçişler ve aynı zamanda hidrografik ölçmeler yapıldı." diye konuştu.
Birçok yerde ve bu bölgede eski haritalar üzerinde farklılıklar bulunduğunu anlatan Yavaşoğlu, bu farklılıkların çözümünü, doğru verilerini elde ettiklerini kaydetti.
Yavaşoğlu, "Bunlar daha sonra haritaya dönüşecek ve bu bölgedeki seyir olanakları daha güvenli hale gelecek, yapılacak olan lojistik faaliyetler ve transferler çok daha kolay, emniyetli hale gelmiş olacak. Bu sene ilk defa Gaol Koyun'a da ölçümler için girildi ve ölçümleri tamamlandı. Hidrografik veriler toplandı ve ayrıca gemiyle de geçiş sağlanarak bu bölgede demirleme olanağı tanındı." ifadelerini kullandı.
Daha önce hiçbir gemi ve ölçme ekipmanının Gaul Koyu'na sokulmadığının ve bölgeden veri toplanılmadığının altını çizen Yavaşoğlu, şöyle devam etti:
"Kaptanın kararıyla Horseshoe Adası'nın kuzeydoğusunda bulunan Gaul Koyu'na gemiyle giriş için ilk önce ön profil verilerini botumuzla topladık. Köprü üstünde heyecanla geçiş sırasındaki o gemi için uygun geçiş tünellerdeki derinlikleri takip ettik. Sonar cihazında 50 metreleri görerek ve önümüzde hidrografik botumuzun bize sağlamış olduğu verilerle eşleştirerek o tünel üzerinden Gaul Koyu'na giriş sağlandı. Bu an inanılmaz heyecanlı bir andı. Hepimiz büyük bir heyecanla kaptanla birlikte köprü üstünde bu durumu takip ettik.
Bir diğer önemli çalışma HGM tarafından adanın dört bir tarafına jeodinamik çalışmalar için istasyonlar tesis edilmesi. Son istasyon Dismal ile Horseshoe Adası'nın arasında bir küçük adada tesis edildi ve ölçmeler çoğaltılarak devam ediyor. Böylece bu bölgede var olan fayların, volkanik ve sismolojik etkilerin deformasyon üretme potansiyellerine, hepsine birlikte bakmış oluyoruz. Bu veriler, bize hem bu bölgenin sismik risk haritasını ortaya koyarken, ne kadar hızla bu deformasyonların değiştiğini de söylemiş oluyor."
"Gözlemlerde uzayda bulunan uydulardan konum bilgileri toplamaktayız"
HGM Yersel Uygulama Subayı Mühendis Üsteğmen Abdullah Kellevezir de 2020'den itibaren Antarktika'da düzenlenen bilimsel seferlere HGM olarak katılım sağladıklarını söyledi.
Kellevezir, "Bu seferlerde GNSS gözlemleri ve Horshoe Adası'na 2020'de tesis etmiş olduğumuz 5 adet yersel jeolojik noktada GPS gözlemleri yapmaktayız. Bu gözlemlerde uzayda bulunan uydulardan konum bilgileri toplamaktayız ve bu toplamış olduğumuz verileri bilimsel yazılımlarla birlikte dengelemelerini yaparak bu noktaların hassas konumlarını elde ediyoruz." dedi.
Bu yıl yapmış oldukları çalışmalarda, jeodizik olarak kaymaya sebebiyet verecek bir noktaya alternatif nokta tesis ettiklerini anlatan Kellevezir, "Ayrıca yine Türk Bilim Kampı'nın bulunmuş olduğu konuma yaklaşık iki kilometre uzaklıktaki kayalık bir adaya yeni bir nokta tesis ettik. Bu noktalarda elde etmiş olduğumuz verilerle adanın teknolojik hareketlerini ve deformasyonunu izlemekteyiz." ifadelerini kullandı.
"Piri Reis haritası bizim için önem arz ediyor"
Hrk. Asb. Üstçavuş Ömer Faruk Topkaya da 2018'den beri Türk Deniz Kuvvetleri Seyir, Hidrografi ve Oşinografi Dairesi Başkanlığında görev yaptığını ve seferde bulunma amacının bilgi ve tecrübesinin Türkiye'nin araştırma faaliyetlerine destek vermek olduğunu dile getirdi.
