ABD'de başkanlık seçimini kazanan Donald Trump'ın, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile yakın ilişkileriyle bilinen Exxon Mobil Üst Yöneticisi (CEO) Rex Tillerson'ı dışişleri bakanlığına aday göstermesi, özellikle Senatodaki onay sürecine ilişkin tartışmaları beraberinde getirdi.
Trump, uzun görüşmelerin ardından dün merakla beklenen açıklamasını yaptı ve dünyanın en büyük enerji şirketlerinden Exxon Mobil'in üst yöneticisi Tillerson'ı dışişleri bakanlığına aday gösterdi.
Ocak ayında Beyaz Saray'a taşınmaya hazırlanan Trump, Tillerson'ın adaylığıyla ilgili açıklamasında, "Rex Tillerson'ın kariyeri, Amerikan rüyasının somutlaşmış halidir. Sıkı çalışması, başarılı iş anlaşmaları yapması, onu dünyanın en saygın şirketlerinden Exxon Mobil'in CEO'luğuna kadar yükseltti." ifadelerini kullandı.
Tillerson'ın ABD'nin ulusal güvenlik çıkarları için önemli çalışmalar yapacağına inancını dile getiren Trump, "Tillerson'ın azmi, tecrübeleri ve jeopolitik konusundaki derin bilgisi, dışişleri bakanlığı için kendisini mükemmel seçim yapıyor. Küresel şirket yönetimindeki deneyimi de Dışişleri Bakanlığını başarıyla yönetmesi için önemli bir artı. Dışişleri bakanlığı için Tillerson'dan daha hazır ve kendini işine adamış birini düşünemiyorum." diye konuştu.
Tillerson da kendisine olan güveni için Trump'a teşekkür ederek, "İttifaklarımızı güçlendirmeye odaklanmalıyız. ABD'nin güvenlik ve egemenliğini sağlamlaştırmak için ortak ulusal çıkarlar peşinde olmalıyız." ifadelerini kullandı.
Hayatını Exxon Mobil'e adadı
Senatonun onaylaması halinde ABD'nin en üst düzey diplomatı olacak Teksaslı 64 yaşındaki Tillerson, ABD'nin en büyük ve dünyanın en değerli halka açık enerji şirketlerinden biri olan ve yaklaşık 50 ülkede faaliyet gösteren Exxon Mobil'in başında bulunuyor.
Kariyerine Exxon Mobil'de üretim mühendisi olarak başlayan, daha sonra çeşitli pozisyonlarda çalışan ve 10 yıldır şirketin üst yöneticiliğini yürüten Tillerson, 41 yıldır enerji sektöründe çalışıyor.
Türkiye de 2013'te Irak Kürt Bölgesel Yönetiminde yeni projeler geliştirmek üzere Exxon Mobil ile anlaşma yapmıştı. Anlaşma, Irak merkezi hükümetinin tepkisine neden olmuştu. Exxon Mobil, 2008'de de Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) ile Karadeniz'de petrol arama anlaşmasına imza atmıştı.
Katar, Nijerya, Sudan, Ekvator Ginesi gibi birçok ülkenin liderleriyle çalışan Tillerson, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'e yakınlığıyla tanınıyor. Putin, 20 yılı aşkın süredir tanıdığı Tillerson'a 2013'te ülkesinin Dostluk Nişanı'nı vermişti.
Çıkar çatışması endişesi
Dünyanın birçok köşesinde yatırımları ve milyarlarca dolar bütçesi olan bir şirketin en üst düzey yöneticisinin ABD'nin uluslararası diplomasisini yönetecek olması, "çıkar çatışması" yaşanabileceği endişelerine de neden oldu.
Putin ile 20 yıllık iş ilişkisi ve Ukrayna'daki olaylar nedeniyle Rusya'ya uygulanan ABD yaptırımlarına muhalefet etmesi, farklı kesimlerin Tillerson'un aday gösterilmesine ihtiyatlı yaklaşmasına yol açtı.
Tillerson'ın, dışişleri bakanı olabilmesi için Senatonun onayını alması gerekiyor. Cumhuriyetçiler, Senatoda çoğunluğu ellerinde bulundursalar da önde gelen bazı Cumhuriyetçi senatörler atamayla ilgili kaygılarını dile getiriyor.
"Putin ile arkadaşlık aranan özellik değil"
Florida'nın Cumhuriyetçi Senatörü Marco Rubio, sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, Tillerson'ın adaylığına ihtiyatlı yaklaşarak "Vladimir'in (Putin) arkadaşı olmak, ABD dışişleri bakanında olmasını beklediğim bir özellik değil." ifadelerini kullandı.
Güney Carolina'nın Cumhuriyetçi Senatörü Lindsey Graham da Tillerson'ın Putin ile ilişkisinin Senatodaki onay sürecinde kilit önem taşıyacağını kaydetti.
Graham, "Tillerson'ın özellikle ABD-Rusya ilişkilerine yönelik görüşlerini tartışmayı sabırsızlıkla bekliyorum. Putin hükümeti ile ticaret anlaşmaları ve Rusya'ya uygulanan yaptırımlara muhalefet etmesi temelinde cevaplanması gereken birçok soru var. Onay sürecinde ABD-Rusya ilişkilerinin ön planda olmasını bekliyorum." dedi.
Arizona'nın Cumhuriyetçi Senatörü John McCain de Trump'ın dışişleri bakanı seçimine tepki göstererek, "Vladimir Putin ile yakın kişisel ilişkisi benim için sorun. Putin ve Tillerson, açıkça birçok ticari görüşme yaptı. Bu durum, Tillerson'ın Rusya ve Putin tehdidine yaklaşımını etkiler." görüşlerine yer verdi.
Senato Çoğunluk Lideri Kentucky Senatörü Mitch McConnell ise Tillerson'ın dışişleri bakanlığı görevine aday gösterilmesine destek verdi.
McConnell, Tillerson'ın "uzun yıllara dayanan tecrübesi sayesinde ileriye dönük stratejik planlama, uluslararası ortaklıklar ve risk yönetimi konularında lider olduğunu" savundu.
dikGAZETE.com