Topkaya, "Benim buradaki görevim Horseshoe Adası çevresinde üç boyutlu yüksek çözünürlüklü batimetrik verileri toplamaktır. Bu işlem neticesinde deniz haritalarına kaynak teşkil edecek derinlikleri ve deniz tabanının yapısını anlamış oluyoruz. Bu sayede Seyir, Hidrografi ve Oşinografi Dairesi Başkanlığı tarafından üretilecek daha güncel ve yüksek doğruluğa sahip haritalar ile Antarktika'da emniyetli seyre katkı sağlayarak bilimsel araştırmalara emin şekilde devam edilmesini sağlıyoruz." diye konuştu.
Kullandıkları uydu antenleriyle dünya üzerinde yatay ve dikey eksende bulundukları mevkii tespit ettiklerinin bilgisini paylaşan Topkaya, deniz suyu içerisinde çalışan "Çok Bimli İskandil" sistemi verisi ile bir zincir haline getirdiklerini anlattı.
Topkaya, "Sonrasında ise anlık deniz suyu yükseklik verisi ile bu ölçümleri harmanlayarak gerçek zamanlı harita derinliğine ulaşıyoruz. Oşinografik ölçümler ise Çok Bimli İskandil verisini anlamlandırmamıza yardımcı oluyor. Ses hızı ölçümleri ile suyun iletkenliği, sıcaklığı ve basıncı gibi özellikleri ortaya çıkararak matematiksel modellemeye dahil ediyor, ölçümlerin doğruluğuna katkı sağlıyoruz. Oşinografik veriler aynı zamanda iklim değişikliğine dönük etkileri anlamlandırmamıza yardımcı oluyor." dedi.
Antarktika'da bulunmasının görev ve sorumluluğunun bilincinde olduğunu ifade eden Topkaya, "Vatanını seven her Türk evladı gibi bize yapılan yatırımın ve yaratılan imkanların hakkını vermek için var gücümüzle çalışıyoruz. Ben de ülkemizi, Türk Silahlı Kuvvetlerini ve Seyir, Hidrografi ve Oşinografi Dairesini en iyi şekilde temsil edebilmek için çalışıyorum. Ayrıca bu vizyonumuz için Türk Denizcileri olarak tarihten aldığımız bir mirasımız da mevcut." ifadelerini kullandı.
Topkaya, 1513'te Piri Reis tarafından çizilen dünya haritasının Antarktika'ya en yakın kara parçası olan Güney Amerika kıyılarını göstermekte olduğunu anımsattı.
Piri Reis haritasının kendileri için önem arz ettiğine dikkati çeken Topkaya, "Ne mutlu bize ki Piri Reis'ten yaklaşık 500 yıl sonra benden önceki arkadaşlarımın bugün benim yapmış olduğum faaliyetlere benzer çalışmaları neticesinde Seyir, Hidrografi ve Oşinografi Dairesi olarak yeniden Antarktika bölgesine ait seyir haritası üretmiş bulunuyoruz. Ülkemizin emniyetli seyir ve lojistik faaliyetleri yapması adına buradaki çalışmalarımızı desteklemeye yönelik ortaya ürün koymak bizim için büyük bir gurur kaynağı." görüşlerini kaydetti.
Topkaya, yürüttükleri çalışmalara ilişkin şu bilgileri verdi:
"Gaul üzerinde ve Gaul Koyu etrafında yapılan ilk batimetrik çalışmayı biz gerçekleştirdik. Gemimizi emniyetli bir şekilde bizim attığımız noktalarla Gaul Koyu'nun içine kadar soktuk. Bir sonraki bilimsel çalışmalarda ada etrafını dönmek yerine gemimiz direkt Gaul Koyu'na demirleyerek bilimsel araştırma yapacak hocalarımıza, öğrencilerimize daha yakından destek verme imkanına kavuşmuş oldu. Böyle bir adım attığımız için de gerçekten gururluyuz."
Kaynak: AA
dikGAZETE.com